Ísland, reiðin og fámennið Guðmundur Steingrímsson skrifar 4. júní 2018 07:00 Andrúmsloftið er að breytast. Eftir nokkurra mánaða logn, eins konar pásu í stjórnmálunum, sem tók við eftir síðustu alþingiskosningar, er kraumandi hraunkvika núna um það bil að fara að springa upp á yfirborðið. Það er órói. Titringur í jörðu. Hin eilífa íslenska deila um veiðigjöld er byrjuð aftur, enda ætíð óútkljáð. Það er engin sátt í virkjana- og stóriðjumálum, frekar en fyrri daginn, og kona fer í stríð. Úrskurður Kjaradóms um laun alþingismanna mun seint gleymast. Verkalýðshreyfingin hefur verið að vígbúast með harðari afstöðu nýrra forystuafla. Orðræða um þræla og þrælahaldara fær glimrandi undirtektir á samfélagsmiðlum. Ferðamenn eru að fara. Þá tapa einhverjir peningum og verða reiðir. Líklega á HM í fótbolta eftir að fresta reiðinni aðeins, og sumarfríin í júlí, en um leið og það er búið munu margir setja hnefa sinn á loft. Það verður erfiðara fyrir VG að sitja í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Kannski verða kosningar í október.Einsleitnin Það var stórfínt viðtal við Sólveigu Arnarsdóttur leikkonu hér í blaðinu um síðustu helgi. Þar lýsti hún muninum á Þýskalandi, þar sem hún er með annan fótinn, og Íslandi. Sólveig talaði um að sér fyndist „gríðarlegt áreiti á Íslandi frá hlutum sem ég hef engan áhuga á en þeir troða sér inn í líf mitt, hvort sem það er miðnæturopnun í Kringlunni, óumbeðin lífsstílsráðgjöf eða Eurovision.“ Ég sagði „já, nákvæmlega“ mjög hátt í huganum þegar ég las þetta. Það er oft mjög erfitt að búa á þessu landi ef maður hefur ekki sama áhuga, eða er ekki eins innstilltur, og áberandi einstaklingar eða fjölmiðlar þá stundina. Einsleitnin er svo mikil. Fámennið er yfirþyrmandi. Vei þeim Íslendingi, til dæmis, sem hefur ekki áhuga á fótbolta nú í júní. Þetta er líka svona í pólitíkinni. Nú held ég því fram, að viss reiði og ólga sé að koma upp á yfirborðið. Ég skil þessa reiði. Það er of margt í samfélaginu sem er óleyst. Of margt hefur verið hunsað. Of margir hafa það skítt. En það sem ég dæsi yfir er þetta: Hvað ef maður er samt ekki beint reiður? Eða svo ég orði þetta öðruvísi: Hvað ef maður er reiður á allt annan hátt heldur en þeir sem eru reiðastir? Verður þetta ekki enn og aftur eins og Sólveig segir: Hlutum sem maður hefur engan áhuga á — eins og til dæmis úr sér gengnum marxisma — er troðið upp á mann af reiðu fólki sem krefst þess að samfélaginu sé umturnað í þágu þeirra eigin skoðana, með skæruherðnaði og þvergirðingshætti. King eða X Mér líður illa reiðum. Reiðin er niðurrifsafl. Hún blindar. Hún er óforskömmuð. Mér finnst Martin Luther King merkari baráttumaður en Malcolm X. Ég held að samfélagsbreytingum verði náð fram með birtu og von fremur en ofsa. Kannski hlæja hinir reiðu hæðnislega að svona skoðun og eiga Facebookstatusa á lager gegn einfeldningum eins og mér. En ég er samt þessarar skoðunar. Ef maður hefur trú á opnu samfélagi, lýðræði, fjölbreytni og mannréttindum þá verður maður að hafa trú á því að samfélagsbreytingum — hvort sem það er ný stjórnarskrá eða betri kjör láglaunafólks — verði einungis náð fram með samræðu, rökum, upplýsingum og kærleiksríkum sannfæringarkrafti í bland við sveigjanleika. Það þarf að hlusta meira en maður talar. Það þarf að sýna fremur en krefjast. Sá sem sameinar, fremur en sundrar, nær mestum árangri. Í komandi reiðibylgju og átökum hef ég litla sem enga trú á því að þau sjónarmið sem ég og margir fleiri aðhyllast um samfélagsúrbætur muni heyrast mjög hátt. Ég held að rót vandans á Íslandi — ástæða þess að aldrei er til peningur hvorki í góðæri né kreppu, og svona illa gengur að leiðrétta kjör fólks — sé fólginn í gjörsamlega ónothæfum gjaldmiðli. Hann eykur misrétti og skapar ranglæti. Ég hef staðið frammi fyrir fullu Háskólabíói af mjög reiðu fólki, sem þá stundina hafði orðið fyrir hækkun á höfuðstól lána sinna út af gjaldmiðlunum, og haldið fram þessari skoðun og nánast verið púaður niður. Það er þetta sem ég á við. Það er líka þetta sem mér finnst Sólveig vera að segja. Og það er þetta sem er svo óþolandi við Ísland. Sagan sýnir ítrekað að það þarf ekki nema eina freka, reiða manneskju til þess að taka umræðuna um hin brýnustu mál, snúa henni á haus og hlaupa með hana út í móa. Þaðan er svo púað á aðra. Ég veit ekki með ykkur, en ég ætla ekki að elta. Ég ætla að lofa sjálfum mér því í komandi óróa, og alla tíð, að hafa þær skoðanir sem mér nákvæmlega sýnist og hlusta jafnframt á skoðanir annarra. Mig langar að hvetja aðra til að gera það líka. Það væri bylting í fámenninu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir Skoðun Borgið lausnargjaldið Ólafur Hauksson Skoðun Hvað viltu að bíði þín heima? Þórdís Dröfn Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Íslenski fasteignamarkaðurinn: spilavíti þar sem húsið vinnur alltaf Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Borgið lausnargjaldið Ólafur Hauksson skrifar Skoðun Hvað viltu að bíði þín heima? Þórdís Dröfn skrifar Skoðun Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir skrifar Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Sjá meira
Andrúmsloftið er að breytast. Eftir nokkurra mánaða logn, eins konar pásu í stjórnmálunum, sem tók við eftir síðustu alþingiskosningar, er kraumandi hraunkvika núna um það bil að fara að springa upp á yfirborðið. Það er órói. Titringur í jörðu. Hin eilífa íslenska deila um veiðigjöld er byrjuð aftur, enda ætíð óútkljáð. Það er engin sátt í virkjana- og stóriðjumálum, frekar en fyrri daginn, og kona fer í stríð. Úrskurður Kjaradóms um laun alþingismanna mun seint gleymast. Verkalýðshreyfingin hefur verið að vígbúast með harðari afstöðu nýrra forystuafla. Orðræða um þræla og þrælahaldara fær glimrandi undirtektir á samfélagsmiðlum. Ferðamenn eru að fara. Þá tapa einhverjir peningum og verða reiðir. Líklega á HM í fótbolta eftir að fresta reiðinni aðeins, og sumarfríin í júlí, en um leið og það er búið munu margir setja hnefa sinn á loft. Það verður erfiðara fyrir VG að sitja í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Kannski verða kosningar í október.Einsleitnin Það var stórfínt viðtal við Sólveigu Arnarsdóttur leikkonu hér í blaðinu um síðustu helgi. Þar lýsti hún muninum á Þýskalandi, þar sem hún er með annan fótinn, og Íslandi. Sólveig talaði um að sér fyndist „gríðarlegt áreiti á Íslandi frá hlutum sem ég hef engan áhuga á en þeir troða sér inn í líf mitt, hvort sem það er miðnæturopnun í Kringlunni, óumbeðin lífsstílsráðgjöf eða Eurovision.“ Ég sagði „já, nákvæmlega“ mjög hátt í huganum þegar ég las þetta. Það er oft mjög erfitt að búa á þessu landi ef maður hefur ekki sama áhuga, eða er ekki eins innstilltur, og áberandi einstaklingar eða fjölmiðlar þá stundina. Einsleitnin er svo mikil. Fámennið er yfirþyrmandi. Vei þeim Íslendingi, til dæmis, sem hefur ekki áhuga á fótbolta nú í júní. Þetta er líka svona í pólitíkinni. Nú held ég því fram, að viss reiði og ólga sé að koma upp á yfirborðið. Ég skil þessa reiði. Það er of margt í samfélaginu sem er óleyst. Of margt hefur verið hunsað. Of margir hafa það skítt. En það sem ég dæsi yfir er þetta: Hvað ef maður er samt ekki beint reiður? Eða svo ég orði þetta öðruvísi: Hvað ef maður er reiður á allt annan hátt heldur en þeir sem eru reiðastir? Verður þetta ekki enn og aftur eins og Sólveig segir: Hlutum sem maður hefur engan áhuga á — eins og til dæmis úr sér gengnum marxisma — er troðið upp á mann af reiðu fólki sem krefst þess að samfélaginu sé umturnað í þágu þeirra eigin skoðana, með skæruherðnaði og þvergirðingshætti. King eða X Mér líður illa reiðum. Reiðin er niðurrifsafl. Hún blindar. Hún er óforskömmuð. Mér finnst Martin Luther King merkari baráttumaður en Malcolm X. Ég held að samfélagsbreytingum verði náð fram með birtu og von fremur en ofsa. Kannski hlæja hinir reiðu hæðnislega að svona skoðun og eiga Facebookstatusa á lager gegn einfeldningum eins og mér. En ég er samt þessarar skoðunar. Ef maður hefur trú á opnu samfélagi, lýðræði, fjölbreytni og mannréttindum þá verður maður að hafa trú á því að samfélagsbreytingum — hvort sem það er ný stjórnarskrá eða betri kjör láglaunafólks — verði einungis náð fram með samræðu, rökum, upplýsingum og kærleiksríkum sannfæringarkrafti í bland við sveigjanleika. Það þarf að hlusta meira en maður talar. Það þarf að sýna fremur en krefjast. Sá sem sameinar, fremur en sundrar, nær mestum árangri. Í komandi reiðibylgju og átökum hef ég litla sem enga trú á því að þau sjónarmið sem ég og margir fleiri aðhyllast um samfélagsúrbætur muni heyrast mjög hátt. Ég held að rót vandans á Íslandi — ástæða þess að aldrei er til peningur hvorki í góðæri né kreppu, og svona illa gengur að leiðrétta kjör fólks — sé fólginn í gjörsamlega ónothæfum gjaldmiðli. Hann eykur misrétti og skapar ranglæti. Ég hef staðið frammi fyrir fullu Háskólabíói af mjög reiðu fólki, sem þá stundina hafði orðið fyrir hækkun á höfuðstól lána sinna út af gjaldmiðlunum, og haldið fram þessari skoðun og nánast verið púaður niður. Það er þetta sem ég á við. Það er líka þetta sem mér finnst Sólveig vera að segja. Og það er þetta sem er svo óþolandi við Ísland. Sagan sýnir ítrekað að það þarf ekki nema eina freka, reiða manneskju til þess að taka umræðuna um hin brýnustu mál, snúa henni á haus og hlaupa með hana út í móa. Þaðan er svo púað á aðra. Ég veit ekki með ykkur, en ég ætla ekki að elta. Ég ætla að lofa sjálfum mér því í komandi óróa, og alla tíð, að hafa þær skoðanir sem mér nákvæmlega sýnist og hlusta jafnframt á skoðanir annarra. Mig langar að hvetja aðra til að gera það líka. Það væri bylting í fámenninu.
Skoðun Íslenski fasteignamarkaðurinn: spilavíti þar sem húsið vinnur alltaf Ingvar Þóroddsson skrifar
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar