Auðlindir, að nýta eða misnota? 27. ágúst 2010 07:30 Flestir kannast við þann mun sem felst í að nýta eða að misnota. Þegar ég á góðan vin þá get ég nýtt mér vináttuna þegar ég er í vandræðum og beðið um hjálp. Á móti mun ég einnig vera til að aðstoða hann þegar þörf er á. Þannig munum við bæði hafa gagn af því að vera vinir. En svo eru dæmi til að menn misnoti aðra. Misnotkunin felst í því að menn taka það mikið til sín að hinn aðilinn verður fyrir tjóni. Skiljanlegt er kannski að á krepputímum sæki fólkið eftir töfralausnum. Háværar raddir heyrast á Íslandi að núna verði að nýta auðlindirnar. Þegar talað er um auðlindir hér á landi þá er yfirleitt átt við fiskinn í sjónum og orkuna sem er hægt að fá úr fallvötnum og háhitasvæðum. En auðlindirnar á Íslandi eru svo miklu fleiri en þetta: 1. Ísland er ungt land og gjarnan er talað um að landið sé ennþá í mótun. Ferðamenn sem koma hingað sækjast yfirleitt eftir sérstakri náttúru sem á varla sinn líka í heiminum. Ferðaþjónustan hefur verið vaxandi atvinnugrein með hverju ári þrátt fyrir að í „góðærinu" ætti hún erfitt uppdráttar vegna þess að gengi krónunnar var skráð óeðlilega hátt. Ferðaþjónustan hefur samt fengið frekar lítinn stuðning miðað við aðrar atvinnugreinar og víða á landi eru aðstæðurnar vægast sagt ófullkomnar. Það var t.d. ekkert mál á sínum tíma að leggja góðan veg á Kárahnjúkasvæðið en allur sá fjöldi ferðamanna sem ætlar að skoða Dettifoss verður að hristast klukkutímum saman á vegi sem er ekki nokkrum manni bjóðandi og veldur skemmdum á bílunum. Fleiri hundruð þúsundir sækja Ísland heim á hverju ári og skila miklu í þjóðarbúið. Samt eru sumir ennþá þeirrar skoðunar „að þetta lið má nú bara vera ánægt með að fá að koma til landsins". 2. Á Íslandi hefur ekki verið neitt vandamál að fá gott og nothæft drykkjarvatn. Þetta þykir okkur það sjálfsagt að við kunnum ekki að meta það. Ísland sat t.d. hjá þegar greidd voru atkvæði um hvort aðgangur að góðu neyðsluvatni teljist til mannréttinda. En við munum kannski vakna við vondan draum ef við gætum okkar ekki. Sums staðar hér á landi hefur þurft að sjóða drykkjarvatnið vegna mengunar upp á síðkastið. Og fyrirhuguð lagning háspennulínu yfir Heiðmörkina þar sem er helsta vatnsból höfuðborgarsvæðisins er hreint út sagt fífldirfska. 3. Við auglýsum okkur gjarnan sem hreint og óspillt land. Að anda að sér hreinu lofti er svo sjálfsagt að menn tala ekki um það. En yfir Faxaflóa liggur mengunarský þegar stillt er í veðri sem allir geta séð með berum augum. Samt má ekki tala um mengandi stóriðju. Reglur eru slakar í sambandi við mengunarvarnir. Notkun nagladekkja sem spæna upp malbikið er ennþá leyfileg. Á Hellisheiðinni vilja menn ekki kannast við að mosaskemmdir og tæring á háspennumöstrunum séu fylgifiskar mengunarinnar sem fylgir varmavirkjuninni. Og Íslendingar nota einkabílinn ennþá í óhófi. 4. Rányrkja hefur verið stunduð á Íslandi í mörg hundruð ár. Landið hefur þurft að þola ofbeit þegar neyðin var mest og jarðvegseyðingin er gríðarleg enn þann dag í dag. En í dag ætti að vera með öllu óþarft að reka búfé á afrétti þar sem varla er að finna stingandi strá. Víða er jarðvegurinn frjósamur og nóg er til af vel ræktanlegu landi sem gerir kleift að hafa hross og kindur í afgirtum hólfum. 5. Nútímamaðurinn hefur þörf á að hvílast frá krefjandi störfum. Hvað er þá betra en að fara út í náttúruna og „hlaða batteríin", njóta kyrrðarinnar og víðáttu til að slaka á? Þannig getur okkar stórbrotna náttúra verið eins konar sálrænn heilsubrunnur. Fyrir ekki alls löngu tók ég þátt í hópferð í Kerlingarfjöll. Þetta svæði er það stórkostlegt að ég get varla orða bundist. Slíkt landslag finnst örugglega ekki á mörgum stöðum í heiminum. Samt eru menn að sækjast eftir að fara þar inn með tól og tæki til að gera rannsóknarborholur - með öllu því raski sem mun fylgja slíku brambolti. Ótrúlegt en satt. Þarna munu menn eyðileggja auðlindir fyrir stundargróðann. 6. Á Íslandi býr kraftmikið, hugmyndaríkt og vel menntað fólk. Við myndum missa af mikilvægum auðlindum ef þetta fólk flytti úr landi. Þess vegna er mjög brýnt að hlúa að sprotafyrirtækjum og styðja við litla vinnustaði sem skapa mestan fjölda af störfum. Mín von er að ráðamenn átti sig á að auðlindirnar okkar eru margar: Auk orkuvinnslu og fiskiveiða má nefna einstaka náttúru sem nýtist bæði innlendum og útlendum ferðamönnum til upplifunar, gott vatn og hreint loft, vel ræktanlegt land og vel menntað fólk. Að nýta auðlindir þýðir að ganga ekki á forðann þannig að þær verði líka til staðar fyrir komandi kynslóðir. Það þýðir einnig að þær séu ekki teknar frá einum stað á kostnað annarra auðlinda annars staðar. Um það snýst hugtakið sjálfbærni sem hefur verið misnotað all verulega. Að misnota auðlindirnar þýðir að taka meira frá en kemur aftur inn. Það þýðir líka að taka það mikið frá einum stað að aðrar auðlindir hljóti skaða af sem er ekki hægt að bæta úr. Slík stefna, hrein og bein rányrkja, hefur því miður verið við völd hér á landi allt of lengi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun Sönnun um framlag hælisleitanda til íslensks samfélags Toshiki Toma Skoðun Skoðun Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Sjá meira
Flestir kannast við þann mun sem felst í að nýta eða að misnota. Þegar ég á góðan vin þá get ég nýtt mér vináttuna þegar ég er í vandræðum og beðið um hjálp. Á móti mun ég einnig vera til að aðstoða hann þegar þörf er á. Þannig munum við bæði hafa gagn af því að vera vinir. En svo eru dæmi til að menn misnoti aðra. Misnotkunin felst í því að menn taka það mikið til sín að hinn aðilinn verður fyrir tjóni. Skiljanlegt er kannski að á krepputímum sæki fólkið eftir töfralausnum. Háværar raddir heyrast á Íslandi að núna verði að nýta auðlindirnar. Þegar talað er um auðlindir hér á landi þá er yfirleitt átt við fiskinn í sjónum og orkuna sem er hægt að fá úr fallvötnum og háhitasvæðum. En auðlindirnar á Íslandi eru svo miklu fleiri en þetta: 1. Ísland er ungt land og gjarnan er talað um að landið sé ennþá í mótun. Ferðamenn sem koma hingað sækjast yfirleitt eftir sérstakri náttúru sem á varla sinn líka í heiminum. Ferðaþjónustan hefur verið vaxandi atvinnugrein með hverju ári þrátt fyrir að í „góðærinu" ætti hún erfitt uppdráttar vegna þess að gengi krónunnar var skráð óeðlilega hátt. Ferðaþjónustan hefur samt fengið frekar lítinn stuðning miðað við aðrar atvinnugreinar og víða á landi eru aðstæðurnar vægast sagt ófullkomnar. Það var t.d. ekkert mál á sínum tíma að leggja góðan veg á Kárahnjúkasvæðið en allur sá fjöldi ferðamanna sem ætlar að skoða Dettifoss verður að hristast klukkutímum saman á vegi sem er ekki nokkrum manni bjóðandi og veldur skemmdum á bílunum. Fleiri hundruð þúsundir sækja Ísland heim á hverju ári og skila miklu í þjóðarbúið. Samt eru sumir ennþá þeirrar skoðunar „að þetta lið má nú bara vera ánægt með að fá að koma til landsins". 2. Á Íslandi hefur ekki verið neitt vandamál að fá gott og nothæft drykkjarvatn. Þetta þykir okkur það sjálfsagt að við kunnum ekki að meta það. Ísland sat t.d. hjá þegar greidd voru atkvæði um hvort aðgangur að góðu neyðsluvatni teljist til mannréttinda. En við munum kannski vakna við vondan draum ef við gætum okkar ekki. Sums staðar hér á landi hefur þurft að sjóða drykkjarvatnið vegna mengunar upp á síðkastið. Og fyrirhuguð lagning háspennulínu yfir Heiðmörkina þar sem er helsta vatnsból höfuðborgarsvæðisins er hreint út sagt fífldirfska. 3. Við auglýsum okkur gjarnan sem hreint og óspillt land. Að anda að sér hreinu lofti er svo sjálfsagt að menn tala ekki um það. En yfir Faxaflóa liggur mengunarský þegar stillt er í veðri sem allir geta séð með berum augum. Samt má ekki tala um mengandi stóriðju. Reglur eru slakar í sambandi við mengunarvarnir. Notkun nagladekkja sem spæna upp malbikið er ennþá leyfileg. Á Hellisheiðinni vilja menn ekki kannast við að mosaskemmdir og tæring á háspennumöstrunum séu fylgifiskar mengunarinnar sem fylgir varmavirkjuninni. Og Íslendingar nota einkabílinn ennþá í óhófi. 4. Rányrkja hefur verið stunduð á Íslandi í mörg hundruð ár. Landið hefur þurft að þola ofbeit þegar neyðin var mest og jarðvegseyðingin er gríðarleg enn þann dag í dag. En í dag ætti að vera með öllu óþarft að reka búfé á afrétti þar sem varla er að finna stingandi strá. Víða er jarðvegurinn frjósamur og nóg er til af vel ræktanlegu landi sem gerir kleift að hafa hross og kindur í afgirtum hólfum. 5. Nútímamaðurinn hefur þörf á að hvílast frá krefjandi störfum. Hvað er þá betra en að fara út í náttúruna og „hlaða batteríin", njóta kyrrðarinnar og víðáttu til að slaka á? Þannig getur okkar stórbrotna náttúra verið eins konar sálrænn heilsubrunnur. Fyrir ekki alls löngu tók ég þátt í hópferð í Kerlingarfjöll. Þetta svæði er það stórkostlegt að ég get varla orða bundist. Slíkt landslag finnst örugglega ekki á mörgum stöðum í heiminum. Samt eru menn að sækjast eftir að fara þar inn með tól og tæki til að gera rannsóknarborholur - með öllu því raski sem mun fylgja slíku brambolti. Ótrúlegt en satt. Þarna munu menn eyðileggja auðlindir fyrir stundargróðann. 6. Á Íslandi býr kraftmikið, hugmyndaríkt og vel menntað fólk. Við myndum missa af mikilvægum auðlindum ef þetta fólk flytti úr landi. Þess vegna er mjög brýnt að hlúa að sprotafyrirtækjum og styðja við litla vinnustaði sem skapa mestan fjölda af störfum. Mín von er að ráðamenn átti sig á að auðlindirnar okkar eru margar: Auk orkuvinnslu og fiskiveiða má nefna einstaka náttúru sem nýtist bæði innlendum og útlendum ferðamönnum til upplifunar, gott vatn og hreint loft, vel ræktanlegt land og vel menntað fólk. Að nýta auðlindir þýðir að ganga ekki á forðann þannig að þær verði líka til staðar fyrir komandi kynslóðir. Það þýðir einnig að þær séu ekki teknar frá einum stað á kostnað annarra auðlinda annars staðar. Um það snýst hugtakið sjálfbærni sem hefur verið misnotað all verulega. Að misnota auðlindirnar þýðir að taka meira frá en kemur aftur inn. Það þýðir líka að taka það mikið frá einum stað að aðrar auðlindir hljóti skaða af sem er ekki hægt að bæta úr. Slík stefna, hrein og bein rányrkja, hefur því miður verið við völd hér á landi allt of lengi.
Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun