Er þetta ekki Grikkjum að kenna? – um Grikkland og vald fjármagns yfir fólki Árni Páll Árnason skrifar 24. júlí 2015 07:00 Í þessari grein langar mig fjalla um algengt viðkvæði: Vandi Grikkja er bara þeim sjálfum að kenna. Ég er ósammála því. Ekki misskilja mig: Grikkir hafa vissulega farið offari og tekið lán umfram getu til að greiða til baka. Grísk stjórnmál hafa um áratugi verið gerspillt. Framgangur ríkisstarfsmanna í starfi hefur nær alfarið ráðist af flokkstengslum. Skattkerfið er lélegt og skattheimta handahófskennd. Vildarvinir stjórnarflokks á hverjum tíma hafa ekki verið rukkaðir og erfitt hefur verið að leggja á skatta án þess að þeir legðust bara á almenna launamenn, en ekki forréttindahópa. Þetta hefur skaðað mjög möguleika Grikkja til að auka ríkistekjur undanfarin ár og aukið á samfélagslega upplausn. Það er ómögulegt þegar álögur leggjast alltaf á sama hópinn og hefðarkettirnir eru stikkfrí. Í Grikklandi hafa líka viðgengist víðtækar hömlur á atvinnufrelsi, sem ekki standast leikreglur hins sameiginlega evrópska markaðar. Ísland gæti ekki sem aðili að EES haft kvótakerfi á leyfum til að keyra vörubíla svo dæmi sé tekið, en slíkt hefur til þessa dags viðgengist í Grikklandi. Meðal þess sem grísk stjórnvöld hafa marglofað skuldunautum sínum, en ekki efnt, er að afnema hömlur af þessum toga.Eins og Ísland 1975 Mér er það minnisstætt hversu hissa starfsmenn AGS voru á skilvirkni skattkerfisins á Íslandi á árunum 2008-2011: Ef við sögðumst ætla að hækka einhvern skatt þá skilaði hann sér nákvæmlega eins og við reiknuðum með. En það er ekki áskapað Íslendingum að búa við réttlátt skattkerfi. Það er afleiðing réttra pólitískra ákvarðana fyrir tiltölulega stuttu síðan. Með nokkurri einföldun má nefnilega segja að skattkerfi Grikkja svipi til þess sem var á Íslandi árið 1975: Ef menn voru í réttum flokki fengu þeir að borga skatta á vaxtalausum víxlum í 60% verðbólgu og fyrirtæki sem skulduðu vörsluskatta fengu óáreitt að stunda rekstur áfram, ef þau nutu skjóls hjá yfirvöldum. Skattkerfisbreytingar á Íslandi urðu á endanum fyrir harðfylgi stjórnmálamanna sem skynjuðu kall tímans. Fyrirmyndir voru sóttar erlendis frá. Flestar réttarbætur á sviði mannréttindamála hér á landi hafa orðið vegna dóma Mannréttindadómstóls Evrópu yfir íslenska ríkinu. Og með aðildinni að EES-samningnum var endi bundinn á lögverndaða einokun eða fákeppni fulltrúa Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks í flestum þeim atvinnugreinum sem sá samningur tók til. Og í þeim atvinnugreinum sem EES-samningurinn tekur ekki til, er enn við lýði fákeppni rétt tengdra afla. Staða Grikklands nú er áminning um hvað getur gerst ef ríkisvaldinu er beitt í þágu forréttindahópa og vildarvinum hlíft við samkeppni, eins og hér gerðist áratugum saman og nú gætir aftur tilhneigingar til. Fordæmi Íslands sýnir betur en flest annað að alþjóðlegt samstarf er besta leiðin til að vinna á slíku.Skuld að gjalda? Allir vita að Grikkir tóku lán umfram það sem greiðslugeta þeirra leyfði og fóru á svig við reglur evrusamstarfsins um skuldsetningarhlutfall ríkja. Þeir nutu þess að bankar lánuðu öllum evruríkjum á lítið hærri kjörum en Þýskaland naut. En allir vissu eða máttu vita að grískt efnahagslíf var ekki jafn sterkt og það þýska og geta til endurgreiðslu ekki sambærileg. Lánveitingarnar réttlættu bankarnir á þeirri væntingu að ríkissjóðir annarra evruríkja myndu hlaupa undir bagga með Grikkjum ef harðnaði á dalnum, þótt hvergi væri í evrusamstarfinu að finna fyrirheit um slíkt. Hægt væri með öðrum orðum að hengja byrðina um háls skattborgara í öðrum ríkjum, ef Grikki þryti afl til endurgreiðslu. Stærsti hluti vandans er ekki skuldsetning Grikkja heldur siðlausar lánveitingar banka, sem reikna með því að forgangur fjármagns yfir fólki verði ávallt tryggður. Það var enginn sem píndi evrópska banka til að lána Grikkjum gríðarfé á áþekkum kjörum og Þjóðverjum buðust. Af hverju finnst okkur alltaf að bankar eigi að fá allt sem þeir lána til baka og að öllu sé fórnandi til að það takist? Um það mun ég fjalla í næstu grein. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Páll Árnason Tengdar fréttir Er Evrópusambandið vandamálið? – um Grikkland og vald fjármagns yfir fólki Það er ekkert launungarmál að talsmenn aðildar að ESB hér á landi hafa margir horft til sameiginlegs gjaldmiðils, evrunnar, sem stærsta kostsins við fulla aðild. 23. júlí 2015 07:00 Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gera þarf skurk í búsetumálum eldri borgara Ólafur Ísleifsson skrifar Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir skrifar Skoðun Vilt þú breytingu á stjórn landsins? Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson skrifar Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Búsetufrelsi og lögheimilisskráning Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og aðrar villur í umræðunni um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Sjá meira
Í þessari grein langar mig fjalla um algengt viðkvæði: Vandi Grikkja er bara þeim sjálfum að kenna. Ég er ósammála því. Ekki misskilja mig: Grikkir hafa vissulega farið offari og tekið lán umfram getu til að greiða til baka. Grísk stjórnmál hafa um áratugi verið gerspillt. Framgangur ríkisstarfsmanna í starfi hefur nær alfarið ráðist af flokkstengslum. Skattkerfið er lélegt og skattheimta handahófskennd. Vildarvinir stjórnarflokks á hverjum tíma hafa ekki verið rukkaðir og erfitt hefur verið að leggja á skatta án þess að þeir legðust bara á almenna launamenn, en ekki forréttindahópa. Þetta hefur skaðað mjög möguleika Grikkja til að auka ríkistekjur undanfarin ár og aukið á samfélagslega upplausn. Það er ómögulegt þegar álögur leggjast alltaf á sama hópinn og hefðarkettirnir eru stikkfrí. Í Grikklandi hafa líka viðgengist víðtækar hömlur á atvinnufrelsi, sem ekki standast leikreglur hins sameiginlega evrópska markaðar. Ísland gæti ekki sem aðili að EES haft kvótakerfi á leyfum til að keyra vörubíla svo dæmi sé tekið, en slíkt hefur til þessa dags viðgengist í Grikklandi. Meðal þess sem grísk stjórnvöld hafa marglofað skuldunautum sínum, en ekki efnt, er að afnema hömlur af þessum toga.Eins og Ísland 1975 Mér er það minnisstætt hversu hissa starfsmenn AGS voru á skilvirkni skattkerfisins á Íslandi á árunum 2008-2011: Ef við sögðumst ætla að hækka einhvern skatt þá skilaði hann sér nákvæmlega eins og við reiknuðum með. En það er ekki áskapað Íslendingum að búa við réttlátt skattkerfi. Það er afleiðing réttra pólitískra ákvarðana fyrir tiltölulega stuttu síðan. Með nokkurri einföldun má nefnilega segja að skattkerfi Grikkja svipi til þess sem var á Íslandi árið 1975: Ef menn voru í réttum flokki fengu þeir að borga skatta á vaxtalausum víxlum í 60% verðbólgu og fyrirtæki sem skulduðu vörsluskatta fengu óáreitt að stunda rekstur áfram, ef þau nutu skjóls hjá yfirvöldum. Skattkerfisbreytingar á Íslandi urðu á endanum fyrir harðfylgi stjórnmálamanna sem skynjuðu kall tímans. Fyrirmyndir voru sóttar erlendis frá. Flestar réttarbætur á sviði mannréttindamála hér á landi hafa orðið vegna dóma Mannréttindadómstóls Evrópu yfir íslenska ríkinu. Og með aðildinni að EES-samningnum var endi bundinn á lögverndaða einokun eða fákeppni fulltrúa Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks í flestum þeim atvinnugreinum sem sá samningur tók til. Og í þeim atvinnugreinum sem EES-samningurinn tekur ekki til, er enn við lýði fákeppni rétt tengdra afla. Staða Grikklands nú er áminning um hvað getur gerst ef ríkisvaldinu er beitt í þágu forréttindahópa og vildarvinum hlíft við samkeppni, eins og hér gerðist áratugum saman og nú gætir aftur tilhneigingar til. Fordæmi Íslands sýnir betur en flest annað að alþjóðlegt samstarf er besta leiðin til að vinna á slíku.Skuld að gjalda? Allir vita að Grikkir tóku lán umfram það sem greiðslugeta þeirra leyfði og fóru á svig við reglur evrusamstarfsins um skuldsetningarhlutfall ríkja. Þeir nutu þess að bankar lánuðu öllum evruríkjum á lítið hærri kjörum en Þýskaland naut. En allir vissu eða máttu vita að grískt efnahagslíf var ekki jafn sterkt og það þýska og geta til endurgreiðslu ekki sambærileg. Lánveitingarnar réttlættu bankarnir á þeirri væntingu að ríkissjóðir annarra evruríkja myndu hlaupa undir bagga með Grikkjum ef harðnaði á dalnum, þótt hvergi væri í evrusamstarfinu að finna fyrirheit um slíkt. Hægt væri með öðrum orðum að hengja byrðina um háls skattborgara í öðrum ríkjum, ef Grikki þryti afl til endurgreiðslu. Stærsti hluti vandans er ekki skuldsetning Grikkja heldur siðlausar lánveitingar banka, sem reikna með því að forgangur fjármagns yfir fólki verði ávallt tryggður. Það var enginn sem píndi evrópska banka til að lána Grikkjum gríðarfé á áþekkum kjörum og Þjóðverjum buðust. Af hverju finnst okkur alltaf að bankar eigi að fá allt sem þeir lána til baka og að öllu sé fórnandi til að það takist? Um það mun ég fjalla í næstu grein.
Er Evrópusambandið vandamálið? – um Grikkland og vald fjármagns yfir fólki Það er ekkert launungarmál að talsmenn aðildar að ESB hér á landi hafa margir horft til sameiginlegs gjaldmiðils, evrunnar, sem stærsta kostsins við fulla aðild. 23. júlí 2015 07:00
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun