Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar 28. október 2025 09:01 Þegar altarið verður kennslustofa – og krossinn kynfræðilegt tákn „Allt er til umræðu í kirkju Jesú,“ skrifar presturinn Bjarni Karlsson í grein sinni á Vísi 27. október. Hann bætir við að kynfræðsla sé hluti af trúarlífinu, því Guð sé í öllu – „í sól og stjörnum, í hverri frumu og í líkama mannsins“. Þetta hljómar hlýtt, friðsælt og mannúðlegt. En þegar þessi setning er borin saman við trúarjátningu kirkjunnar, blasir annað við: Þetta er ekki klassísk kristin trú. Þetta er ný trú, í gömlum kirkjubúningi. Þegar guðfræði breytist í heimspeki Í greininni er fullyrt að „allt sé til umræðu í kirkju Jesú, því hann hafi helgað lífið eins og það leggur sig.“ Það hljómar sakleysislega, en setningin snýr upp á sjálfan kjarna trúarinnar: Guð helgaði ekki lífið með því að sameinast öllu lífi, heldur með því að frelsa það. Þessi nýja nálgun er ekki evangelísk trú – hún er panentheismi: sú kenning að Guð sé í öllu og allt sé í Guði. Hún virðist dýpka trúna, en í raun gerir hún hana yfirborðskennda. Því þegar Guð er orðinn hluti alheimsins, er hann ekki lengur skapari hans. Þegar Guð er orkan í frumunum, þá er hann ekki lengur Herra yfir sköpuninni. Og þegar Guð er orðin líkamsfræði alheimsins, þá er krossinn ekki lengur altari frelsunar, heldur tákn náttúrunnar sjálfrar. Þetta er andstætt Níkeujátningunni sem kennir: „Við trúum á einn Guð, föður almáttugan, skapara himins og jarðar, alls sýnilegs og ósýnilegs.“ Trúin stendur eða fellur á þessari línu: Guð er skapari – ekki sköpunin sjálf. Frá sköpun til samruna Bjarni skrifar: „Orðið varð hold. Guð gerðist maður með húð og hári! Það merkir að lífið sjálft, efnisheimurinn allur, stjörnur og sól að innsta kjarna hverrar frumu, er í Guði og Guð er í öllu.“ En þegar þetta er sagt, hefur holdtekjan verið breytt í heimspeki. Í stað þess að Guð hafi orðið maður til að frelsa mennina, verður hann hluti alheimsins til að samrýmast honum. Það er ekki fagnaðarerindi – það er gnóstísk heimsmynd endurvakin. Gnostíkin, sem Páll postuli og Jóhannes áminna gegn, kennir að frelsun sé ekki í blóði heldur í þekkingu (gr. Gnosis). Að maðurinn frelsist með innsýn, ekki fórn. Það er sama hugsun og þegar Bjarni skrifar að „við og Guð séum á sama stað“. En þá er ekkert bil eftir milli hins heilaga og hins synduga. Og þegar það bil hverfur, hverfur þörfin fyrir krossinn. Því ef allt er Guð – þarf enginn Frelsara. Þegar Gospel of Mary Magdalenr verður heimild í kirkju Það er ekki tilviljun að kynfræðingur sem boðaði í Glerárkirkju vitnaði óbeint í Gospel of Mary Magdalene – villurit frá 2. Öld – þegar hún sagði að María hefði verið „í sleik við Jesú“. Þessi texti, sem fornkirkjan hafnaði, byggir á hugmyndinni að Jesús hafi frelsað Maríu með innri uppljómun, ekki með blóði sínu. Þar er krossinn ekki fórn heldur leikræn sjálfsþekking. Þetta er ekki kristin kenning, heldur gnostísk andatrú sem Biblían kallar andann sem ekki játar Jesú: „Sérhver andi, sem ekki játar Jesú, er ekki frá Guði. Hann er andkristsins andi, sem þér hafið heyrt um að komi, og nú þegar er hann í heiminum.“ (1Jóh 4:3) Þegar kynfræðingur ber slíkt fram í helgidómi, og prestar hlæja og barn flýr úr helgidómi með pabba sínum… þá eru ekki bara siðferðileg mörk rofin – heldur andleg. Þetta er ekki „klaufaleg orðnotkun“ heldur sýnileg birting þess sama anda sem reynir að gera trúna kynferðislega, og frelsarann að sálfræðilegu tákni sem endar í sjálfshjálparhjálpræði. Frá altari til kennslustofu Bjarni spyr: „Hvað er við hæfi að ræða í helgidómi?“ Og svarar: „Allt er til umræðu í kirkju Jesú.“ En hér gleymist eitt: Kirkjan er ekki umræðuvettvangur – hún er altari. Altarið er ekki pallborð. Það er staður fórnar. Þegar krossinn verður umræðuefni, missir hann kraft sinn. Krossinn er ekki myndlíking fyrir líkamsvitund eða kynheilbrigði. Krossinn er altari þar sem hið fullkomna lamb Guðs var slátrað. Þar sem blóðið hreinsar syndina. Þar sem frelsunin kostaði líf, ekki umræðu. Hallgrímur Pétursson sá þessa hættu fyrir fjórum öldum: „Fals undir fögru máli, Fordildarhræsnin ber. Vinátta tempruð táli, Trúarlaus iðrun hér, Edik gallblandað er.“ (33. Sálmur) Falleg orð + krosslaus trú = eitrað altari. Hinsegin vistkerfi – ný trú með gömlu andliti Hugtök eins og Queer Ecology og „lífmiðlæg heimsmynd“ eru ekki vísindaleg framfaraskref, heldur trúarleg afbygging. Þau leysa upp aðgreiningu skaparans og sköpunarinnar. Þau breyta synd í félagslegt fyrirbæri og frelsun í stefnumótun. Þau gera trú að heimspeki. Þetta er það sem Páll kallaði hyggju holdsins: „Þeir sem láta stjórnast af holdinu, hyggja á það sem holdsins er, en þeir sem láta stjórnast af andanum, hyggja á það sem andans er. Hyggja holdsins er dauði, en hyggja andans líf og friður.“ (Róm 8:5–6) Þessi nýja guðfræði lofar frið, en gefur bara þokukenndan kærleika án krossins. Hún vill altari án blóðs, trú án iðrunar, samfélag án sannleika. En það er ekki trú – það er andlegt leikrit. Menningarstríð eða trúarpróf? Sumir kalla þetta menningarstríð. En í raun er þetta trúarpróf. Ekki á milli hægri og vinstri – heldur á milli tveggja altara. Altaris Guðs, þar sem lambi Guðs var fórnað, og altari heimsins, þar sem mannleg tilfinning er guðdómurinn. Á öðru altari hljómar: „Það er fullkomnað.“ Á hinu: „Vertu þú sjálfur.“ Sá sem stendur við fyrsta altarið finnur ilm Krists: En Guði séu þakkir, sem fer með oss í óslitinni sigurför Krists og lætur oss útbreiða ilm þekkingarinnar á honum á hverjum stað. Því að vér erum góðilmur Krists fyrir Guði meðal þeirra, er hólpnir verða, og meðal þeirra, sem glatast; þeim síðarnefndu ilmur af dauða til dauða, en hinum ilmur af lífi til lífs. Og hver er til þessa hæfur? Ekki erum vér eins og hinir mörgu, er pranga með Guðs orð, heldur flytjum vér það af hreinum huga frá Guði frammi fyrir augliti Guðs, með því að vér erum í Kristi.“ (2Kor 2:14-17) Sá sem stendur við hitt finnur aðeins lykt eigin sjálfsmyndar. Lokaorð – þegar sviðsljósið slokknar og krossskugginn tekur við Kirkjan er kölluð til að flytja sannleikann, ekki umbúðir hans. Hún á ekki að þóknast menningu, heldur frelsa hana. Hún á ekki að endurskilgreina helgi, heldur verja hana. Hallgrímur Pétursson vissi hvað það þýddi að standa í skugga krossins: „Jesú krossskugga skjólið hér Skýlir þó langtum betur mér Fyrir Guðs heiftarhendi.“ (37. Sálmur) Nákvæmlega þar – í skugganum – stendur hin sanna kirkja. Ekki í Edduhúsi hinsegin heimspekinnar, heldur undir krossi frelsarans. Ekki í sviðsljósi nýrra fræða, heldur í ljósi náðar. Ekki með gospel Maríu Magdalenu – heldur með blóði lambsins. Gætið þess, að enginn verði til að hertaka yður með heimspeki og hégómavillu, sem byggist á mannasetningum, er runnið frá heimsvættunum, en ekki frá Kristi. (Kól 2:8) Því þegar sviðsljósið slokknar, og orðræðan þagnar, stendur eitt eftir: Orð sem engin heimspeki getur afbyggt: „Grasið visnar, blómið fellur, En orð Guðs vors stendur stöðugt eilíflega.“ (Jes 40:8) Og það Orð er enn á vörum Hallgríms, og á vörum allra sem beygja sig undir krossinn: Ekki til að ræða lífið – heldur til að eignast nýtt líf í Krist. Umskurn eða yfirhúð skipta engu, heldur að vera ný sköpun. (Gal 6:15) Maranatha – Drottinn kemur. Höfundur er guðfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Mest lesið Kosningin í stjórn RÚV á morgun mun aldrei gleymast Björn B. Björnsson Skoðun Hver á að kenna börnunum í Kópavogi í framtíðinni? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Konur sem þögðu, kynslóð sem aldrei fékk sviðið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Hafa þjófar meiri rétt? Hilmar Freyr Gunnarsson Skoðun Ísland úr Eurovision 2026 Sædís Ósk Arnbjargardóttir Skoðun Breytt forgangsröðun jarðganga Eyjólfur Ármannsson Skoðun Gerendur fá frípassa í ofbeldismálum Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Er þín fasteign útsett fyrir loftslagsbreytingum og náttúruvá? Kristján Andrésson Skoðun Hafnarfjarðarbær: þjónustustofnun eða valdakerfi? Óskar Steinn Ómarsson Skoðun Göfug orkuskipti í orði - öfug orkuskipti í verki Þrándur Sigurjón Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Er þín fasteign útsett fyrir loftslagsbreytingum og náttúruvá? Kristján Andrésson skrifar Skoðun Kosningin í stjórn RÚV á morgun mun aldrei gleymast Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Um lifandi tónlist í leikhúsi Þórdís Gerður Jónsdóttir skrifar Skoðun Mikilvæg innspýting fyrir þekkingarsamfélagið Logi Einarsson skrifar Skoðun Hafa þjófar meiri rétt? Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar Skoðun Hafnarfjarðarbær: þjónustustofnun eða valdakerfi? Óskar Steinn Ómarsson skrifar Skoðun Breytt forgangsröðun jarðganga Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Gerendur fá frípassa í ofbeldismálum Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ferðasjóður íþróttafélaga hækkaður um 100 milljónir Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Alvöru árangur áfram og ekkert stopp Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Göfug orkuskipti í orði - öfug orkuskipti í verki Þrándur Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Hver á að kenna börnunum í Kópavogi í framtíðinni? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Konur sem þögðu, kynslóð sem aldrei fékk sviðið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Skinka og sígarettur Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Skamm! (-sýni) Kristján Fr. Friðbertsson skrifar Skoðun Fatlað fólk er miklu meira en tölur í excel skjali Ágústa Arna Sigurdórsdóttir skrifar Skoðun Hvað er að marka ríkisstjórn sem segir eitt en gerir annað? Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun Þegar fjárlögin vinna gegn markmiðinu Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Ríkisstjórnin svíkur öryrkja sem eru búsettir erlendis Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Getur heilbrigðisþjónusta verið á heimsmælikvarða án nýrra krabbameinslyfja? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Ísland hafnar mótorhjólum Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Skýrslufargan: mikið skrifað, lítið lesið og lítið gert Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Brýn þörf á heildstæðum lausnum fyrir heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi Sunna Hlín Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Álafosskvos – verndarsvæði í byggð Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Þrjú tonn af sandi Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ísland úr Eurovision 2026 Sædís Ósk Arnbjargardóttir skrifar Skoðun Fokk jú Austurland Kristján Ingimarsson skrifar Skoðun Ný þjóðaröryggisstefna Bandaríkjanna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Gleðibankinn er tómur Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Þegar hjálpin verður fjarlæg – upplifun mín úr heilbrigðiskerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Sjá meira
Þegar altarið verður kennslustofa – og krossinn kynfræðilegt tákn „Allt er til umræðu í kirkju Jesú,“ skrifar presturinn Bjarni Karlsson í grein sinni á Vísi 27. október. Hann bætir við að kynfræðsla sé hluti af trúarlífinu, því Guð sé í öllu – „í sól og stjörnum, í hverri frumu og í líkama mannsins“. Þetta hljómar hlýtt, friðsælt og mannúðlegt. En þegar þessi setning er borin saman við trúarjátningu kirkjunnar, blasir annað við: Þetta er ekki klassísk kristin trú. Þetta er ný trú, í gömlum kirkjubúningi. Þegar guðfræði breytist í heimspeki Í greininni er fullyrt að „allt sé til umræðu í kirkju Jesú, því hann hafi helgað lífið eins og það leggur sig.“ Það hljómar sakleysislega, en setningin snýr upp á sjálfan kjarna trúarinnar: Guð helgaði ekki lífið með því að sameinast öllu lífi, heldur með því að frelsa það. Þessi nýja nálgun er ekki evangelísk trú – hún er panentheismi: sú kenning að Guð sé í öllu og allt sé í Guði. Hún virðist dýpka trúna, en í raun gerir hún hana yfirborðskennda. Því þegar Guð er orðinn hluti alheimsins, er hann ekki lengur skapari hans. Þegar Guð er orkan í frumunum, þá er hann ekki lengur Herra yfir sköpuninni. Og þegar Guð er orðin líkamsfræði alheimsins, þá er krossinn ekki lengur altari frelsunar, heldur tákn náttúrunnar sjálfrar. Þetta er andstætt Níkeujátningunni sem kennir: „Við trúum á einn Guð, föður almáttugan, skapara himins og jarðar, alls sýnilegs og ósýnilegs.“ Trúin stendur eða fellur á þessari línu: Guð er skapari – ekki sköpunin sjálf. Frá sköpun til samruna Bjarni skrifar: „Orðið varð hold. Guð gerðist maður með húð og hári! Það merkir að lífið sjálft, efnisheimurinn allur, stjörnur og sól að innsta kjarna hverrar frumu, er í Guði og Guð er í öllu.“ En þegar þetta er sagt, hefur holdtekjan verið breytt í heimspeki. Í stað þess að Guð hafi orðið maður til að frelsa mennina, verður hann hluti alheimsins til að samrýmast honum. Það er ekki fagnaðarerindi – það er gnóstísk heimsmynd endurvakin. Gnostíkin, sem Páll postuli og Jóhannes áminna gegn, kennir að frelsun sé ekki í blóði heldur í þekkingu (gr. Gnosis). Að maðurinn frelsist með innsýn, ekki fórn. Það er sama hugsun og þegar Bjarni skrifar að „við og Guð séum á sama stað“. En þá er ekkert bil eftir milli hins heilaga og hins synduga. Og þegar það bil hverfur, hverfur þörfin fyrir krossinn. Því ef allt er Guð – þarf enginn Frelsara. Þegar Gospel of Mary Magdalenr verður heimild í kirkju Það er ekki tilviljun að kynfræðingur sem boðaði í Glerárkirkju vitnaði óbeint í Gospel of Mary Magdalene – villurit frá 2. Öld – þegar hún sagði að María hefði verið „í sleik við Jesú“. Þessi texti, sem fornkirkjan hafnaði, byggir á hugmyndinni að Jesús hafi frelsað Maríu með innri uppljómun, ekki með blóði sínu. Þar er krossinn ekki fórn heldur leikræn sjálfsþekking. Þetta er ekki kristin kenning, heldur gnostísk andatrú sem Biblían kallar andann sem ekki játar Jesú: „Sérhver andi, sem ekki játar Jesú, er ekki frá Guði. Hann er andkristsins andi, sem þér hafið heyrt um að komi, og nú þegar er hann í heiminum.“ (1Jóh 4:3) Þegar kynfræðingur ber slíkt fram í helgidómi, og prestar hlæja og barn flýr úr helgidómi með pabba sínum… þá eru ekki bara siðferðileg mörk rofin – heldur andleg. Þetta er ekki „klaufaleg orðnotkun“ heldur sýnileg birting þess sama anda sem reynir að gera trúna kynferðislega, og frelsarann að sálfræðilegu tákni sem endar í sjálfshjálparhjálpræði. Frá altari til kennslustofu Bjarni spyr: „Hvað er við hæfi að ræða í helgidómi?“ Og svarar: „Allt er til umræðu í kirkju Jesú.“ En hér gleymist eitt: Kirkjan er ekki umræðuvettvangur – hún er altari. Altarið er ekki pallborð. Það er staður fórnar. Þegar krossinn verður umræðuefni, missir hann kraft sinn. Krossinn er ekki myndlíking fyrir líkamsvitund eða kynheilbrigði. Krossinn er altari þar sem hið fullkomna lamb Guðs var slátrað. Þar sem blóðið hreinsar syndina. Þar sem frelsunin kostaði líf, ekki umræðu. Hallgrímur Pétursson sá þessa hættu fyrir fjórum öldum: „Fals undir fögru máli, Fordildarhræsnin ber. Vinátta tempruð táli, Trúarlaus iðrun hér, Edik gallblandað er.“ (33. Sálmur) Falleg orð + krosslaus trú = eitrað altari. Hinsegin vistkerfi – ný trú með gömlu andliti Hugtök eins og Queer Ecology og „lífmiðlæg heimsmynd“ eru ekki vísindaleg framfaraskref, heldur trúarleg afbygging. Þau leysa upp aðgreiningu skaparans og sköpunarinnar. Þau breyta synd í félagslegt fyrirbæri og frelsun í stefnumótun. Þau gera trú að heimspeki. Þetta er það sem Páll kallaði hyggju holdsins: „Þeir sem láta stjórnast af holdinu, hyggja á það sem holdsins er, en þeir sem láta stjórnast af andanum, hyggja á það sem andans er. Hyggja holdsins er dauði, en hyggja andans líf og friður.“ (Róm 8:5–6) Þessi nýja guðfræði lofar frið, en gefur bara þokukenndan kærleika án krossins. Hún vill altari án blóðs, trú án iðrunar, samfélag án sannleika. En það er ekki trú – það er andlegt leikrit. Menningarstríð eða trúarpróf? Sumir kalla þetta menningarstríð. En í raun er þetta trúarpróf. Ekki á milli hægri og vinstri – heldur á milli tveggja altara. Altaris Guðs, þar sem lambi Guðs var fórnað, og altari heimsins, þar sem mannleg tilfinning er guðdómurinn. Á öðru altari hljómar: „Það er fullkomnað.“ Á hinu: „Vertu þú sjálfur.“ Sá sem stendur við fyrsta altarið finnur ilm Krists: En Guði séu þakkir, sem fer með oss í óslitinni sigurför Krists og lætur oss útbreiða ilm þekkingarinnar á honum á hverjum stað. Því að vér erum góðilmur Krists fyrir Guði meðal þeirra, er hólpnir verða, og meðal þeirra, sem glatast; þeim síðarnefndu ilmur af dauða til dauða, en hinum ilmur af lífi til lífs. Og hver er til þessa hæfur? Ekki erum vér eins og hinir mörgu, er pranga með Guðs orð, heldur flytjum vér það af hreinum huga frá Guði frammi fyrir augliti Guðs, með því að vér erum í Kristi.“ (2Kor 2:14-17) Sá sem stendur við hitt finnur aðeins lykt eigin sjálfsmyndar. Lokaorð – þegar sviðsljósið slokknar og krossskugginn tekur við Kirkjan er kölluð til að flytja sannleikann, ekki umbúðir hans. Hún á ekki að þóknast menningu, heldur frelsa hana. Hún á ekki að endurskilgreina helgi, heldur verja hana. Hallgrímur Pétursson vissi hvað það þýddi að standa í skugga krossins: „Jesú krossskugga skjólið hér Skýlir þó langtum betur mér Fyrir Guðs heiftarhendi.“ (37. Sálmur) Nákvæmlega þar – í skugganum – stendur hin sanna kirkja. Ekki í Edduhúsi hinsegin heimspekinnar, heldur undir krossi frelsarans. Ekki í sviðsljósi nýrra fræða, heldur í ljósi náðar. Ekki með gospel Maríu Magdalenu – heldur með blóði lambsins. Gætið þess, að enginn verði til að hertaka yður með heimspeki og hégómavillu, sem byggist á mannasetningum, er runnið frá heimsvættunum, en ekki frá Kristi. (Kól 2:8) Því þegar sviðsljósið slokknar, og orðræðan þagnar, stendur eitt eftir: Orð sem engin heimspeki getur afbyggt: „Grasið visnar, blómið fellur, En orð Guðs vors stendur stöðugt eilíflega.“ (Jes 40:8) Og það Orð er enn á vörum Hallgríms, og á vörum allra sem beygja sig undir krossinn: Ekki til að ræða lífið – heldur til að eignast nýtt líf í Krist. Umskurn eða yfirhúð skipta engu, heldur að vera ný sköpun. (Gal 6:15) Maranatha – Drottinn kemur. Höfundur er guðfræðingur.
Skoðun Getur heilbrigðisþjónusta verið á heimsmælikvarða án nýrra krabbameinslyfja? Halla Þorvaldsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Brýn þörf á heildstæðum lausnum fyrir heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi Sunna Hlín Jóhannesdóttir skrifar
Skoðun Þegar hjálpin verður fjarlæg – upplifun mín úr heilbrigðiskerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar