Tóbakslausi dagurinn Guðbjartur Hannesson skrifar 31. maí 2011 08:00 Þriðjudagurinn 31. maí er árlegur alþjóðadagur án tóbaks. Á Íslandi var í fyrsta sinn haldinn reyklaus dagur 23. janúar árið 1979 og öðru sinni árið 1982. Árið 1987 ákvað Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin að 31. maí ár hvert skyldi helgaður baráttu gegn reykingum og hefur Reyklausi dagurinn verið haldinn ár hvert hér á landi síðan þá, líkt og svo víða annars staðar. Árið 2006 var heiti dagsins á Íslandi breytt og kallast nú Tóbakslausi dagurinn sem samræmist enska heitinu World no tobacco day. Neysla reyklauss tóbaks hefur vaxið undanfarin ár og því nauðsynlegt að beina spjótum að allri tóbaksnotkun. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hvetur þjóðir heims til þess að nýta þennan dag til að vekja athygli á skaðsemi tóbaksnotkunar. Að þessu sinni beinir stofnunin sjónum að rammasamningi Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar um tóbaksvarnir sem tók gildi árið 2005. Yfir 170 ríki eiga aðild að honum og er Ísland þeirra á meðal. Þetta er fyrsti alþjóðasamningurinn á sviði lýðheilsu sem veitir heildstæðan ramma um tóbaksvarnir um allan heim. Samningurinn nær til allra þátta tóbaksvarna, þ. á m. auglýsinga, viðvörunarmiða, verð- og skattamála, ólöglegra viðskipta (smygls) og verkefna sem miða að því að fólk hætti að reykja. Samkvæmt upplýsingum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar er áætlað að á þessu ári muni yfir fimm milljónir manna deyja af völdum reykinga; vegna hjartaáfalls, heilablóðfalls, krabbameins, lungnasjúkdóma eða annarra sjúkdóma. Að auki er ætlað að rúmlega 600.000 manns muni deyja af völdum óbeinna reykinga, um fjórðungurinn börn. Á 20. öldinni varð tóbakið 100 milljónum manna að bana, á þeirri 21. gæti það valdið dauða eins milljarðs manna takist ekki að snúa þróuninni við. Rammasamningur Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar fjallar um skyldur ríkjanna sem eiga aðild að samningnum sem felast meðal annars í því að: - Hindra að hagsmunir tóbaksiðnaðarins hafi áhrif á stefnumótun í lýðheilsumálum. - Haga verðlagningu og sköttum þannig að dragi úr eftirspurn eftir tóbaki. - Hlífa fólki við tóbaksreyk annarra. - Samræma reglur um leyfileg efni í tóbaksvörum. - Samræma reglur um upplýsingagjöf á tóbaksvörum. - Samræma pakkningar og merkingar á tóbaksvörum. - Vara fólk við hættum sem tóbaki fylgja. - Bjóða fólki aðstoð við að binda enda á tóbaksfíkn sína. Ísland framfylgir samningnum eins og frekast er kostur til að vernda þjóðina og komandi kynslóðir fyrir alvarlegum afleiðingum tóbaksnotkunar og óbeinum reykingum á heilsu, samfélag, umhverfi og efnahagslíf. Í þessu skyni hef ég ákveðið að ráðist verði í opinbera stefnumótun á sviði tóbaksvarna og verða fyrstu skrefin væntanlega stigin á næstu mánuðum. Á Íslandi hefur orðið mikill árangur af tóbaksvarnastarfi sem lýsir sér best í því að nú mælast daglegar reykingar fullorðinna með því lægsta sem gerist í Evrópu. Í fyrra reyktu um 14,2% Íslendinga á aldrinum 15-89 ára daglega á móti tæpum 30% árið 1991. Margt hefur stuðlað að þessum árangri, s.s. öflugt forvarnarstarf og þrengdar skorður við reykingum með lagasetningu. Viðhorf fólks til reykinga hafa breyst og eru flestir sammála um skaðsemi tóbaksnotkunar og nauðsyn þess að sporna við því að ungt fólk hefji neyslu tóbaks og verði háð neyslu þess. Það er hins vegar mikið áhyggjuefni hvað neysla munntóbaks, einkum meðal ungra karlmanna, hefur aukist mikið hér á landi síðustu ár. Kannanir sýna að um fimmti hver piltur á aldrinum 16-23 ára segist nota tóbak í vör. Þessi neysla er augljóslega mjög ávanabindandi því flestir þeirra segjast taka í vörina daglega. Það er nauðsynlegt að ráðast í aðgerðir og hvetja alla til samvinnu gegn þessari óheillaþróun. Ungt fólk byrjar neyslu tóbaks einkum fyrir tilstuðlan hópþrýstings og fyrirmynda. Landlæknisembættið ásamt fleiri hagsmunaaðilum mun í sumar efna til vitundarvakningar í baráttunni gegn munntóbaksneyslu og er sjónum einkum beint að þeirri ábyrgð sem fyrirmyndir hafa gagnvart börnum og unglingum. Í dag, í tilefni af Tóbakslausa deginum, beinum við sjónum okkar að þessari neyslu og því verkefni sem er framundan að vinna gegn tóbaksneyslu ungs fólks, hvaða nafni sem hún nefnist. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðbjartur Hannesson Mest lesið Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Gerum betur Hilmar Björnsson Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Þriðjudagurinn 31. maí er árlegur alþjóðadagur án tóbaks. Á Íslandi var í fyrsta sinn haldinn reyklaus dagur 23. janúar árið 1979 og öðru sinni árið 1982. Árið 1987 ákvað Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin að 31. maí ár hvert skyldi helgaður baráttu gegn reykingum og hefur Reyklausi dagurinn verið haldinn ár hvert hér á landi síðan þá, líkt og svo víða annars staðar. Árið 2006 var heiti dagsins á Íslandi breytt og kallast nú Tóbakslausi dagurinn sem samræmist enska heitinu World no tobacco day. Neysla reyklauss tóbaks hefur vaxið undanfarin ár og því nauðsynlegt að beina spjótum að allri tóbaksnotkun. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hvetur þjóðir heims til þess að nýta þennan dag til að vekja athygli á skaðsemi tóbaksnotkunar. Að þessu sinni beinir stofnunin sjónum að rammasamningi Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar um tóbaksvarnir sem tók gildi árið 2005. Yfir 170 ríki eiga aðild að honum og er Ísland þeirra á meðal. Þetta er fyrsti alþjóðasamningurinn á sviði lýðheilsu sem veitir heildstæðan ramma um tóbaksvarnir um allan heim. Samningurinn nær til allra þátta tóbaksvarna, þ. á m. auglýsinga, viðvörunarmiða, verð- og skattamála, ólöglegra viðskipta (smygls) og verkefna sem miða að því að fólk hætti að reykja. Samkvæmt upplýsingum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar er áætlað að á þessu ári muni yfir fimm milljónir manna deyja af völdum reykinga; vegna hjartaáfalls, heilablóðfalls, krabbameins, lungnasjúkdóma eða annarra sjúkdóma. Að auki er ætlað að rúmlega 600.000 manns muni deyja af völdum óbeinna reykinga, um fjórðungurinn börn. Á 20. öldinni varð tóbakið 100 milljónum manna að bana, á þeirri 21. gæti það valdið dauða eins milljarðs manna takist ekki að snúa þróuninni við. Rammasamningur Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar fjallar um skyldur ríkjanna sem eiga aðild að samningnum sem felast meðal annars í því að: - Hindra að hagsmunir tóbaksiðnaðarins hafi áhrif á stefnumótun í lýðheilsumálum. - Haga verðlagningu og sköttum þannig að dragi úr eftirspurn eftir tóbaki. - Hlífa fólki við tóbaksreyk annarra. - Samræma reglur um leyfileg efni í tóbaksvörum. - Samræma reglur um upplýsingagjöf á tóbaksvörum. - Samræma pakkningar og merkingar á tóbaksvörum. - Vara fólk við hættum sem tóbaki fylgja. - Bjóða fólki aðstoð við að binda enda á tóbaksfíkn sína. Ísland framfylgir samningnum eins og frekast er kostur til að vernda þjóðina og komandi kynslóðir fyrir alvarlegum afleiðingum tóbaksnotkunar og óbeinum reykingum á heilsu, samfélag, umhverfi og efnahagslíf. Í þessu skyni hef ég ákveðið að ráðist verði í opinbera stefnumótun á sviði tóbaksvarna og verða fyrstu skrefin væntanlega stigin á næstu mánuðum. Á Íslandi hefur orðið mikill árangur af tóbaksvarnastarfi sem lýsir sér best í því að nú mælast daglegar reykingar fullorðinna með því lægsta sem gerist í Evrópu. Í fyrra reyktu um 14,2% Íslendinga á aldrinum 15-89 ára daglega á móti tæpum 30% árið 1991. Margt hefur stuðlað að þessum árangri, s.s. öflugt forvarnarstarf og þrengdar skorður við reykingum með lagasetningu. Viðhorf fólks til reykinga hafa breyst og eru flestir sammála um skaðsemi tóbaksnotkunar og nauðsyn þess að sporna við því að ungt fólk hefji neyslu tóbaks og verði háð neyslu þess. Það er hins vegar mikið áhyggjuefni hvað neysla munntóbaks, einkum meðal ungra karlmanna, hefur aukist mikið hér á landi síðustu ár. Kannanir sýna að um fimmti hver piltur á aldrinum 16-23 ára segist nota tóbak í vör. Þessi neysla er augljóslega mjög ávanabindandi því flestir þeirra segjast taka í vörina daglega. Það er nauðsynlegt að ráðast í aðgerðir og hvetja alla til samvinnu gegn þessari óheillaþróun. Ungt fólk byrjar neyslu tóbaks einkum fyrir tilstuðlan hópþrýstings og fyrirmynda. Landlæknisembættið ásamt fleiri hagsmunaaðilum mun í sumar efna til vitundarvakningar í baráttunni gegn munntóbaksneyslu og er sjónum einkum beint að þeirri ábyrgð sem fyrirmyndir hafa gagnvart börnum og unglingum. Í dag, í tilefni af Tóbakslausa deginum, beinum við sjónum okkar að þessari neyslu og því verkefni sem er framundan að vinna gegn tóbaksneyslu ungs fólks, hvaða nafni sem hún nefnist.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun