Að verða foreldri dr. Sigrún Júlíudóttir skrifar 1. desember 2012 08:00 Áhersla á eflingu foreldrahæfni með fjölbreyttri uppeldisfræðslu og þjálfun foreldra hefur aukist í vestrænum samfélögum undanfarin ár. Þá hefur þekkingu á áhrifum uppeldisaðferða á geðheilsu og þroska barna með mismunandi þarfir og á ólíkum aldri fleygt fram. Með rannsóknum hefur verið lagður grunnur að þróun markvissra aðferða til að styrkja hæfni foreldra og búa þá undir foreldrahlutverk. Ein af þeim er verkefnið Að verða foreldri. Að eignast barn framkallar gleði og ábyrgðarkennd hjá öllum heilbrigðum manneskjum. Hins vegar er ekki alltaf viðurkennt að því fylgi nýjar skuldbindingar og oftast talsverð röskun á lífsháttum. Nokkrar vísbendingar eru um að fólk sem frestar fjölskyldumyndun og barneignum geti stundum verið verr í stakk búið til að eignast barn eftir að hafa lifað „frjálsu" lífi fram undir þrítugt eða lengur. Á okkar tímum verður líka algengara að ung pör skipuleggja fjölskyldumyndun og velja að eignast barn á „réttum tíma". Forgangsröð um menntun, persónuleg markmið, starfsframa og barneignir verður sameiginleg ákvörðun sem báðir aðilar vilja njóta og bera ábyrgð á í félagi. Þrátt fyrir góða skipulagningu og að allt takist vel til, hefur tilkoma barns – þegar tveir verða þrír – samt oftast í för með sér þörf á einhverri endurskoðun og nýrri aðlögun í parsambandinu. Í okkar íslenska samfélagi fer fæðingartíðni ekki minnkandi eins og í flestum nágrannalöndum, vinnuþátttaka feðra og mæðra er meiri en víðast og hefðbundinn fjölskyldustuðningur er ekki eins áreiðanlegt bjargráð og áður. Ytri aðstæður eru því ekki alltaf hagstæðar ungum foreldrum. Íslenskar skilnaðarrannsóknir hafa sýnt að skilnaðartíðni er hlutfallslega há meðal ungbarnaforeldra.Erfiðleikar í parsambandi Vitað er úr tölfræði og fjölskyldurannsóknum að fæðing fyrsta barns í parsambandi getur verið ávísun á skilnað, ef ekki er staðið nógu vel að undirbúningnum. Þegar í kringum 1960 sýndu rannsóknir aftur í tímann að meirihluti foreldra reyndist takast á við kreppueinkenni í sambandi sínu í kjölfar fæðingar fyrsta barns. Frá níunda áratug síðustu aldar hefur fjöldi langtíma samanburðarannsókna staðfest þetta og sýnt að umbreytingin í parsambandinu við tilkomu barns er alltaf mikil og áhrifin oft óvænt. Fjöldi rannsókna, allt frá árinu 1957, sýnir að foreldrar upplifa minni ánægju í parsambandinu fyrstu árin eftir fæðingu barns. Niðurstöður nýlegra rannsókna benda til að nú upplifi 60-90% foreldra minni ánægju í parsambandinu fyrstu þrjú árin eftir fæðingu fyrsta barns (Media, 2010). Mat á gagnsemi námskeiðsins Að verða foreldri sýnir að mun færri foreldrar sem sóttu námskeiðið en samanburðarhópurinn segja að gæði parsambandsins hafi minnkað eftir fæðingu barnsins. Þessir feður og mæður reyndust einnig vera næmari fyrir þörfum barnanna og brugðust betur við þeim. Þá kom einnig fram að börn þeirra gráta minna og brosa meira við þriggja mánaða aldur og upplifa minni streitu við 12 mánaða aldur í samanburði við börn foreldra sem ekki sóttu námskeið (Gottman og Sapirio, 2007). Þannig stuðlar námskeiðið bæði að hamingju foreldra og vellíðan barns.Forvarnargildi Rannsóknastofnun í barna- og fjölskylduvernd (RBF) lætur sig málefni foreldra og barna varða. Námskeiðið Að verða foreldri undirbýr verðandi foreldra fyrir eitt mikilvægasta verkefni lífsins – að eignast og ala upp barn. Því er ætlað að hjálpa væntanlegum foreldrum að viðhalda og efla parsambandið samhliða foreldrahlutverkinu. Verkefnið Að verða foreldri er ekki aðeins fræðsla fyrir verðandi og nýbakaða foreldra um undirbúning fæðingu fyrsta barns. Það felur líka í sér námskeið fyrir fagfólk og þjálfun leiðbeinenda fyrir foreldranámskeið hér á landi. Fyrir dyrum stendur að halda foreldranámskeið fyrir stúdentapör við Háskóla Íslands sem eiga von á barni og vilja búa sig undir foreldrahlutverkið. Að verða foreldri er samfélagslegt verkefni með forvarnargildi fyrir heilbrigði í fjölskyldum. Námskeiðinu er ætlað að efla foreldrahæfni, bæta samband parsins og búa þau betur undir foreldrahlutverkið. Miklir hagsmunir eru í húfi að hlúa að fjölskyldunni á þeim umbreytingartíma sem fæðing fyrsta barns er í lífi þeirra. Það getur stuðlað bæði að hamingju foreldra og barns. Með sameiginlegum undirbúningi og með samstöðu parsins má draga úr áhættunni á skilnaði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Áhersla á eflingu foreldrahæfni með fjölbreyttri uppeldisfræðslu og þjálfun foreldra hefur aukist í vestrænum samfélögum undanfarin ár. Þá hefur þekkingu á áhrifum uppeldisaðferða á geðheilsu og þroska barna með mismunandi þarfir og á ólíkum aldri fleygt fram. Með rannsóknum hefur verið lagður grunnur að þróun markvissra aðferða til að styrkja hæfni foreldra og búa þá undir foreldrahlutverk. Ein af þeim er verkefnið Að verða foreldri. Að eignast barn framkallar gleði og ábyrgðarkennd hjá öllum heilbrigðum manneskjum. Hins vegar er ekki alltaf viðurkennt að því fylgi nýjar skuldbindingar og oftast talsverð röskun á lífsháttum. Nokkrar vísbendingar eru um að fólk sem frestar fjölskyldumyndun og barneignum geti stundum verið verr í stakk búið til að eignast barn eftir að hafa lifað „frjálsu" lífi fram undir þrítugt eða lengur. Á okkar tímum verður líka algengara að ung pör skipuleggja fjölskyldumyndun og velja að eignast barn á „réttum tíma". Forgangsröð um menntun, persónuleg markmið, starfsframa og barneignir verður sameiginleg ákvörðun sem báðir aðilar vilja njóta og bera ábyrgð á í félagi. Þrátt fyrir góða skipulagningu og að allt takist vel til, hefur tilkoma barns – þegar tveir verða þrír – samt oftast í för með sér þörf á einhverri endurskoðun og nýrri aðlögun í parsambandinu. Í okkar íslenska samfélagi fer fæðingartíðni ekki minnkandi eins og í flestum nágrannalöndum, vinnuþátttaka feðra og mæðra er meiri en víðast og hefðbundinn fjölskyldustuðningur er ekki eins áreiðanlegt bjargráð og áður. Ytri aðstæður eru því ekki alltaf hagstæðar ungum foreldrum. Íslenskar skilnaðarrannsóknir hafa sýnt að skilnaðartíðni er hlutfallslega há meðal ungbarnaforeldra.Erfiðleikar í parsambandi Vitað er úr tölfræði og fjölskyldurannsóknum að fæðing fyrsta barns í parsambandi getur verið ávísun á skilnað, ef ekki er staðið nógu vel að undirbúningnum. Þegar í kringum 1960 sýndu rannsóknir aftur í tímann að meirihluti foreldra reyndist takast á við kreppueinkenni í sambandi sínu í kjölfar fæðingar fyrsta barns. Frá níunda áratug síðustu aldar hefur fjöldi langtíma samanburðarannsókna staðfest þetta og sýnt að umbreytingin í parsambandinu við tilkomu barns er alltaf mikil og áhrifin oft óvænt. Fjöldi rannsókna, allt frá árinu 1957, sýnir að foreldrar upplifa minni ánægju í parsambandinu fyrstu árin eftir fæðingu barns. Niðurstöður nýlegra rannsókna benda til að nú upplifi 60-90% foreldra minni ánægju í parsambandinu fyrstu þrjú árin eftir fæðingu fyrsta barns (Media, 2010). Mat á gagnsemi námskeiðsins Að verða foreldri sýnir að mun færri foreldrar sem sóttu námskeiðið en samanburðarhópurinn segja að gæði parsambandsins hafi minnkað eftir fæðingu barnsins. Þessir feður og mæður reyndust einnig vera næmari fyrir þörfum barnanna og brugðust betur við þeim. Þá kom einnig fram að börn þeirra gráta minna og brosa meira við þriggja mánaða aldur og upplifa minni streitu við 12 mánaða aldur í samanburði við börn foreldra sem ekki sóttu námskeið (Gottman og Sapirio, 2007). Þannig stuðlar námskeiðið bæði að hamingju foreldra og vellíðan barns.Forvarnargildi Rannsóknastofnun í barna- og fjölskylduvernd (RBF) lætur sig málefni foreldra og barna varða. Námskeiðið Að verða foreldri undirbýr verðandi foreldra fyrir eitt mikilvægasta verkefni lífsins – að eignast og ala upp barn. Því er ætlað að hjálpa væntanlegum foreldrum að viðhalda og efla parsambandið samhliða foreldrahlutverkinu. Verkefnið Að verða foreldri er ekki aðeins fræðsla fyrir verðandi og nýbakaða foreldra um undirbúning fæðingu fyrsta barns. Það felur líka í sér námskeið fyrir fagfólk og þjálfun leiðbeinenda fyrir foreldranámskeið hér á landi. Fyrir dyrum stendur að halda foreldranámskeið fyrir stúdentapör við Háskóla Íslands sem eiga von á barni og vilja búa sig undir foreldrahlutverkið. Að verða foreldri er samfélagslegt verkefni með forvarnargildi fyrir heilbrigði í fjölskyldum. Námskeiðinu er ætlað að efla foreldrahæfni, bæta samband parsins og búa þau betur undir foreldrahlutverkið. Miklir hagsmunir eru í húfi að hlúa að fjölskyldunni á þeim umbreytingartíma sem fæðing fyrsta barns er í lífi þeirra. Það getur stuðlað bæði að hamingju foreldra og barns. Með sameiginlegum undirbúningi og með samstöðu parsins má draga úr áhættunni á skilnaði.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar