Vörustjórnun Blóðrás fyrirtækja 13. júní 2007 03:00 Birgðastýring er mikilvægur liður í rekstri fyrirtækja enda getur þar skilið á milli feigs og ófeigs. Markaðurinn/Pjetur Þó að öllu jöfnu fari lítið fyrir hugtakinu vörustjórnun er það mikilvægt fyrir fyrirtæki, ef ekki lífsnauðsynlegur hluti af rekstri þeirra. Lítið hefur farið fyrir vörustjórnun í íslensku viðskiptalífi. Einungis þrír Íslendingar flagga doktorsgráðu í þessum geira. Tveir þeirra skipulögðu árlega ráðstefnu á sviði vörustjórnunar (www.nofoma.org) í síðustu viku, þeir dr. Árni Halldórsson, dósent við háskólann í Southampton í Bretlandi og stundakennari við Háskólann í Reykjavík, og dr. Gunnar Stefánsson, dósent við verkfræðideild Háskóla Íslands og stundakennari við Chalmers-háskólann í Gautaborg í Svíþjóð. Sá þriðji heitir Sveinn Viðar Guðmundsson og starfar í Toulouse í Frakklandi og hefur meðal annars unnið að ráðgjafastörfum fyrir flugvélasmiðjur Airbus í Evrópu. Nofoma-ráðstefnan var haldin í samvinnu HR og HÍ og kynntar voru tæplega 100 ritrýndar greinar eftir fræðimenn frá ýmsum háskólum Norðurlandanna ásamt fræðimönnum frá Kanada, Bandaríkjunum, Portúgal, Austurríki, Bretlandi og Þýskalandi.Vöru hvað...?Með vörustjórnun er átt við stjórnun á flæði birgða og upplýsinga. Hugtakið er nokkuð víðtækt enda getur það átt við allt frá kaupum fyrirtækja af öllum stærðum og gerðum á vöru frá birgjum til dreifingar vörunnar með sem hagkvæmustum hætti. Að sama skapi getur hugtakið sömuleiðis náð til stjórnunar á hjálparsendingum frá einu landi með sem skjótustum og skilvirkustum hætti til þeirra sem eru í nauð. Þótt vörustjórnun hafi ekki verið ofarlega í hugum fólks upp á síðkastið er hún ævaforn og, líkt og svo margt annað sem þarf að ganga með sem skilvirkustum og árangursríkustum hætti, upprunnið í hernaði. Talið er að sögu vörustjórnunar megi rekja allt til daga Grikkja og Rómverja en í þá daga voru uppi sérstakir herforingjar, logistikas, sem höfðu þann starfa einan að sjá um birgðastýringu á fjármagni og fæðu handa hermönnum á meðan á stríði stóð.Mikilvægi stjórnunar sem þessarar í hernaði hefur síst minnkað eftir því sem nær nútímanum hefur dregið. Það kom vel í ljós í seinni heimsstyrjöldinni. Tafir á afhendingu stríðstóla gátu haft alvarlegar afleiðingar enda skiptu þar mannslíf máli. Með góðri vörustjórnun tókst því að koma í veg fyrir óþarfa mannfall úr röðum hermanna.vörustjórnun í nýjum hæðumBrautargengi vörustjórnunar óx mjög í kjölfar heimsstyrjaldarinnar og festi rætur í viðskiptalífinu á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar. Upp frá því hefur það þróast talsvert, ekki síst vegna tilkomu betri samgangna í lofti sem á láði og alþjóðavæðingarinnar sem hefur orðið til þess að þrýst er á fyrirtæki að þau leiti allra leiða til að lækka kostnað eða heyra ella sögunni til.Efalítið á alþjóðavæðingin og þróun í upplýsingatækni stóran þátt í sívaxandi mikilvægi vörustjórnunar. Þörfin fyrir lækkandi rekstrarkostnað hefur kallað á flutning á framleiðslu fyrirtækja til staða og landa þar sem vinnuafl er ódýrara. Það hefur aftur kallað á viðamikla skipulagningu og skilvirkari afgreiðslu. Þetta fer þó allt eftir stærð fyrirtækjanna og umfangi þeirra.Algengasta merking vörustjórnunar í nútímanum er komin langt út fyrir herfræðilegan þankagang og einskorðast nær eingöngu við rekstur fyrirtækja. Þar er það líka alltumlykjandi enda fyrirtækjum beinlínis lífsnauðsynlegt að halda utan um vöru með öllum hætti, bæði til að ná henni í hús og koma henni sem fyrst á áfangastað með sem ódýrustum hætti, hvort sem það er neytandi eða þriðji aðili (þ.e. annað fyrirtæki eða verslun) sem tekur á móti henni. Þá má nýta vörustjórnun með góðum árangri til að hindra ónauðsynleg afföll af vöru á lager og halda utan um veltuhraða og birgðahald svo eitthvað sé nefnt. Allir þessir þættir geta sparað fyrirtækjum drjúgan skildinginn.Margvísleg vörustjórnunarkerfi og -tól eru til og fara þau allt eftir stærð og umfangi fyrirtækja, fjölda birgja sem þau tengjast og þeim fyrirtækjum sem eiga í viðskiptum. Síðari ár hafa fjölmörg fyrirtæki endurskoðað stefnu sína innan vörustjórnunar, sem hefur leitt til þess að sum hver skilgreina stjórnsvið hennar sem „stjórnun aðfangakeðjunnar"; orsakir vandamála og leiðir til árangurs er ekki að finna einungis innan veggja eigin fyrirtækis, heldur þarf oft að vinna náið með útvöldum birgjum og viðskiptavinum til þess að komast skrefi framar en keppinauturinn. Undir smásjánni Mest lesið Sýkna í vaxtamálinu: „Þetta eru gífurleg vonbrigði“ Neytendur Stærðin skiptir ekki máli Atvinnulíf Ólafur Ingi: „Ég er kostuð eiginkona“ Atvinnulíf Horfur tveggja banka úr stöðugum í jákvæðar Viðskipti innlent Megi troða „singles day“ upp í greiðslugáttirnar á sér Neytendur „Þetta verður bara heiðarlegur bisness, ég nenni engu kjaftæði“ Viðskipti innlent Að byggja upp vinnustað sem hræðist ekki breytingar Atvinnulíf Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen Atvinnulíf „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Atvinnulíf Kílómetragjaldið mögulega fórnarlamb stjórnarslita Neytendur Fleiri fréttir Horfur tveggja banka úr stöðugum í jákvæðar Ísold ráðin markaðsstjóri Frá Bændasamtökunum til Samorku Fáránlegt að eiga ekki „smá Bitcoin“ á Íslandi Deildarstjóri, lögfræðingur og viðskiptastjóri ráðin til Mílu Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Skúli og félagar sýknaðir en þrotabúið fær 750 milljónir Hafna ásökunum um smánarlaun Segja gjald á nikótínpúða leiða til aukinna reykinga „Þið hafið efni á þessari kauphækkun, borgið hana núna“ Staðfesta dóm héraðsdóms en lækka bætur til Vinnslustöðvar Þrír nýir stjórnendur hjá Wisefish Nebraska heyrir sögunni til Smána Bakkavararbræður fyrir greiðslu „fátæktarlauna“ Stækka gagnaverin á Akureyri og í Reykjanesbæ Í beinni: Kosningafundur atvinnulífsins Sætanýtingin aldrei verið betri í október ECIT AS kaupir meirihluta í Bókað frá KPMG Manneskja með von á bakvið hverja einustu umsókn Aukning í ferðalögum til landsins Breytingar í framkvæmdastjórn Origo Linda ráðin framkvæmdastjóri háttsemiseftirlits Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Sjá meira
Þó að öllu jöfnu fari lítið fyrir hugtakinu vörustjórnun er það mikilvægt fyrir fyrirtæki, ef ekki lífsnauðsynlegur hluti af rekstri þeirra. Lítið hefur farið fyrir vörustjórnun í íslensku viðskiptalífi. Einungis þrír Íslendingar flagga doktorsgráðu í þessum geira. Tveir þeirra skipulögðu árlega ráðstefnu á sviði vörustjórnunar (www.nofoma.org) í síðustu viku, þeir dr. Árni Halldórsson, dósent við háskólann í Southampton í Bretlandi og stundakennari við Háskólann í Reykjavík, og dr. Gunnar Stefánsson, dósent við verkfræðideild Háskóla Íslands og stundakennari við Chalmers-háskólann í Gautaborg í Svíþjóð. Sá þriðji heitir Sveinn Viðar Guðmundsson og starfar í Toulouse í Frakklandi og hefur meðal annars unnið að ráðgjafastörfum fyrir flugvélasmiðjur Airbus í Evrópu. Nofoma-ráðstefnan var haldin í samvinnu HR og HÍ og kynntar voru tæplega 100 ritrýndar greinar eftir fræðimenn frá ýmsum háskólum Norðurlandanna ásamt fræðimönnum frá Kanada, Bandaríkjunum, Portúgal, Austurríki, Bretlandi og Þýskalandi.Vöru hvað...?Með vörustjórnun er átt við stjórnun á flæði birgða og upplýsinga. Hugtakið er nokkuð víðtækt enda getur það átt við allt frá kaupum fyrirtækja af öllum stærðum og gerðum á vöru frá birgjum til dreifingar vörunnar með sem hagkvæmustum hætti. Að sama skapi getur hugtakið sömuleiðis náð til stjórnunar á hjálparsendingum frá einu landi með sem skjótustum og skilvirkustum hætti til þeirra sem eru í nauð. Þótt vörustjórnun hafi ekki verið ofarlega í hugum fólks upp á síðkastið er hún ævaforn og, líkt og svo margt annað sem þarf að ganga með sem skilvirkustum og árangursríkustum hætti, upprunnið í hernaði. Talið er að sögu vörustjórnunar megi rekja allt til daga Grikkja og Rómverja en í þá daga voru uppi sérstakir herforingjar, logistikas, sem höfðu þann starfa einan að sjá um birgðastýringu á fjármagni og fæðu handa hermönnum á meðan á stríði stóð.Mikilvægi stjórnunar sem þessarar í hernaði hefur síst minnkað eftir því sem nær nútímanum hefur dregið. Það kom vel í ljós í seinni heimsstyrjöldinni. Tafir á afhendingu stríðstóla gátu haft alvarlegar afleiðingar enda skiptu þar mannslíf máli. Með góðri vörustjórnun tókst því að koma í veg fyrir óþarfa mannfall úr röðum hermanna.vörustjórnun í nýjum hæðumBrautargengi vörustjórnunar óx mjög í kjölfar heimsstyrjaldarinnar og festi rætur í viðskiptalífinu á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar. Upp frá því hefur það þróast talsvert, ekki síst vegna tilkomu betri samgangna í lofti sem á láði og alþjóðavæðingarinnar sem hefur orðið til þess að þrýst er á fyrirtæki að þau leiti allra leiða til að lækka kostnað eða heyra ella sögunni til.Efalítið á alþjóðavæðingin og þróun í upplýsingatækni stóran þátt í sívaxandi mikilvægi vörustjórnunar. Þörfin fyrir lækkandi rekstrarkostnað hefur kallað á flutning á framleiðslu fyrirtækja til staða og landa þar sem vinnuafl er ódýrara. Það hefur aftur kallað á viðamikla skipulagningu og skilvirkari afgreiðslu. Þetta fer þó allt eftir stærð fyrirtækjanna og umfangi þeirra.Algengasta merking vörustjórnunar í nútímanum er komin langt út fyrir herfræðilegan þankagang og einskorðast nær eingöngu við rekstur fyrirtækja. Þar er það líka alltumlykjandi enda fyrirtækjum beinlínis lífsnauðsynlegt að halda utan um vöru með öllum hætti, bæði til að ná henni í hús og koma henni sem fyrst á áfangastað með sem ódýrustum hætti, hvort sem það er neytandi eða þriðji aðili (þ.e. annað fyrirtæki eða verslun) sem tekur á móti henni. Þá má nýta vörustjórnun með góðum árangri til að hindra ónauðsynleg afföll af vöru á lager og halda utan um veltuhraða og birgðahald svo eitthvað sé nefnt. Allir þessir þættir geta sparað fyrirtækjum drjúgan skildinginn.Margvísleg vörustjórnunarkerfi og -tól eru til og fara þau allt eftir stærð og umfangi fyrirtækja, fjölda birgja sem þau tengjast og þeim fyrirtækjum sem eiga í viðskiptum. Síðari ár hafa fjölmörg fyrirtæki endurskoðað stefnu sína innan vörustjórnunar, sem hefur leitt til þess að sum hver skilgreina stjórnsvið hennar sem „stjórnun aðfangakeðjunnar"; orsakir vandamála og leiðir til árangurs er ekki að finna einungis innan veggja eigin fyrirtækis, heldur þarf oft að vinna náið með útvöldum birgjum og viðskiptavinum til þess að komast skrefi framar en keppinauturinn.
Undir smásjánni Mest lesið Sýkna í vaxtamálinu: „Þetta eru gífurleg vonbrigði“ Neytendur Stærðin skiptir ekki máli Atvinnulíf Ólafur Ingi: „Ég er kostuð eiginkona“ Atvinnulíf Horfur tveggja banka úr stöðugum í jákvæðar Viðskipti innlent Megi troða „singles day“ upp í greiðslugáttirnar á sér Neytendur „Þetta verður bara heiðarlegur bisness, ég nenni engu kjaftæði“ Viðskipti innlent Að byggja upp vinnustað sem hræðist ekki breytingar Atvinnulíf Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen Atvinnulíf „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Atvinnulíf Kílómetragjaldið mögulega fórnarlamb stjórnarslita Neytendur Fleiri fréttir Horfur tveggja banka úr stöðugum í jákvæðar Ísold ráðin markaðsstjóri Frá Bændasamtökunum til Samorku Fáránlegt að eiga ekki „smá Bitcoin“ á Íslandi Deildarstjóri, lögfræðingur og viðskiptastjóri ráðin til Mílu Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Skúli og félagar sýknaðir en þrotabúið fær 750 milljónir Hafna ásökunum um smánarlaun Segja gjald á nikótínpúða leiða til aukinna reykinga „Þið hafið efni á þessari kauphækkun, borgið hana núna“ Staðfesta dóm héraðsdóms en lækka bætur til Vinnslustöðvar Þrír nýir stjórnendur hjá Wisefish Nebraska heyrir sögunni til Smána Bakkavararbræður fyrir greiðslu „fátæktarlauna“ Stækka gagnaverin á Akureyri og í Reykjanesbæ Í beinni: Kosningafundur atvinnulífsins Sætanýtingin aldrei verið betri í október ECIT AS kaupir meirihluta í Bókað frá KPMG Manneskja með von á bakvið hverja einustu umsókn Aukning í ferðalögum til landsins Breytingar í framkvæmdastjórn Origo Linda ráðin framkvæmdastjóri háttsemiseftirlits Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Sjá meira