Veistu hvað er að? Birna Dröfn Jónasdóttir skrifar 29. október 2024 11:47 Einn kaldan morgun í febrúar fyrir nokkrum árum vaknaði kona í Vesturbænum, þá nýorðin 60 ára. Fyrst eftir að hún opnaði augun hélt hún að dagurinn yrði eins og flestir aðrir dagar. Hún myndi fá sér kaffi, lesa blaðið og fara í göngutúr en þegar hún hafði rankað betur við sér áttaði hún sig á því að hún gat ekki hreyft hægri höndina. Konan vissi strax að það væri eitthvað að en áttaði sig ekki á því hvað það var. Hún ákvað að hringja í heilsugæsluna og henni var sagt að koma og hitta lækni. Læknirinn skoðaði konuna og vissi strax að það væri eitthvað að - en vissi ekki hvað. Hann ákvað að senda konuna með sjúkrabíl á Landspítalann í Fossvogi. Þegar þangað var komið skoðuðu hana fleiri læknar og hjúkrunarfræðingar, hún fékk ágætis herbergi þar sem hún gat slakað á og beðið eftir að enn fleiri kæmu og skoðuðu hana. Þau vissu öll að eitthvað væri að - en vissu ekki hvað. Þegar líða fór á daginn og biðin varð lengri hringdi konan í börnin sín og sagði þeim að hún væri á Landspítalanum, hún gæti ekki hreyft aðra höndina og henni líði eins og eitthvað alvarlegt væri að. Börnin komu til hennar á spítalann og sáu strax á mömmu sinni að eitthvað væri að, þau vissu ekki hvað það var. Daginn eftir gat konan ekki hreyft vinstri höndina, skömmu síðar gat hún ekki hreyft hægri fótinn, enn síðar vinstri fótinn og á endanum gat hún sig hvergi hreyft. Ellefu dögum eftir að hún vaknaði og gat ekki hreyft höndina var mamma mín dáin. Þennan kalda febrúarmorgun hafði hún fengið heilaslag Eitt helsta einkenni heilaslags er að missa kraft í annarri hendi. Heilaslag er algeng dánarorsök Ein af hverjum fjórum manneskjum fær heilaslag einhvern tímann á ævinni. Slag er stundum betur þekkt sem heilablóðfall og er önnur algengasta dánarorsök á Vesturlöndum. Það er einnig ein algengasta orsök fötlunar meðal fullorðinna. Afleiðingar slags geta því verið mjög alvarlegar og jafnvel lífshættulegar. Sannleikurinn er þó sá að í mörgum tilfellum er hægt að meðhöndla heilaslag. Lykilatriðið er að þekkja og átta sig á einkennunum og koma fólki sem fyrst undir læknishendur því að á hverri mínútu eftir að slag á sér stað tapast 1,9 milljón heilafrumur. 70 prósent íslenskra slagsjúklinga koma ekki í tæka tíð á sjúkrahús til að fá viðeigandi meðferð og verða því fyrir meiri skaða og líkur á andláti aukast. Það er því afar mikilvægt að þekkja einkennin. Einkenni heilaslags: · F (Face): Andlit – er andlitið sigið öðru megin? · A (Arms): Armar – getur einstaklingur lyft báðum höndum? · S (Speech): Tal – er tal einstaklingsins óskýrt eða óskiljanlegt? · T (Time): Tími – það skiptir öllu máli að hringja strax í 112 ef þessi einkenni koma fram. Fræðsluátak um einkenni heilaslags FAST hetjurnar er alþjóðlegt skólaverkefni fyrir 5-9 ára börn þar sem þeim eru kennd einkenni slags og hvernig þau eiga að bregðast við þeim. Börnin kenna svo fólkinu í kringum sig það sem þau lærðu í skólanum og þannig náum við að fræða alla fjölskylduna. FAST hetjurnar komu fyrst fram á sjónarsviðið árið 2021 og hefur verkefnið vaxið hratt. Nú hafa yfir 500 þúsund börn um allan heim lært um einkenni heilaslags og viðbrögð við þeim í gegnum FAST-hetjurnar, þar með talin þúsundir barna hér á Íslandi. Verkefnið hefur verið kennt í skólum í Suður-Afríku, Úkraínu, Spáni, Ítalíu og Singapúr svo dæmi séu tekin og benda rannsóknir á verkefninu til þess að fræðslan sé áhrifarík og að foreldrar barna sem sem taka þátt auki, líkt og börnin, þekkingu sína um einkenni slags. Það er mikilvægt að veita börnum fræðslu og menntun í forvörnum um leið og þau hafa getu og þroska til því að með aukinni lífsleikni upplifa börn meira öryggi. FAST kennslan fer fram gegnum skemmtilegar teiknimyndapersónur og er kennsluefnið sniðið að þörfum og aldri barnanna. Allt kennsluefnið er skólum, kennurum og nemendum að kostnaðarlausu og það krefst ekki mikils undirbúnings frá kennurum. Alþjóðlegi slagdagurinn er í dag, 29. október, og vil ég því nýta tækifærið og hvetja fólk til að kynna sér einkenni heilaslags og jafnframt hvet ég kennara og skólastjórnendur til að taka þátt í FAST-hetju verkefninu. Vitundarvakning er nauðsynleg svo að sem flest komist undir læknishendur sem fyrst og slagmeðferð gagnist sem best. Aukin þekking getur bjargað mannslífum. Nánari upplýsingar um FAST-hetjurnar má finna á www.fastheroes.com eða í gegnum netfangið fast112@athygli.is Höfundur starfar sem ráðgjafi ásamt því að vinna að innleiðingu FAST hetjanna á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilsa Mest lesið Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Einn kaldan morgun í febrúar fyrir nokkrum árum vaknaði kona í Vesturbænum, þá nýorðin 60 ára. Fyrst eftir að hún opnaði augun hélt hún að dagurinn yrði eins og flestir aðrir dagar. Hún myndi fá sér kaffi, lesa blaðið og fara í göngutúr en þegar hún hafði rankað betur við sér áttaði hún sig á því að hún gat ekki hreyft hægri höndina. Konan vissi strax að það væri eitthvað að en áttaði sig ekki á því hvað það var. Hún ákvað að hringja í heilsugæsluna og henni var sagt að koma og hitta lækni. Læknirinn skoðaði konuna og vissi strax að það væri eitthvað að - en vissi ekki hvað. Hann ákvað að senda konuna með sjúkrabíl á Landspítalann í Fossvogi. Þegar þangað var komið skoðuðu hana fleiri læknar og hjúkrunarfræðingar, hún fékk ágætis herbergi þar sem hún gat slakað á og beðið eftir að enn fleiri kæmu og skoðuðu hana. Þau vissu öll að eitthvað væri að - en vissu ekki hvað. Þegar líða fór á daginn og biðin varð lengri hringdi konan í börnin sín og sagði þeim að hún væri á Landspítalanum, hún gæti ekki hreyft aðra höndina og henni líði eins og eitthvað alvarlegt væri að. Börnin komu til hennar á spítalann og sáu strax á mömmu sinni að eitthvað væri að, þau vissu ekki hvað það var. Daginn eftir gat konan ekki hreyft vinstri höndina, skömmu síðar gat hún ekki hreyft hægri fótinn, enn síðar vinstri fótinn og á endanum gat hún sig hvergi hreyft. Ellefu dögum eftir að hún vaknaði og gat ekki hreyft höndina var mamma mín dáin. Þennan kalda febrúarmorgun hafði hún fengið heilaslag Eitt helsta einkenni heilaslags er að missa kraft í annarri hendi. Heilaslag er algeng dánarorsök Ein af hverjum fjórum manneskjum fær heilaslag einhvern tímann á ævinni. Slag er stundum betur þekkt sem heilablóðfall og er önnur algengasta dánarorsök á Vesturlöndum. Það er einnig ein algengasta orsök fötlunar meðal fullorðinna. Afleiðingar slags geta því verið mjög alvarlegar og jafnvel lífshættulegar. Sannleikurinn er þó sá að í mörgum tilfellum er hægt að meðhöndla heilaslag. Lykilatriðið er að þekkja og átta sig á einkennunum og koma fólki sem fyrst undir læknishendur því að á hverri mínútu eftir að slag á sér stað tapast 1,9 milljón heilafrumur. 70 prósent íslenskra slagsjúklinga koma ekki í tæka tíð á sjúkrahús til að fá viðeigandi meðferð og verða því fyrir meiri skaða og líkur á andláti aukast. Það er því afar mikilvægt að þekkja einkennin. Einkenni heilaslags: · F (Face): Andlit – er andlitið sigið öðru megin? · A (Arms): Armar – getur einstaklingur lyft báðum höndum? · S (Speech): Tal – er tal einstaklingsins óskýrt eða óskiljanlegt? · T (Time): Tími – það skiptir öllu máli að hringja strax í 112 ef þessi einkenni koma fram. Fræðsluátak um einkenni heilaslags FAST hetjurnar er alþjóðlegt skólaverkefni fyrir 5-9 ára börn þar sem þeim eru kennd einkenni slags og hvernig þau eiga að bregðast við þeim. Börnin kenna svo fólkinu í kringum sig það sem þau lærðu í skólanum og þannig náum við að fræða alla fjölskylduna. FAST hetjurnar komu fyrst fram á sjónarsviðið árið 2021 og hefur verkefnið vaxið hratt. Nú hafa yfir 500 þúsund börn um allan heim lært um einkenni heilaslags og viðbrögð við þeim í gegnum FAST-hetjurnar, þar með talin þúsundir barna hér á Íslandi. Verkefnið hefur verið kennt í skólum í Suður-Afríku, Úkraínu, Spáni, Ítalíu og Singapúr svo dæmi séu tekin og benda rannsóknir á verkefninu til þess að fræðslan sé áhrifarík og að foreldrar barna sem sem taka þátt auki, líkt og börnin, þekkingu sína um einkenni slags. Það er mikilvægt að veita börnum fræðslu og menntun í forvörnum um leið og þau hafa getu og þroska til því að með aukinni lífsleikni upplifa börn meira öryggi. FAST kennslan fer fram gegnum skemmtilegar teiknimyndapersónur og er kennsluefnið sniðið að þörfum og aldri barnanna. Allt kennsluefnið er skólum, kennurum og nemendum að kostnaðarlausu og það krefst ekki mikils undirbúnings frá kennurum. Alþjóðlegi slagdagurinn er í dag, 29. október, og vil ég því nýta tækifærið og hvetja fólk til að kynna sér einkenni heilaslags og jafnframt hvet ég kennara og skólastjórnendur til að taka þátt í FAST-hetju verkefninu. Vitundarvakning er nauðsynleg svo að sem flest komist undir læknishendur sem fyrst og slagmeðferð gagnist sem best. Aukin þekking getur bjargað mannslífum. Nánari upplýsingar um FAST-hetjurnar má finna á www.fastheroes.com eða í gegnum netfangið fast112@athygli.is Höfundur starfar sem ráðgjafi ásamt því að vinna að innleiðingu FAST hetjanna á Íslandi.
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun