Árni Þór Sigurðsson: Styrkja þarf stjórnsýsluna 19. maí 2010 09:30 Rannsóknarskýrsla Alþingis varpar ljósi á margvíslega veikleika stjórnsýslunnar hér á landi. Stofnanir eru margar og veikburða og hið sama má segja um ráðuneytin. Að tilstuðlan ríkisstjórnarinnar var sérstakri nefnd falið að rýna í rannsóknarskýrsluna og móta tillögur um bætta stjórnsýslu í kjölfar hrunsins. Í skýrslu nefndarinnar er m.a. á það bent að framkvæmdavaldið búi við ófullnægjandi aðhald úr stjórnsýslunni, frá Alþingi, fjölmiðlum og mennta- og vísindastofnunum. Þá er undirstrikað mikilvægi þess að efla hinn pólitíska þátt innan ráðuneytanna.Fækkun ráðuneytaÞað er staðreynd að við Íslendingar þurfum nú að byggja upp samfélag á nýjum grunni og út frá gjörbreyttum aðstæðum. Þá er brýnt að við séum órög við að nálgast mál frá nýjum sjónarhornum og endurmeta afstöðu okkar til mála sem nú blasa við í allt öðru ljósi en áður var. Í mörgum tilfellum verðum við að spyrja nýrra spurninga og leita þar af leiðandi einnig nýrra svara.Íslenska stjórnsýslan þarf að gangast undir rækilega endurskoðun. Mörg ráðuneyti hafa hafið vinnu við að skoða skipulag í sínum ranni, stofnanauppbyggingu o.fl. með það að markmiði að styrkja stjórnsýsluna, ná fram aukinni hagræðingu og meiri fagmennsku. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er vikið að skipan stjórnarráðsins og stefnt að fækkun ráðuneyta úr tólf í níu á kjörtímabilinu. Þar er enn fremur gerð grein fyrir því hvaða ráðuneyti gætu sameinast: 1) sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneyti og iðnaðarráðuneyti í atvinnuvegaráðuneyti, en samhliða stofnað umhverfis- og auðlindaráðuneyti, 2) heilbrigðisráðuneyti og félagsmála- og tryggingaráðuneyti sameinist í velferðarráðuneyti, 3) dómsmála- og mannréttindaráðuneyti og samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti sameinist í innanríkisráðuneyti.Baráttumál Vinstri grænnaEðlilegt er að í kjölfar skýrslu nefndarinnar verði þessi áform tekin til endurmats, þótt áfram verði haldið við markmiðið um fækkun ráðuneyta. Vinstri græn hafa lagt ríka áherslu á að efla umhverfisráðuneytið. Það þýðir að tiltekin verkefni sjávarútvegs- og landbúnaðar- og iðnaðarráðuneytis færu til umhverfisráðuneytis en málefni atvinnuveganna sjálfra yrðu þá sameinuð í atvinnuvegaráðuneyti. Slík sameining hefur um langt skeið verið baráttumál Vinstri grænna. Við myndun núverandi ríkisstjórnar lagði VG einnig höfuðáherslu á þetta atriði. Í umræðunni hefur heyrst að ætlunin sé að leggja niður sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið eða að þetta sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB-aðild. Augljóst er að ráðuneyti sjávarútvegs og landbúnaðar verður ekki lagt niður þótt verkaskiptingu milli ráðuneyta verði breytt eða heiti þeirra. Raunar má allt eins halda því fram að eitt atvinnuvegaráðuneyti geti orðið öflugur málsvari þessara mikilvægu grunnatvinnugreina, jafnvel enn sterkara en núverandi ráðuneyti þessara mála. Að svona sameining sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB er órökstutt eftir því sem ég fæ best séð. Er nóg í því efni að vísa til þess að Vinstri græn hafa lengi talað fyrir umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sem færi með auðlindir til lands og sjávar í þeim tilgangi að tryggja sjálfbæra nýtingu auðlindanna og aldrei tengt það ESB-aðild eins og nærri má geta.Stofnun velferðarráðuneytis er skynsamleg, í heilbrigðis-, félags- og tryggingamálum er um mörg mjög svo skyld verkefni að ræða, oft með mikilli skörun en slík sameining gæti skilað margvíslegum árangri, ekki síst með tilliti til þjónustunnar við almenning í landinu.Hvað stofnun innanríkisráðuneytis varðar, má benda á að samgönguráðuneyti fer með málefni siglinga og fjarskipta, flugmál og vegamál og dómsmálaráðuneyti fer með málefni Landhelgisgæslu, löggæslu, björgunarmála og almannavarna. Sveitarstjórnar- og byggðamál ásamt dóms- og mannréttindamálum kæmu þá til viðbótar inn í nýtt burðugt innanríkisráðuneyti.Tökum róttæk skrefSamhliða breytingum á stjórnarráðinu þarf að huga að fleiri þáttum. Með fækkun ráðuneyta og ráðherra þarf að styrkja hina pólitísku stjórnsýslu. Það má t.d. gera með því að í sumum ráðuneytum starfi fleiri en einn ráðherra eins og þekkist vel á öðrum Norðurlöndum og víðar. Þeir gætu jafnvel farið með tiltekin málasvið innan ráðuneytisins. Hagræðingin af þessu fyrirkomulagi er að minnka yfirbyggingu, ná betri heildarsýn yfir málaflokka og skyld mál og meiri festu í stjórnsýsluna. Þá kæmi einnig til álita að fara svipaða leið og nágrannaþjóðirnar, sem festa ekki fjölda og heiti ráðuneyta í lög, heldur búa við sveigjanlegt fyrirkomulag sem getur tekið mið af áherslum og tíðaranda hverju sinni.Engum dylst að ef ráðist verður í svo yfirgripsmikla uppstokkun í stjórnarráðinu sem hér um ræðir, þarf að undirbúa slíkt vel. Vinna þarf tímasetta áætlun í samvinnu við starfsfólk og vinna að breiðri pólitískri samstöðu. Allt tekur það tíma og er mikilvægast að vanda til verka frekar en að flýta sér um of. En um leið megum við ekki óttast að taka róttæk skref í þá átt að gera stjórnsýsluna sterkari, vandaðri og árangursríkari. Í því efni verðum við fyrst og síðast að hugsa um þjónustu- og framkvæmdahlutverk stjórnsýslunnar við almenning og eftirlitshlutverk hennar í þágu þjóðarhagsmuna á grundvelli þess umboðs sem hún fær frá löggjafanum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Rannsóknarskýrsla Alþingis varpar ljósi á margvíslega veikleika stjórnsýslunnar hér á landi. Stofnanir eru margar og veikburða og hið sama má segja um ráðuneytin. Að tilstuðlan ríkisstjórnarinnar var sérstakri nefnd falið að rýna í rannsóknarskýrsluna og móta tillögur um bætta stjórnsýslu í kjölfar hrunsins. Í skýrslu nefndarinnar er m.a. á það bent að framkvæmdavaldið búi við ófullnægjandi aðhald úr stjórnsýslunni, frá Alþingi, fjölmiðlum og mennta- og vísindastofnunum. Þá er undirstrikað mikilvægi þess að efla hinn pólitíska þátt innan ráðuneytanna.Fækkun ráðuneytaÞað er staðreynd að við Íslendingar þurfum nú að byggja upp samfélag á nýjum grunni og út frá gjörbreyttum aðstæðum. Þá er brýnt að við séum órög við að nálgast mál frá nýjum sjónarhornum og endurmeta afstöðu okkar til mála sem nú blasa við í allt öðru ljósi en áður var. Í mörgum tilfellum verðum við að spyrja nýrra spurninga og leita þar af leiðandi einnig nýrra svara.Íslenska stjórnsýslan þarf að gangast undir rækilega endurskoðun. Mörg ráðuneyti hafa hafið vinnu við að skoða skipulag í sínum ranni, stofnanauppbyggingu o.fl. með það að markmiði að styrkja stjórnsýsluna, ná fram aukinni hagræðingu og meiri fagmennsku. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er vikið að skipan stjórnarráðsins og stefnt að fækkun ráðuneyta úr tólf í níu á kjörtímabilinu. Þar er enn fremur gerð grein fyrir því hvaða ráðuneyti gætu sameinast: 1) sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneyti og iðnaðarráðuneyti í atvinnuvegaráðuneyti, en samhliða stofnað umhverfis- og auðlindaráðuneyti, 2) heilbrigðisráðuneyti og félagsmála- og tryggingaráðuneyti sameinist í velferðarráðuneyti, 3) dómsmála- og mannréttindaráðuneyti og samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti sameinist í innanríkisráðuneyti.Baráttumál Vinstri grænnaEðlilegt er að í kjölfar skýrslu nefndarinnar verði þessi áform tekin til endurmats, þótt áfram verði haldið við markmiðið um fækkun ráðuneyta. Vinstri græn hafa lagt ríka áherslu á að efla umhverfisráðuneytið. Það þýðir að tiltekin verkefni sjávarútvegs- og landbúnaðar- og iðnaðarráðuneytis færu til umhverfisráðuneytis en málefni atvinnuveganna sjálfra yrðu þá sameinuð í atvinnuvegaráðuneyti. Slík sameining hefur um langt skeið verið baráttumál Vinstri grænna. Við myndun núverandi ríkisstjórnar lagði VG einnig höfuðáherslu á þetta atriði. Í umræðunni hefur heyrst að ætlunin sé að leggja niður sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið eða að þetta sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB-aðild. Augljóst er að ráðuneyti sjávarútvegs og landbúnaðar verður ekki lagt niður þótt verkaskiptingu milli ráðuneyta verði breytt eða heiti þeirra. Raunar má allt eins halda því fram að eitt atvinnuvegaráðuneyti geti orðið öflugur málsvari þessara mikilvægu grunnatvinnugreina, jafnvel enn sterkara en núverandi ráðuneyti þessara mála. Að svona sameining sé hluti af aðlögunarferli gagnvart ESB er órökstutt eftir því sem ég fæ best séð. Er nóg í því efni að vísa til þess að Vinstri græn hafa lengi talað fyrir umhverfis- og auðlindaráðuneyti, sem færi með auðlindir til lands og sjávar í þeim tilgangi að tryggja sjálfbæra nýtingu auðlindanna og aldrei tengt það ESB-aðild eins og nærri má geta.Stofnun velferðarráðuneytis er skynsamleg, í heilbrigðis-, félags- og tryggingamálum er um mörg mjög svo skyld verkefni að ræða, oft með mikilli skörun en slík sameining gæti skilað margvíslegum árangri, ekki síst með tilliti til þjónustunnar við almenning í landinu.Hvað stofnun innanríkisráðuneytis varðar, má benda á að samgönguráðuneyti fer með málefni siglinga og fjarskipta, flugmál og vegamál og dómsmálaráðuneyti fer með málefni Landhelgisgæslu, löggæslu, björgunarmála og almannavarna. Sveitarstjórnar- og byggðamál ásamt dóms- og mannréttindamálum kæmu þá til viðbótar inn í nýtt burðugt innanríkisráðuneyti.Tökum róttæk skrefSamhliða breytingum á stjórnarráðinu þarf að huga að fleiri þáttum. Með fækkun ráðuneyta og ráðherra þarf að styrkja hina pólitísku stjórnsýslu. Það má t.d. gera með því að í sumum ráðuneytum starfi fleiri en einn ráðherra eins og þekkist vel á öðrum Norðurlöndum og víðar. Þeir gætu jafnvel farið með tiltekin málasvið innan ráðuneytisins. Hagræðingin af þessu fyrirkomulagi er að minnka yfirbyggingu, ná betri heildarsýn yfir málaflokka og skyld mál og meiri festu í stjórnsýsluna. Þá kæmi einnig til álita að fara svipaða leið og nágrannaþjóðirnar, sem festa ekki fjölda og heiti ráðuneyta í lög, heldur búa við sveigjanlegt fyrirkomulag sem getur tekið mið af áherslum og tíðaranda hverju sinni.Engum dylst að ef ráðist verður í svo yfirgripsmikla uppstokkun í stjórnarráðinu sem hér um ræðir, þarf að undirbúa slíkt vel. Vinna þarf tímasetta áætlun í samvinnu við starfsfólk og vinna að breiðri pólitískri samstöðu. Allt tekur það tíma og er mikilvægast að vanda til verka frekar en að flýta sér um of. En um leið megum við ekki óttast að taka róttæk skref í þá átt að gera stjórnsýsluna sterkari, vandaðri og árangursríkari. Í því efni verðum við fyrst og síðast að hugsa um þjónustu- og framkvæmdahlutverk stjórnsýslunnar við almenning og eftirlitshlutverk hennar í þágu þjóðarhagsmuna á grundvelli þess umboðs sem hún fær frá löggjafanum.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun