Jólin, börnin og dótið Guðmundur Steingrímsson skrifar 17. desember 2018 07:00 Á 17. júní fyrir tveimur árum gengum við hjónin að nálægum hátíðarhöldum með son okkar, þá sjö ára. Við vorum í hátíðarskapi og það var að sjálfsögðu rigning eins og alltaf á 17. júní. Þegar komið var inn á hátíðarsvæðið stungum við upp á því við son okkar að hann fengi flotta gasblöðru. Við skyldum kaupa handa honum eina slíka. Svar hans kom okkur verulega, og skemmtilega, á óvart. „Til hvers að kaupa blöðru?“ spurði sonur okkar af fyllstu einlægni. „Ég mun bara missa hana og hún fer upp í loftið og þá eruð þið bara búin að henda peningunum ykkar í ruslið.“ Við vorum kjaftstopp. Auðvitað var þetta alveg rétt hjá stráknum. Til hvers að kaupa blöðru? Við foreldrarnir vorum þarna afhjúpaðir sem fortakslausir bruðlarar. Við vorum sem sagt virkilega til í að spandera pening í eitthvað sem gat bara puðrast út í loftið á einni svipstundu eða sprungið í drasl áður en maður veit af. Hvílík endemis vitleysa.Vaxandi nægjusemi Við höfum hlegið að þessu atviki töluvert, og sagt öðrum þessa sögu við þónokkra kátínu. Samræðan sem spinnst yfirleitt í kjölfarið við fólk er nokkuð áhugaverð. Margir hafa svipaða hluti að segja af börnum sínum. Það virðist eins og nægjusemi hafi á einhvern hátt síast inn í vitundarlíf barna okkar, án þess að við foreldrarnir höfum beinlínis gert neitt til að stuðla að svo jákvæðri þróun. Mögulega er að vaxa upp kynslóð sem vill ekki drasl. Þótt Ninja Turtle plastkarlar slái vissulega í gegn stundum, eða eitthvað annað álíka — barndómurinn er sem betur fer enn smá samur við sig — virðist tíðarandinn almennt vera að breytast í rétta átt hvað efnishyggju varðar. Hún er að minnka. Ég er viss um að nú um jólin deila margir foreldrar þeirri reynslu, að hafa þráspurt krakkana um það hvað þeir vilja í jólagjöf, en svörin eru lítil sem engin. „Ég veit það ekki,“ er algengt svar. Ein spurði dóttur sína hvort hún vildi ekki nýja úlpu. „Neihei,“ svaraði unglingsstúlkan hneyksluð. „Ég á fína úlpu.“ Sú úlpa er um fimmtán ára gömul, sem frænka hennar átti áður. Ljómandi fín bara.Grænt símaborð úr plasti Ég get viðurkennt að, að ég stend sjálfan mig að því að vilja mjög mikið kaupa snjalldróna á tuttuguogfimmþúsund kall og gefa öðru hvoru barninu. Hvötin er til staðar. Ef ég fyndi vott af slíkum áhuga myndi ég rjúka til. Ég sjálfur myndi svo vafalítið leika mér jafnmikið með dótið. Svo færi það upp í hillu í byrjun febrúar, niður í geymslu árið 2021 og á Sorpu í kringum 2030. Í minni bernsku langaði mann í dót og maður fékk dót og gaf dót. Fyrsta gjöfin sem ég keypti sjálfur og gaf — frá mér til mömmu og pabba — var mesta drasl í heimi. Ég gerði mér ferð í strætó alveg sjálfur inn í verslunina Magasín í Kópavogi. Þar hafði ég séð grænt símaborð úr plasti. Mér fannst það fyrirtak. Hægt var að setja penna í það, skrifblokk og svo símaskrána undir símann. Það var líka auðvelt að setja það saman. Ég keypti þetta stoltur og pakkaði inn í leyni. Barnshjartað sló ört þegar gjöfin var opnuð. Þakklætið og undrunin var fölskvalaus. Ég efast ekki um það. Barnið hafði keypt gjöf, alveg sjálft. Símaborðið var sett upp við hátíðlega athöfn. Ég horfði á það á jóladag fullur gleði en þó hvíslaði að mér lítill efasemdarpúki að kannski væri það full stórt og klunnalegt. Í rauninni var það forljótt. Um miðjan janúar var það horfið. Skömmu síðar fann ég það niðri í geymslu.Ekki missa sig Kynslóðin mín er afkvæmi fyrstu kynslóðar á mölinni. Við erum barnabörn fólksins í sveitunum, sem ólst upp við það að gúmmístígvél voru það mergjaðasta sem hægt var að hugsa sér. Eftir stríð fór neysluhyggjan á flug. Fólk var komið í hús með hita. Hver með sitt herbergi. Að fylla húsin af drasli var nánast trúarleg nauðsyn. Það var leiðin til að sýna að tímarnir voru breyttir. Neytandinn varð til, fjöldaframleiðslan og sölumennskan. Börnin okkar alast upp í öðrum tíðaranda. Leikskólarnir hafa kennt þeim að föndra gjafir handa mömmu og pabba og að það er hugurinn sem skiptir máli. Kertastjakar og leirhestar — jólagjafir barnanna í gegnum tíðina — sitja á hillunum og fara líklega aldrei niður í geymslu. Virði þeirra er margfalt á við dót úr búð. Með hverjum jólum sem renna upp finnst mér ég læra þetta betur og betur: Allir vilja gjafir. Börnin vilja gjafir. Það er gaman að gefa. Það er gaman að fá gjafir. En það er algjör óþarfi að missa sig. Ég veit það er klisja, en hún er sönn: Það er kærleikurinn að baki sem skiptir mestu máli. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Halldór 06.09.2025 Halldór Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Skoðun Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Sjá meira
Á 17. júní fyrir tveimur árum gengum við hjónin að nálægum hátíðarhöldum með son okkar, þá sjö ára. Við vorum í hátíðarskapi og það var að sjálfsögðu rigning eins og alltaf á 17. júní. Þegar komið var inn á hátíðarsvæðið stungum við upp á því við son okkar að hann fengi flotta gasblöðru. Við skyldum kaupa handa honum eina slíka. Svar hans kom okkur verulega, og skemmtilega, á óvart. „Til hvers að kaupa blöðru?“ spurði sonur okkar af fyllstu einlægni. „Ég mun bara missa hana og hún fer upp í loftið og þá eruð þið bara búin að henda peningunum ykkar í ruslið.“ Við vorum kjaftstopp. Auðvitað var þetta alveg rétt hjá stráknum. Til hvers að kaupa blöðru? Við foreldrarnir vorum þarna afhjúpaðir sem fortakslausir bruðlarar. Við vorum sem sagt virkilega til í að spandera pening í eitthvað sem gat bara puðrast út í loftið á einni svipstundu eða sprungið í drasl áður en maður veit af. Hvílík endemis vitleysa.Vaxandi nægjusemi Við höfum hlegið að þessu atviki töluvert, og sagt öðrum þessa sögu við þónokkra kátínu. Samræðan sem spinnst yfirleitt í kjölfarið við fólk er nokkuð áhugaverð. Margir hafa svipaða hluti að segja af börnum sínum. Það virðist eins og nægjusemi hafi á einhvern hátt síast inn í vitundarlíf barna okkar, án þess að við foreldrarnir höfum beinlínis gert neitt til að stuðla að svo jákvæðri þróun. Mögulega er að vaxa upp kynslóð sem vill ekki drasl. Þótt Ninja Turtle plastkarlar slái vissulega í gegn stundum, eða eitthvað annað álíka — barndómurinn er sem betur fer enn smá samur við sig — virðist tíðarandinn almennt vera að breytast í rétta átt hvað efnishyggju varðar. Hún er að minnka. Ég er viss um að nú um jólin deila margir foreldrar þeirri reynslu, að hafa þráspurt krakkana um það hvað þeir vilja í jólagjöf, en svörin eru lítil sem engin. „Ég veit það ekki,“ er algengt svar. Ein spurði dóttur sína hvort hún vildi ekki nýja úlpu. „Neihei,“ svaraði unglingsstúlkan hneyksluð. „Ég á fína úlpu.“ Sú úlpa er um fimmtán ára gömul, sem frænka hennar átti áður. Ljómandi fín bara.Grænt símaborð úr plasti Ég get viðurkennt að, að ég stend sjálfan mig að því að vilja mjög mikið kaupa snjalldróna á tuttuguogfimmþúsund kall og gefa öðru hvoru barninu. Hvötin er til staðar. Ef ég fyndi vott af slíkum áhuga myndi ég rjúka til. Ég sjálfur myndi svo vafalítið leika mér jafnmikið með dótið. Svo færi það upp í hillu í byrjun febrúar, niður í geymslu árið 2021 og á Sorpu í kringum 2030. Í minni bernsku langaði mann í dót og maður fékk dót og gaf dót. Fyrsta gjöfin sem ég keypti sjálfur og gaf — frá mér til mömmu og pabba — var mesta drasl í heimi. Ég gerði mér ferð í strætó alveg sjálfur inn í verslunina Magasín í Kópavogi. Þar hafði ég séð grænt símaborð úr plasti. Mér fannst það fyrirtak. Hægt var að setja penna í það, skrifblokk og svo símaskrána undir símann. Það var líka auðvelt að setja það saman. Ég keypti þetta stoltur og pakkaði inn í leyni. Barnshjartað sló ört þegar gjöfin var opnuð. Þakklætið og undrunin var fölskvalaus. Ég efast ekki um það. Barnið hafði keypt gjöf, alveg sjálft. Símaborðið var sett upp við hátíðlega athöfn. Ég horfði á það á jóladag fullur gleði en þó hvíslaði að mér lítill efasemdarpúki að kannski væri það full stórt og klunnalegt. Í rauninni var það forljótt. Um miðjan janúar var það horfið. Skömmu síðar fann ég það niðri í geymslu.Ekki missa sig Kynslóðin mín er afkvæmi fyrstu kynslóðar á mölinni. Við erum barnabörn fólksins í sveitunum, sem ólst upp við það að gúmmístígvél voru það mergjaðasta sem hægt var að hugsa sér. Eftir stríð fór neysluhyggjan á flug. Fólk var komið í hús með hita. Hver með sitt herbergi. Að fylla húsin af drasli var nánast trúarleg nauðsyn. Það var leiðin til að sýna að tímarnir voru breyttir. Neytandinn varð til, fjöldaframleiðslan og sölumennskan. Börnin okkar alast upp í öðrum tíðaranda. Leikskólarnir hafa kennt þeim að föndra gjafir handa mömmu og pabba og að það er hugurinn sem skiptir máli. Kertastjakar og leirhestar — jólagjafir barnanna í gegnum tíðina — sitja á hillunum og fara líklega aldrei niður í geymslu. Virði þeirra er margfalt á við dót úr búð. Með hverjum jólum sem renna upp finnst mér ég læra þetta betur og betur: Allir vilja gjafir. Börnin vilja gjafir. Það er gaman að gefa. Það er gaman að fá gjafir. En það er algjör óþarfi að missa sig. Ég veit það er klisja, en hún er sönn: Það er kærleikurinn að baki sem skiptir mestu máli.
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun