Feðraveldi/frjálslyndi – Raunveruleg átakalína stjórnmálanna 13. desember 2011 06:00 Hvernig eru hagsmunir almennings best tryggðir? Er það með gagnsæju og skilvirku regluverki og eftirliti án mismununar eða er mikilvægast að tryggja að eignarhald og völd liggi hjá „réttum“ aðilum? Þessi virka átakalína í íslenskum stjórnmálum litar afstöðu til mála allt frá erlendum fjárfestingum og auðlindastefnu til aðildar að ESB og skýrir hvers vegna hefðbundnir pólitískir andstæðingar ná saman um afstöðu til helstu álitamála samtímans. Þarna takast á frjálslyndari sjónarmið um réttarríkið sem stendur vörð um réttindi og hagsmuni hvers einstaklings og einhvers konar feðraveldishugsun um samfélagið sem fjölskyldu þar sem velviljaðir patríarkar tryggja hagsmuni heildarinnar. Fortíðarþráin er sterkur þráður hjá talsmönnum feðraveldisins. Gullöld þeirra var þegar völd á sviði viðskipta, stjórnmála og stjórnsýslu fóru saman í höndum aðila sem greiddu sína tíund til sömu stjórnmálaflokkanna, héldu við hóflegri samkeppni og handvöldu þá sem fengu að njóta úthlutana á takmörkuðum sameiginlegum gæðum. Á yfirborðinu ríkti sæmilegur friður enda kapítalistarnir að sögn bæði þjóðhollir og velviljaðir. Þessi viðhorf birtast mjög skýrt í þeirri furðusögu sem reynt er að halda á lofti sem meginskýringu á bankahruninu hér á landi. Bönkunum var vissulega komið í hendur útvalinna eins og feðraveldisfyrirkomulagið gerir ráð fyrir og það skapaði hagsæld framan af enda hinum útvöldu sleppt lausum eins og kúm að vori. En svo ku vondir menn hafa komist yfir hluta bankanna með skelfilegum afleiðingum. Með þessu ævintýri er horft framhjá þeirri staðreynd að regluverkið sem tryggja átti hagsmuni almennings óháð eignarhaldi bankanna brást. Sú stefna að byggja risavaxið alþjóðlegt bankakerfi á fljótandi örmynt bar feigðina með sér. Andspænis alþjóðavæddum viðskiptum og fjármálamarkaði er hugmyndafræði feðraveldisins um „rétt eignarhald“ haldlaus vörn fyrir hagsmuni almennings. Og eðlilega fóru „viðvaranir“ yfirmanns Seðlabankans sem bar formlega ábyrgð á fjármálastöðugleika fyrir ofan garð og neðan þar sem þær snerust um einstaklinga og hegðun þeirra í stað þess að innihalda faglegar og efnislegar tillögur og ábendingar um viðbrögð stofnana og eftirlitskerfisins. Umræða um fjárfestingu einkaaðila í atvinnulífi og jarðnæði þar sem þjóðerni fjárfestisins er í forgrunni fremur en þeir almannahagsmunir sem í húfi gætu verið og hvernig þeir eru tryggðir er af sama meiði. Geti landeigandi brotið gegn hagsmunum eða réttindum almennings í krafti einkaeignar sinnar er það sjálfstætt úrlausnarefni óháð þjóðerni eigandans. Í stað þess að greina hvaða áhrif þjóðerni fjárfestis hefur á skilgreinda almannahagsmuni yfirskyggja rökin um að viðkomandi eigi að vera „einn af okkur“ á stundum röklega umræðu. Þegar á reynir gætu þjóðernis- eða fjölskyldutengsl reynst hagsmunum almennings haldlítil vörn séu almenn lög og reglur ekki til staðar. Hér ætti sagan af bankahruninu að hafa kennt okkur eitthvað. Áherslan á „rétta fólkið“ frekar en hinar almennu og gagnsæju leikreglur tekur á sig alvarlegastar myndir hjá þeim sem telja sig hafa rambað á sannleikann og réttlætið eða þykjast eiga sjálfsagt og eðlilegt tilkall til valda í samfélaginu. Er hagsmunum náttúrunnar betur borgið með því að „réttsýnn“ umhverfisráðherra hafi geðþóttavald til að stöðva eða leyfa tilteknar framkvæmdir eða með faglegu vinnuferli á borð við rammaáætlun um vernd og nýtingu þar sem Alþingi setur að lokum ramma? Er eðlilegt að vera með löggjöf með altækum bönnum en um leið víðtækt vald ráðherra til að veita algerar undanþágur sem beita má í nafni hins réttláta heimilisföður. Átökin um aðild að Evrópusambandinu skiptast í grófum dráttum eftir sömu línum. Þeir sem vilja tryggja opið samfélag, samkeppni og hagsmuni almennings með almennum gagnsæjum leikreglum sem gilda jafnt fyrir alla sjá ESB ekki sem ógn. Fulltrúar feðraveldishugsunar vilja dyrnar að sínu heimili luktar og ríkja að baki þeim óáreittir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Braggablús Ölmu Eyþór Kristleifsson Skoðun Heilbrigðiskerfi framtíðarinnar Victor Guðmundsson Skoðun Kosningabaráttan er kostuð af þér Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Af hverju ætti ég að standa með kennurum? Stefán Birgir Jóhannesson Skoðun Er „woke-ismi“ genginn of langt? Tanja Mjöll Ísfjörð Magnúsdóttir Skoðun Helvítis Píratarnir Unnar Þór Sæmundsson Skoðun Vók er vont – frambjóðandi XL kærður til lögreglu Kári Allansson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Veldu Viðreisn Katrín Sigríður J Steingrímsdóttir Skoðun Dýrkeypt jólagjöf Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Flokkur í felulitum Björn Gíslason skrifar Skoðun Augljós og sýnilegur ávinningur í styttingu biðlista Jóhann F K Arinbjarnarson skrifar Skoðun Staðreyndir í útlendingamálum Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um ferðaþjónustuna Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð án sleggju: Vaxtalækkanir og skattalækkanir í þágu heimilanna Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Við erum hér fyrir þig Elvar Eyvindsson,Guðbjörg Elísa Hafsteinsdóttir,Bogi Kristjánsson skrifar Skoðun Vók er vont – frambjóðandi XL kærður til lögreglu Kári Allansson skrifar Skoðun Þetta kostar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þrífætta svínið og auðlindarentan Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Er nóg að bara brjóta land? Þorvaldur Rúnarsson skrifar Skoðun Íslensk ferðaþjónusta til framtíðar: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Að kjósa taktískt Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Að standa vörð um þjóðina Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Jöfn tækifæri í boði Sjálfstæðisflokksins Snorri Ingimarsson skrifar Skoðun Íslendingar, ekki vera fávitar! Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Náttúran er stærsta kosningamálið Skúli Skúlason skrifar Skoðun Ásýnd spillingar Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Pólitík í pípunum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Veldu Viðreisn Katrín Sigríður J Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Hugsi eftir íbúafund gærdagsins Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Framtíðin er í húfi Ásmundur Einar Daðason skrifar Skoðun Drodzy Polacy Jóhann Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Fáránleg fjármálastjórn Sigurður Oddsson skrifar Skoðun Fyrirsjáanleiki fyrir ferðaþjónustuna Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Sjávarútvegurinn - Unga fólkið er framtíðin Arnar Jónsson,Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hver verða lykilgildin í næsta stjórnarsáttmála? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Ungt fólk í Hafnarfirði stendur með Rósu Guðbjartsdóttur Hópur ungs fólks í Hafnarfirði skrifar Skoðun Kjósum frið Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Af hverju kýs ég frjálslyndi og frelsi? Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Píratar, frumkvöðlar í íslenskum stjórnmálum Helga Völundardóttir skrifar Sjá meira
Hvernig eru hagsmunir almennings best tryggðir? Er það með gagnsæju og skilvirku regluverki og eftirliti án mismununar eða er mikilvægast að tryggja að eignarhald og völd liggi hjá „réttum“ aðilum? Þessi virka átakalína í íslenskum stjórnmálum litar afstöðu til mála allt frá erlendum fjárfestingum og auðlindastefnu til aðildar að ESB og skýrir hvers vegna hefðbundnir pólitískir andstæðingar ná saman um afstöðu til helstu álitamála samtímans. Þarna takast á frjálslyndari sjónarmið um réttarríkið sem stendur vörð um réttindi og hagsmuni hvers einstaklings og einhvers konar feðraveldishugsun um samfélagið sem fjölskyldu þar sem velviljaðir patríarkar tryggja hagsmuni heildarinnar. Fortíðarþráin er sterkur þráður hjá talsmönnum feðraveldisins. Gullöld þeirra var þegar völd á sviði viðskipta, stjórnmála og stjórnsýslu fóru saman í höndum aðila sem greiddu sína tíund til sömu stjórnmálaflokkanna, héldu við hóflegri samkeppni og handvöldu þá sem fengu að njóta úthlutana á takmörkuðum sameiginlegum gæðum. Á yfirborðinu ríkti sæmilegur friður enda kapítalistarnir að sögn bæði þjóðhollir og velviljaðir. Þessi viðhorf birtast mjög skýrt í þeirri furðusögu sem reynt er að halda á lofti sem meginskýringu á bankahruninu hér á landi. Bönkunum var vissulega komið í hendur útvalinna eins og feðraveldisfyrirkomulagið gerir ráð fyrir og það skapaði hagsæld framan af enda hinum útvöldu sleppt lausum eins og kúm að vori. En svo ku vondir menn hafa komist yfir hluta bankanna með skelfilegum afleiðingum. Með þessu ævintýri er horft framhjá þeirri staðreynd að regluverkið sem tryggja átti hagsmuni almennings óháð eignarhaldi bankanna brást. Sú stefna að byggja risavaxið alþjóðlegt bankakerfi á fljótandi örmynt bar feigðina með sér. Andspænis alþjóðavæddum viðskiptum og fjármálamarkaði er hugmyndafræði feðraveldisins um „rétt eignarhald“ haldlaus vörn fyrir hagsmuni almennings. Og eðlilega fóru „viðvaranir“ yfirmanns Seðlabankans sem bar formlega ábyrgð á fjármálastöðugleika fyrir ofan garð og neðan þar sem þær snerust um einstaklinga og hegðun þeirra í stað þess að innihalda faglegar og efnislegar tillögur og ábendingar um viðbrögð stofnana og eftirlitskerfisins. Umræða um fjárfestingu einkaaðila í atvinnulífi og jarðnæði þar sem þjóðerni fjárfestisins er í forgrunni fremur en þeir almannahagsmunir sem í húfi gætu verið og hvernig þeir eru tryggðir er af sama meiði. Geti landeigandi brotið gegn hagsmunum eða réttindum almennings í krafti einkaeignar sinnar er það sjálfstætt úrlausnarefni óháð þjóðerni eigandans. Í stað þess að greina hvaða áhrif þjóðerni fjárfestis hefur á skilgreinda almannahagsmuni yfirskyggja rökin um að viðkomandi eigi að vera „einn af okkur“ á stundum röklega umræðu. Þegar á reynir gætu þjóðernis- eða fjölskyldutengsl reynst hagsmunum almennings haldlítil vörn séu almenn lög og reglur ekki til staðar. Hér ætti sagan af bankahruninu að hafa kennt okkur eitthvað. Áherslan á „rétta fólkið“ frekar en hinar almennu og gagnsæju leikreglur tekur á sig alvarlegastar myndir hjá þeim sem telja sig hafa rambað á sannleikann og réttlætið eða þykjast eiga sjálfsagt og eðlilegt tilkall til valda í samfélaginu. Er hagsmunum náttúrunnar betur borgið með því að „réttsýnn“ umhverfisráðherra hafi geðþóttavald til að stöðva eða leyfa tilteknar framkvæmdir eða með faglegu vinnuferli á borð við rammaáætlun um vernd og nýtingu þar sem Alþingi setur að lokum ramma? Er eðlilegt að vera með löggjöf með altækum bönnum en um leið víðtækt vald ráðherra til að veita algerar undanþágur sem beita má í nafni hins réttláta heimilisföður. Átökin um aðild að Evrópusambandinu skiptast í grófum dráttum eftir sömu línum. Þeir sem vilja tryggja opið samfélag, samkeppni og hagsmuni almennings með almennum gagnsæjum leikreglum sem gilda jafnt fyrir alla sjá ESB ekki sem ógn. Fulltrúar feðraveldishugsunar vilja dyrnar að sínu heimili luktar og ríkja að baki þeim óáreittir.
Skoðun Framtíð án sleggju: Vaxtalækkanir og skattalækkanir í þágu heimilanna Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Við erum hér fyrir þig Elvar Eyvindsson,Guðbjörg Elísa Hafsteinsdóttir,Bogi Kristjánsson skrifar
Skoðun Ungt fólk í Hafnarfirði stendur með Rósu Guðbjartsdóttur Hópur ungs fólks í Hafnarfirði skrifar