Bankar þrifust illa í skjóli ríkisvaldsins Björgvin Guðmundsson skrifar 21. nóvember 2007 00:01 Frá málþingi í Landsbankanum Jónas Haralz, Sigurjón Árnason, bankastjóri Landsbankans, og Elín Sigfúsdóttir, framkvæmdastjóri fyrirtækjasviðs. „Þeir kunna að sigla djarft,“ sagði Jónas um núverandi stjórnendur bankans. Jónasi Haralz, fyrrverandi bankastjóra Landsbankans, var það fullljóst árið 1984 að eðlileg bankastarfsemi gæti ekki komist á hér á landi á meðan bankarnir væru í eigu og undir náinni umsjá ríkisins. Hann segir samt að enginn pólitískur grundvöllur hafi verið fyrir einkavæðingu ríkisbankanna á þeim tíma né fyrirsjáanlegt að hann gæti orðið til. Undir þeim kringumstæðum taldi hann eðlilegt millistig að breyta bönkunum í hlutafélög í eigu ríkisins þar sem fylgt væri hliðstæðum stjórnarháttum og tíðkuðust í hlutafélögum almennt. „Þetta myndi gera ríkisbönkunum auðveldara að laga sig að nýjum aðstæðum og keppa við vaxandi einkabanka án þess að styðjast við forréttindi ríkisábyrgðar. Fyrir slíkri breytingu var þó heldur ekki pólitískur grundvöllur á þessum tíma. Það er ekki fyrr en með breytingu Útvegsbankans í hlutafélag og þeim samruna við einkabanka sem því fylgdi sem ný viðhorf koma til sögunnar en þetta gerðist ekki fyrr en undir lok áratugarins,“ skrifar Jónas í Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, sem kom út í síðustu viku og er gefið út af viðskipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands. Grein Jónasar heitir Hefðir og umbreyting og fjallar um störf hans sem bankastjóri Landsbankans árin 1969 til 1988. Jónas rifjaði upp fund með Jóni Sigurðssyni viðskiptaráðherra í mars 1988. Fór hann þar yfir stöðu bankans og sagði nauðsynlegt að efla bankann og styrkja í vaxandi samkeppni á peningamarkaðnum. Auka þyrfti eigið fé hans um að minnsta kosti tvo milljarða króna. Breyting bankans í hlutafélagsbanka kæmi mjög til álita. Það var svo aftur árið 1989, þegar Jónas vann í Alþjóðabankanum, að hann fagnaði tilkomu Íslandsbanka í Morgunblaðsgrein. Sagði hann að enn yrði þó meira en helmingur bankakerfisins í ríkiseign. Þeir bankar nytu ríkisábyrgðar jafnframt því sem ætlast væri til að þeir tækju sérstakt tillit til einstakra atvinnugreina og ýmissa annarra sjónarmiða stjórnvalda. Nýjar aðstæður krefðust breytinga. Til að byrja með að breyta bönkunum í hlutafélög. Jónas sagðist hafa litið á hlutafélagavæðingu sem fyrsta skrefið í einkavæðingu bankakerfisins. Ekkert hefði síðan gerst fyrr en 1989 þegar hlutafélagavæðingin gekk eftir. Í upphafi þessarar aldar voru síðan bankarnir seldir. Þá voru um átján ár frá því að Jónasi var fullljóst að ríkið þyrfti að draga saman umsvif sín í bankarekstri. Jónas sagði á málþinginu að honum virtist sem einkavæðingin hefði tekist vel. Hann fylgdist með Landsbankanum og sagði þá sem þar stjórnuðu fara fram af varúð og íhygli. Þeir kynnu að sigla djarft en rifuðu seglin þegar á móti blési. Héðan og þaðan Mest lesið Krabbamein á vinnustöðum: „Ekki segja; þú veist að ég er til staðar“ Atvinnulíf Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Viðskipti innlent Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Viðskipti innlent Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Viðskipti innlent Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Viðskipti innlent Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Viðskipti innlent Virði gulls í methæðum Viðskipti erlent Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Viðskipti innlent Fyrrverandi forstjóri félags í eigu Íslendinga dæmdur fyrir fjárdrátt Viðskipti erlent Í stuði í 130 ár: Virkjanir sem leystu af dísilvélar og knúðu síldarbæ Samstarf Fleiri fréttir Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Kaupmáttur jókst í fyrra Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Ísland undanþegið stórauknum verndartollum ESB Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Gamalt ráðuneyti verður hótel Á ég að hætta í núverandi sparnaði? Óljóst hvort veðhafar fái nokkuð Risagjalddagi vegna losunarheimilda daginn eftir gjaldþrot Einar hættir af persónulegum ástæðum „Væntanlega farnir að hefja næturvaktir hjá Samkeppniseftirlitinu“ Birna Ósk nýr forstjóri Húsasmiðjunnar Jón Skafti nýr forstöðumaður hjá Póstinum Gengi Skaga rýkur upp Ráðin framkvæmdastjórar hjá Björgun-Sement Fimm prósenta aukning í september Íslandsbanki og Skagi í formlegar samrunaviðræður Veitingastaðurinn opinn en lónið opnar síðar Omnom gjaldþrota og kröfuhafar uggandi Skáluðu fyrir kraftinum sem knýr samfélagið Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Davíð Ernir til liðs við Athygli Netvís tekur við af SAFT Sjá meira
Jónasi Haralz, fyrrverandi bankastjóra Landsbankans, var það fullljóst árið 1984 að eðlileg bankastarfsemi gæti ekki komist á hér á landi á meðan bankarnir væru í eigu og undir náinni umsjá ríkisins. Hann segir samt að enginn pólitískur grundvöllur hafi verið fyrir einkavæðingu ríkisbankanna á þeim tíma né fyrirsjáanlegt að hann gæti orðið til. Undir þeim kringumstæðum taldi hann eðlilegt millistig að breyta bönkunum í hlutafélög í eigu ríkisins þar sem fylgt væri hliðstæðum stjórnarháttum og tíðkuðust í hlutafélögum almennt. „Þetta myndi gera ríkisbönkunum auðveldara að laga sig að nýjum aðstæðum og keppa við vaxandi einkabanka án þess að styðjast við forréttindi ríkisábyrgðar. Fyrir slíkri breytingu var þó heldur ekki pólitískur grundvöllur á þessum tíma. Það er ekki fyrr en með breytingu Útvegsbankans í hlutafélag og þeim samruna við einkabanka sem því fylgdi sem ný viðhorf koma til sögunnar en þetta gerðist ekki fyrr en undir lok áratugarins,“ skrifar Jónas í Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, sem kom út í síðustu viku og er gefið út af viðskipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands. Grein Jónasar heitir Hefðir og umbreyting og fjallar um störf hans sem bankastjóri Landsbankans árin 1969 til 1988. Jónas rifjaði upp fund með Jóni Sigurðssyni viðskiptaráðherra í mars 1988. Fór hann þar yfir stöðu bankans og sagði nauðsynlegt að efla bankann og styrkja í vaxandi samkeppni á peningamarkaðnum. Auka þyrfti eigið fé hans um að minnsta kosti tvo milljarða króna. Breyting bankans í hlutafélagsbanka kæmi mjög til álita. Það var svo aftur árið 1989, þegar Jónas vann í Alþjóðabankanum, að hann fagnaði tilkomu Íslandsbanka í Morgunblaðsgrein. Sagði hann að enn yrði þó meira en helmingur bankakerfisins í ríkiseign. Þeir bankar nytu ríkisábyrgðar jafnframt því sem ætlast væri til að þeir tækju sérstakt tillit til einstakra atvinnugreina og ýmissa annarra sjónarmiða stjórnvalda. Nýjar aðstæður krefðust breytinga. Til að byrja með að breyta bönkunum í hlutafélög. Jónas sagðist hafa litið á hlutafélagavæðingu sem fyrsta skrefið í einkavæðingu bankakerfisins. Ekkert hefði síðan gerst fyrr en 1989 þegar hlutafélagavæðingin gekk eftir. Í upphafi þessarar aldar voru síðan bankarnir seldir. Þá voru um átján ár frá því að Jónasi var fullljóst að ríkið þyrfti að draga saman umsvif sín í bankarekstri. Jónas sagði á málþinginu að honum virtist sem einkavæðingin hefði tekist vel. Hann fylgdist með Landsbankanum og sagði þá sem þar stjórnuðu fara fram af varúð og íhygli. Þeir kynnu að sigla djarft en rifuðu seglin þegar á móti blési.
Héðan og þaðan Mest lesið Krabbamein á vinnustöðum: „Ekki segja; þú veist að ég er til staðar“ Atvinnulíf Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Viðskipti innlent Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Viðskipti innlent Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Viðskipti innlent Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Viðskipti innlent Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Viðskipti innlent Virði gulls í methæðum Viðskipti erlent Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Viðskipti innlent Fyrrverandi forstjóri félags í eigu Íslendinga dæmdur fyrir fjárdrátt Viðskipti erlent Í stuði í 130 ár: Virkjanir sem leystu af dísilvélar og knúðu síldarbæ Samstarf Fleiri fréttir Allt bendir til kólnunar og nefndin mun mildari Færa Jarðböðin í nýtt hús og nýjan búning Kaupmáttur jókst í fyrra Bein útsending: Rökstyðja vaxtaákvörðunina Eðalfiskur í Borgarnesi skiptir um nafn Heldur stýrivöxtunum óbreyttum Ísland undanþegið stórauknum verndartollum ESB Vill laga „hringekju verðtryggingar og hárra vaxta“ Gamalt ráðuneyti verður hótel Á ég að hætta í núverandi sparnaði? Óljóst hvort veðhafar fái nokkuð Risagjalddagi vegna losunarheimilda daginn eftir gjaldþrot Einar hættir af persónulegum ástæðum „Væntanlega farnir að hefja næturvaktir hjá Samkeppniseftirlitinu“ Birna Ósk nýr forstjóri Húsasmiðjunnar Jón Skafti nýr forstöðumaður hjá Póstinum Gengi Skaga rýkur upp Ráðin framkvæmdastjórar hjá Björgun-Sement Fimm prósenta aukning í september Íslandsbanki og Skagi í formlegar samrunaviðræður Veitingastaðurinn opinn en lónið opnar síðar Omnom gjaldþrota og kröfuhafar uggandi Skáluðu fyrir kraftinum sem knýr samfélagið Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Davíð Ernir til liðs við Athygli Netvís tekur við af SAFT Sjá meira