Hvaðan fær Trump valdið til að setja forsetatilskipanir? Tryggvi Páll Tryggvason skrifar 30. janúar 2017 14:00 Donald Trump með eina af forsetatilskipunum sínum. Nordicphotos/AFP Fyrsta vika forsetatíðar Donald Trump Bandaríkjaforseta hefur helst markast af tvennu. Ágreiningi og tilskipunum Donald Trump hefur ávallt verið umdeildur og því ætti hann að vera vanur því að um hann og gjörðir hans sé deilt. Hann er þó ekki vanur því að hafa heila ríkisstjórn og fjölmargar ríkisstofnanir undir sínum hatti. Eitt af því sem fylgir því að vera forseti Bandaríkjanna er að geta sett tilskipanir sem ríkisstjórnin og ríkisstofnanir vinna eftir. Trump hefur látið til sín taka á fyrstu dögum hans sem forseti og alls sett sex tilskipanir, hver annarri umdeildari. Á vef Washington Post og BBC er reynt að svara því hvað slíkar tilskipanir fela í sér, hver sé saga þeirra og hvaðan forsetinn fái heimild til þess að leggja fram slíkar tilskipanir.Helstu verk Donald Trump frá embættistökuHvað er forsetatilskipun? Tilskipun er í raun stefnuyfirlýsing forseta til ríkisstjórnar sinnar eða ríkisstofnanna þar sem kemur fram á hvaða hátt hún eða þær eigi að starfa í tiltekum málum. Með tilskipun er forsetinn ekki að setja ný lög eða veita stofnunum aukið fjármagn til þess að sinna sínum verkefnum, það er hlutverk Bandaríkjaþings. Sem dæmi má nefna að tilskipun Donald Trump um að byggja skuli umdeildan múr á landamærum Bandaríkjanna og Mexíkó felur eingöngu í sér að því er lýst yfir að bygging slíks múrs sé forgangsverkefni ríkistjórnarinnar og viðeigandi ráðuneyti skuli nýta hluta af fjármagni sínu til þess að koma verkefninu af stað. Vilji Donald Trump fá fjármagn til þess að reisa múrinn sjálfan þarf þingið hins vegar að koma til enda hefur það fjárveitingarvald í Bandaríkjunum. Vald forseta til þess að leggja fram tilskipun kemur frá 2. grein bandarísku stjórnarskrárinnar þar sem segir að „[f]ramkvæmdarvaldið skal vera falið forseta Bandaríkja Ameríku.“ Tilskipanir geta í raun fjallað um allt milli himins og jarðar, allt frá umdeildum tilskipunum Donald Trump til tilskipun Barack Obama, forvera Trump í starfi, um að ríkisstofnanir ættu að vera lokaðar eftir hádegi á aðfangadag 2015. Bandaríkjaþing getur sett lög sem nemur hverja tilskipun fyrir sig úr gildi en forseti getur fellt þau úr gildi með neitunarvaldi sínu.Eru afar umdeildarÓhætt er að segja að þær tilskipanir sem Donald Trump hefur þegar lagt fram séu umdeildar. Tilskipanirnar eru þó í eðli sínu umdeildar, óháð umfjöllunarefni. Gagnrýni á tilskipanir forseta grundvallast fyrst og fremst á því að með þeim sé forsetinn að fara út fyrir valdsvið sitt. Umdeildasta tilskipun Trump, um ferðabann frá tilteknum löndum til Bandaríkjanna sem og ótímabundið bann á móttöku flóttamanna frá Sýrlandi, hefur einnig verið gagnrýnd á sömu nótum, auk þess sem að hún hefur verið gagnrýnd út frá mannúðarsjónarmiðum. Alríkisdómari hefur enda komið í veg fyrir að Bandaríkin geti vísað fólki á brott vegna forsetatilskipunarinnar vegna þess að grunur sé um að verið sé að brjóta á rétti þeirra sem um ræðir. Barack Obama var til að mynda harðlega gagnrýndur af andstæðingum sínum þegar hann gaf út tilskipun þess efnis að ekki væri hægt að reka börn ólöglegra innflytjenda úr landi. Héldu þeir fram að Obama væri í raun að fara út fyrir valdsvið sitt og að tilskipunin væri ígildi lagasetningar.Obama gaf út fleiri tilskipanir en Trump á fyrstu dögunumÞrátt fyrir að svo virðist sem að Donald Trump hafi verið afar skilvirkur í að gefa út tilskipanir er alls ekki óalgengt að forsetar nýti fyrstu dagana til þess að gefa út slíkar tilskipanir. Trump hefur til þessa gefið út sex tilskipanir en árið 2009 gaf Obama út níu tilskipanir á fyrstu níu dögum sínum í embætti. Alls gaf hann út sextán tilskipanir á fyrstu tveimur mánuðunum í embætti.Hér má sjá lista yfir fjölda tilskipina eftir forseta og má þar sjá að Franklin Delano Roosevelt var langatkvæðamestur þegar kemur að tilskipunum en hann gaf alls út 3721 tilskipun. Donald Trump Forsetakosningar í Bandaríkjunum Tengdar fréttir Trump: Blátt bann við komu 134 milljóna múslima til Bandaríkjanna Tilskipun sem forseti Bandaríkjanna undirritaði í gær nær einnig til flóttafólks og handhafa græna kortsins. 28. janúar 2017 20:21 Dómari greip inn í tilskipun Trump Kom í veg fyrir að hægt væri að vísa fólki á brott um tíma. 29. janúar 2017 08:37 Íslenskir þingmenn fordæma tilskipun Bandaríkjaforseta Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, mun koma áleiðis skýrum skilaboðum stjórnvalda sem fordæma tilskipun forseta Bandaríkjanna sem bannar ríkisborgurum sjö þjóða að koma til landsins. 30. janúar 2017 05:00 Mótmælt víða um Bandaríkin Mótmæla ákvörðun Bandaríkjaforseta um að loka landamærum fyrir innflytjendum. 29. janúar 2017 22:15 Mest lesið Fjölskylda flugmanns Icelandair vill að lögregla rannsaki andlát hans Innlent Kona réðst að sjö ára dreng við Smáraskóla Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Eiginmaður íslenskrar konu lét sig hverfa rétt eftir brúðkaupið Innlent Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Hafa „góða hugmynd“ hvar og hvenær stúlkunni var ráðinn bani Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent „Það er ódýrast og best og fljótlegast að kála þessum dýrum“ Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Fleiri fréttir Stjörnublaðamaður í straff vegna sambands við Kennedy Vörpuðu líkum fram af húsþaki á Vesturbakkanum Felldu marga leiðtoga Hezbollah í einni árás Samþykkja frumvarp um aukna gæslu fyrir Trump og Harris Útskrifuð af sjúkrahúsi með hálskraga Felldu einn af leiðtogum Hezbollah Sýndu fyrstu myndböndin í dómsal Hnífjafnt á landsvísu en Harris með forskot í Pennsylvaníu Fógeti skaut dómara Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Ísraelar gera umfangsmiklar loftárásir á skotmörk í Líbanon Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Sjá meira
Fyrsta vika forsetatíðar Donald Trump Bandaríkjaforseta hefur helst markast af tvennu. Ágreiningi og tilskipunum Donald Trump hefur ávallt verið umdeildur og því ætti hann að vera vanur því að um hann og gjörðir hans sé deilt. Hann er þó ekki vanur því að hafa heila ríkisstjórn og fjölmargar ríkisstofnanir undir sínum hatti. Eitt af því sem fylgir því að vera forseti Bandaríkjanna er að geta sett tilskipanir sem ríkisstjórnin og ríkisstofnanir vinna eftir. Trump hefur látið til sín taka á fyrstu dögum hans sem forseti og alls sett sex tilskipanir, hver annarri umdeildari. Á vef Washington Post og BBC er reynt að svara því hvað slíkar tilskipanir fela í sér, hver sé saga þeirra og hvaðan forsetinn fái heimild til þess að leggja fram slíkar tilskipanir.Helstu verk Donald Trump frá embættistökuHvað er forsetatilskipun? Tilskipun er í raun stefnuyfirlýsing forseta til ríkisstjórnar sinnar eða ríkisstofnanna þar sem kemur fram á hvaða hátt hún eða þær eigi að starfa í tiltekum málum. Með tilskipun er forsetinn ekki að setja ný lög eða veita stofnunum aukið fjármagn til þess að sinna sínum verkefnum, það er hlutverk Bandaríkjaþings. Sem dæmi má nefna að tilskipun Donald Trump um að byggja skuli umdeildan múr á landamærum Bandaríkjanna og Mexíkó felur eingöngu í sér að því er lýst yfir að bygging slíks múrs sé forgangsverkefni ríkistjórnarinnar og viðeigandi ráðuneyti skuli nýta hluta af fjármagni sínu til þess að koma verkefninu af stað. Vilji Donald Trump fá fjármagn til þess að reisa múrinn sjálfan þarf þingið hins vegar að koma til enda hefur það fjárveitingarvald í Bandaríkjunum. Vald forseta til þess að leggja fram tilskipun kemur frá 2. grein bandarísku stjórnarskrárinnar þar sem segir að „[f]ramkvæmdarvaldið skal vera falið forseta Bandaríkja Ameríku.“ Tilskipanir geta í raun fjallað um allt milli himins og jarðar, allt frá umdeildum tilskipunum Donald Trump til tilskipun Barack Obama, forvera Trump í starfi, um að ríkisstofnanir ættu að vera lokaðar eftir hádegi á aðfangadag 2015. Bandaríkjaþing getur sett lög sem nemur hverja tilskipun fyrir sig úr gildi en forseti getur fellt þau úr gildi með neitunarvaldi sínu.Eru afar umdeildarÓhætt er að segja að þær tilskipanir sem Donald Trump hefur þegar lagt fram séu umdeildar. Tilskipanirnar eru þó í eðli sínu umdeildar, óháð umfjöllunarefni. Gagnrýni á tilskipanir forseta grundvallast fyrst og fremst á því að með þeim sé forsetinn að fara út fyrir valdsvið sitt. Umdeildasta tilskipun Trump, um ferðabann frá tilteknum löndum til Bandaríkjanna sem og ótímabundið bann á móttöku flóttamanna frá Sýrlandi, hefur einnig verið gagnrýnd á sömu nótum, auk þess sem að hún hefur verið gagnrýnd út frá mannúðarsjónarmiðum. Alríkisdómari hefur enda komið í veg fyrir að Bandaríkin geti vísað fólki á brott vegna forsetatilskipunarinnar vegna þess að grunur sé um að verið sé að brjóta á rétti þeirra sem um ræðir. Barack Obama var til að mynda harðlega gagnrýndur af andstæðingum sínum þegar hann gaf út tilskipun þess efnis að ekki væri hægt að reka börn ólöglegra innflytjenda úr landi. Héldu þeir fram að Obama væri í raun að fara út fyrir valdsvið sitt og að tilskipunin væri ígildi lagasetningar.Obama gaf út fleiri tilskipanir en Trump á fyrstu dögunumÞrátt fyrir að svo virðist sem að Donald Trump hafi verið afar skilvirkur í að gefa út tilskipanir er alls ekki óalgengt að forsetar nýti fyrstu dagana til þess að gefa út slíkar tilskipanir. Trump hefur til þessa gefið út sex tilskipanir en árið 2009 gaf Obama út níu tilskipanir á fyrstu níu dögum sínum í embætti. Alls gaf hann út sextán tilskipanir á fyrstu tveimur mánuðunum í embætti.Hér má sjá lista yfir fjölda tilskipina eftir forseta og má þar sjá að Franklin Delano Roosevelt var langatkvæðamestur þegar kemur að tilskipunum en hann gaf alls út 3721 tilskipun.
Donald Trump Forsetakosningar í Bandaríkjunum Tengdar fréttir Trump: Blátt bann við komu 134 milljóna múslima til Bandaríkjanna Tilskipun sem forseti Bandaríkjanna undirritaði í gær nær einnig til flóttafólks og handhafa græna kortsins. 28. janúar 2017 20:21 Dómari greip inn í tilskipun Trump Kom í veg fyrir að hægt væri að vísa fólki á brott um tíma. 29. janúar 2017 08:37 Íslenskir þingmenn fordæma tilskipun Bandaríkjaforseta Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, mun koma áleiðis skýrum skilaboðum stjórnvalda sem fordæma tilskipun forseta Bandaríkjanna sem bannar ríkisborgurum sjö þjóða að koma til landsins. 30. janúar 2017 05:00 Mótmælt víða um Bandaríkin Mótmæla ákvörðun Bandaríkjaforseta um að loka landamærum fyrir innflytjendum. 29. janúar 2017 22:15 Mest lesið Fjölskylda flugmanns Icelandair vill að lögregla rannsaki andlát hans Innlent Kona réðst að sjö ára dreng við Smáraskóla Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Eiginmaður íslenskrar konu lét sig hverfa rétt eftir brúðkaupið Innlent Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Hafa „góða hugmynd“ hvar og hvenær stúlkunni var ráðinn bani Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent „Það er ódýrast og best og fljótlegast að kála þessum dýrum“ Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Fleiri fréttir Stjörnublaðamaður í straff vegna sambands við Kennedy Vörpuðu líkum fram af húsþaki á Vesturbakkanum Felldu marga leiðtoga Hezbollah í einni árás Samþykkja frumvarp um aukna gæslu fyrir Trump og Harris Útskrifuð af sjúkrahúsi með hálskraga Felldu einn af leiðtogum Hezbollah Sýndu fyrstu myndböndin í dómsal Hnífjafnt á landsvísu en Harris með forskot í Pennsylvaníu Fógeti skaut dómara Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Ísraelar gera umfangsmiklar loftárásir á skotmörk í Líbanon Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Sjá meira
Trump: Blátt bann við komu 134 milljóna múslima til Bandaríkjanna Tilskipun sem forseti Bandaríkjanna undirritaði í gær nær einnig til flóttafólks og handhafa græna kortsins. 28. janúar 2017 20:21
Dómari greip inn í tilskipun Trump Kom í veg fyrir að hægt væri að vísa fólki á brott um tíma. 29. janúar 2017 08:37
Íslenskir þingmenn fordæma tilskipun Bandaríkjaforseta Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra Íslands, mun koma áleiðis skýrum skilaboðum stjórnvalda sem fordæma tilskipun forseta Bandaríkjanna sem bannar ríkisborgurum sjö þjóða að koma til landsins. 30. janúar 2017 05:00
Mótmælt víða um Bandaríkin Mótmæla ákvörðun Bandaríkjaforseta um að loka landamærum fyrir innflytjendum. 29. janúar 2017 22:15