Líknarmeðferð og dánaraðstoð eiga að fara hönd í hönd Ingrid Kuhlman skrifar 16. október 2024 07:02 Dagana 20.-21. september síðastliðinn var haldin ráðstefnu á vegum World Federation of Right to Die Societies, eða heimssamtaka félaga um dánaraðstoð. Ráðstefnan fór fram í Dyflinni á Írlandi og tóku um 150 manns víðs vegar að úr heiminum þátt. Margar hliðar dánaraðstoðar voru ræddar, þar á meðal tengsl hennar við líknarmeðferð. Innleiðing dánaraðstoðar hefur jákvæð áhrif á líknarmeðferð Þegar dánaraðstoð ber á góma er oft nefnt að áður en hún verði lögleidd þurfi að bæta og tryggja aðgengi allra að líknarmeðferð. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að lögleiðing dánaraðstoðar gæti dregið úr fjármögnun og stuðningi við líknarmeðferð eða komið í veg fyrir frekari úrbætur. Á ráðstefnunni í Dyflinni kom hins vegar fram að reynsla margra landa sýnir hið gagnstæða. Þegar dánaraðstoð hefur verið heimiluð, hefur það haft jákvæð áhrif á líknarmeðferð. Í erindi Jocelyn Downie, sem er prófessor í lagadeild og læknadeild við Dalhousie háskóla í Kanada, kom fram að eftir lög um dánaraðstoð tóku gildi árið 2016, jókst fjármögnun til líknarmeðferðar. Enn fremur jókst hlutfall þeirra sem fengu líknarmeðferð eftir að dánaraðstoð varð lögleg. Flestir þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknarmeðferð Þeir sem eru andvígir dánaraðstoð halda oft fram að í sumum löndum hafi verið nauðsynlegt að lögleiða dánaraðstoð vegna þess að líknarmeðferð hafi ekki verið á nægilegu háu stigi eða aðgengileg. Þetta er hins vegar langt frá sannleikanum. Í erindi Dr. Jessica Young, sem stundar aðallega rannsóknir á sviði dánaraðstoðar, var fjallað um stöðuna í Nýja Sjálandi, þar sem 76% þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknandi meðferð. Stefanie Green, kanadískur læknir, höfundur og fyrirlesari, nefndi sömuleiðis að 96% þeirra sem sæki um dánaraðstoð í Kanada hafi aðgang að líknarmeðferð og að 78% séu í líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sækja um dánaraðstoð. Fyrir þá sem ekki nýttu sér líknarmeðferð var þjónustan aðgengileg, en sjúklingarnir völdu að þiggja hana ekki . Fram kom að í Viktoríufylki í Ástralíu, á tímabilinu júní 2019-júní 2023, höfðu 80% fengið líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sóttu um dánaraðstoð. Þar af höfðu 57% verið í líknarmeðferð í meira en ár. Þessar tölur sýna glögglega að það er ekki rétt sem haldið hefur verið fram af þeim sem andvígir dánaraðstoð að fólk óski eftir henni vegna skorts á aðgengi að líknarmeðferð. Þvert á móti er dánaraðstoð valkostur fyrir þá sem, þrátt fyrir aðgengi að líknandi meðferð, velja að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Líknarmeðferð dregur ekki úr öllum þjáningum Greg Mewett, læknir í líknarmeðferð, flutti áhrifamikinn fyrirlestur á ráðstefnunni í Dyflinni þar sem hann deildi reynslu sinni af dánaraðstoð í Viktoríufylki í Ástralíu, þar sem hann hefur sjálfur veitt dánaraðstoð. Mewett benti á að líknarmeðferð, þó hún sé mikilvæg og í mörgum tilfellum árangursrík, gæti því miður ekki linað allar þjáningar. Jafnvel þótt sjúklingar með lífsógnandi sjúkdóma fái bestu mögulegu líknarmeðferð, upplifi sumir áfram líkamlega, andlega eða tilvistarlega þjáningu. Stefanie Green tók undir þetta í sínu erindi og benti á að 86% sjúklinga sem sækja um dánaraðstoð segist ekki lengur geta tekið þátt í merkingarbærum athöfnum og 82% þeirra segist ekki lengur geta sinnt daglegum athöfnum. Þessa tegund þjáningar sé ekki hægt að lina með líknarmeðferð. Athyglisvert er að líkamlegir verkir eru sjaldan efstir á lista þeirra sem óska eftir dánaraðstoð; frekar er það skerðing á lífsgæðum og sjálfstæði sem veldur óbærilegum þjáningum. Mewett lagði áherslu á rétt einstaklingsins til að velja hvernig hann vilji verja síðustu dögum sínum, og hvort hann vilji þiggja líknarmeðferð eða ekki. Fyrir suma sjúklinga sem upplifa óbærilegar þjáningar sé hægfara andlát einfaldlega ekki ásættanlegur valkostur. Mewett undirstrikaði einnig að dánaraðstoð grafi á engan hátt undan gildum líknarmeðferðar, svo sem virðingu fyrir sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, samkennd, umhyggju og sjúklingamiðaðri umönnun. Hann velti einnig upp spurningunni um hvers vegna dánaraðstoð væri stundum rædd sem ósamrýmanleg gildum líknarmeðferðar þar sem bæði dánaraðstoð og líknarmeðferð geti stuðlað að því að einstaklingur fái lífslok á eigin forsendum. Mewett benti líka á að sumir læknar á sviði líknarmeðferðar gætu upplifað umræðuna um dánaraðstoð sem gagnrýni á störf sín, þó hún sé ekki ætluð sem slík, þar sem hún snerti kjarnann í þeim tilgangi sem þeir telja sig þjóna – að lina þjáningar og veita umönnun við lífslok. Mikilvægt að auka þekkingu almennings á líknarmeðferð Á nýlegu Hjúkrunarþingi, sem Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stóð fyrir þann 3. október síðastliðinn, kom fram að hugsanlega sé þekking almennings á líknarmeðferð ófullnægjandi. Gestur þingsins benti á mikilvægi þess að bæta upplýsingagjöf til almennings um hvað líknarmeðferð feli í sér og hvernig hún geti stutt við fólk á lokastigum lífsins. Ég tek heilshugar undir þessa skoðun. Með betri upplýsingum væri hægt að draga úr misskilningi og stuðla að upplýstari umræðu. Líknandi meðferð og dánaraðstoð geta farið saman Líknandi meðferð og dánaraðstoð eru ekki ósamrýmanlegar heldur geta þær styrkt hvor aðra. Líknarmeðferð einblínir á að bæta lífsgæði á meðan einstaklingurinn lifir, en markmiðið er ekki að flýta fyrir dauða heldur að veita aðstoð við að takast á við lífslokin á sem þægilegastan hátt. Á hinn bóginn býður dánaraðstoð þeim sem þrátt fyrir líknarmeðferð upplifa óbærilegar þjáningar val um að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Með því að bjóða upp á bæði líknarmeðferð og dánaraðstoð er hægt að auka valmöguleika sjúklinga og tryggja að sjálfræði þeirra sé virt. Höfundur er formaður Lífvirðingar, félags um dánaraðstoð, sem berst fyrir lögleiðingu dánaraðstoðar. Þann 18. október n.k. stendur Lífsvirðing fyrir málþingi um reynslu annarra landa af dánaraðstoð, í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands. Dagskráin er aðgengileg á https://endurmenntun.is/namskeid/16085/danaradstod-reynsla-annarra-landa/302374 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Dánaraðstoð Mest lesið Braggablús Ölmu Eyþór Kristleifsson Skoðun Kosningabaráttan er kostuð af þér Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Heilbrigðiskerfi framtíðarinnar Victor Guðmundsson Skoðun Helvítis Píratarnir Unnar Þór Sæmundsson Skoðun Af hverju ætti ég að standa með kennurum? Stefán Birgir Jóhannesson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Er „woke-ismi“ genginn of langt? Tanja Mjöll Ísfjörð Magnúsdóttir Skoðun Dýrkeypt jólagjöf Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Sálfræðiþjónusta: Ég var heppinn að pabbi hafi greinst með krabbamein Davíð Brynjar Sigurjónsson Skoðun Reikningskúnstir Ragnars Þórs Björn Leví Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsi eftir íbúafund gærdagsins Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Framtíðin er í húfi Ásmundur Einar Daðason skrifar Skoðun Drodzy Polacy Jóhann Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Fáránleg fjármálastjórn Sigurður Oddsson skrifar Skoðun Fyrirsjáanleiki fyrir ferðaþjónustuna Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Sjávarútvegurinn - Unga fólkið er framtíðin Arnar Jónsson,Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hver verða lykilgildin í næsta stjórnarsáttmála? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Ungt fólk í Hafnarfirði stendur með Rósu Guðbjartsdóttur Hópur ungs fólks í Hafnarfirði skrifar Skoðun Kjósum frið Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Af hverju kýs ég frjálslyndi og frelsi? Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Píratar, frumkvöðlar í íslenskum stjórnmálum Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Lilja lofar öllu fögru Björn B Björnsson skrifar Skoðun Siðlaus einkavæðing gegn almannahagsmunum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Reikningskúnstir Ragnars Þórs Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Sögulegt tækifæri Logi Einarsson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Sæunn Gísladóttir,Sindri S. Kristjánsson skrifar Skoðun X í C fyrir framtíð á Íslandi Lovísa Oktovía Eyvindsdóttir skrifar Skoðun Kosið um stefnu Axel Jón Ellenarson skrifar Skoðun Byggjum og náum niður vöxtum og verðbólgu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ríkisstjórnir síðustu ára hafa vanrækt barnamál Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Opnum fjöldahjálparstöð! Aðalheiður Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflug garðyrkja – lykill að matvælaöryggi og grænni framtíð Guðrún Hafsteinsdóttir,Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Vinnum gullið, stór áfangi inn í bjarta framtíð íþrótta á Íslandi Vésteinn Hafsteinsson skrifar Skoðun HSU réttir upp hönd í aðdraganda Alþingiskosninga Díana Óskarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Umhverfisvernd og syndaflóð Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Nei þeir mega það ekki! Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Höldum rónni og höldum áfram Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Raunveruleiki vændis Drífa Snædal skrifar Skoðun Tryggjum breytingar í málefnum eldri borgara Alma D. Möller skrifar Skoðun Af hverju ætti ég að standa með kennurum? Stefán Birgir Jóhannesson skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn stendur með landsbyggðinni Hildur Sólveig Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Dagana 20.-21. september síðastliðinn var haldin ráðstefnu á vegum World Federation of Right to Die Societies, eða heimssamtaka félaga um dánaraðstoð. Ráðstefnan fór fram í Dyflinni á Írlandi og tóku um 150 manns víðs vegar að úr heiminum þátt. Margar hliðar dánaraðstoðar voru ræddar, þar á meðal tengsl hennar við líknarmeðferð. Innleiðing dánaraðstoðar hefur jákvæð áhrif á líknarmeðferð Þegar dánaraðstoð ber á góma er oft nefnt að áður en hún verði lögleidd þurfi að bæta og tryggja aðgengi allra að líknarmeðferð. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að lögleiðing dánaraðstoðar gæti dregið úr fjármögnun og stuðningi við líknarmeðferð eða komið í veg fyrir frekari úrbætur. Á ráðstefnunni í Dyflinni kom hins vegar fram að reynsla margra landa sýnir hið gagnstæða. Þegar dánaraðstoð hefur verið heimiluð, hefur það haft jákvæð áhrif á líknarmeðferð. Í erindi Jocelyn Downie, sem er prófessor í lagadeild og læknadeild við Dalhousie háskóla í Kanada, kom fram að eftir lög um dánaraðstoð tóku gildi árið 2016, jókst fjármögnun til líknarmeðferðar. Enn fremur jókst hlutfall þeirra sem fengu líknarmeðferð eftir að dánaraðstoð varð lögleg. Flestir þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknarmeðferð Þeir sem eru andvígir dánaraðstoð halda oft fram að í sumum löndum hafi verið nauðsynlegt að lögleiða dánaraðstoð vegna þess að líknarmeðferð hafi ekki verið á nægilegu háu stigi eða aðgengileg. Þetta er hins vegar langt frá sannleikanum. Í erindi Dr. Jessica Young, sem stundar aðallega rannsóknir á sviði dánaraðstoðar, var fjallað um stöðuna í Nýja Sjálandi, þar sem 76% þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknandi meðferð. Stefanie Green, kanadískur læknir, höfundur og fyrirlesari, nefndi sömuleiðis að 96% þeirra sem sæki um dánaraðstoð í Kanada hafi aðgang að líknarmeðferð og að 78% séu í líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sækja um dánaraðstoð. Fyrir þá sem ekki nýttu sér líknarmeðferð var þjónustan aðgengileg, en sjúklingarnir völdu að þiggja hana ekki . Fram kom að í Viktoríufylki í Ástralíu, á tímabilinu júní 2019-júní 2023, höfðu 80% fengið líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sóttu um dánaraðstoð. Þar af höfðu 57% verið í líknarmeðferð í meira en ár. Þessar tölur sýna glögglega að það er ekki rétt sem haldið hefur verið fram af þeim sem andvígir dánaraðstoð að fólk óski eftir henni vegna skorts á aðgengi að líknarmeðferð. Þvert á móti er dánaraðstoð valkostur fyrir þá sem, þrátt fyrir aðgengi að líknandi meðferð, velja að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Líknarmeðferð dregur ekki úr öllum þjáningum Greg Mewett, læknir í líknarmeðferð, flutti áhrifamikinn fyrirlestur á ráðstefnunni í Dyflinni þar sem hann deildi reynslu sinni af dánaraðstoð í Viktoríufylki í Ástralíu, þar sem hann hefur sjálfur veitt dánaraðstoð. Mewett benti á að líknarmeðferð, þó hún sé mikilvæg og í mörgum tilfellum árangursrík, gæti því miður ekki linað allar þjáningar. Jafnvel þótt sjúklingar með lífsógnandi sjúkdóma fái bestu mögulegu líknarmeðferð, upplifi sumir áfram líkamlega, andlega eða tilvistarlega þjáningu. Stefanie Green tók undir þetta í sínu erindi og benti á að 86% sjúklinga sem sækja um dánaraðstoð segist ekki lengur geta tekið þátt í merkingarbærum athöfnum og 82% þeirra segist ekki lengur geta sinnt daglegum athöfnum. Þessa tegund þjáningar sé ekki hægt að lina með líknarmeðferð. Athyglisvert er að líkamlegir verkir eru sjaldan efstir á lista þeirra sem óska eftir dánaraðstoð; frekar er það skerðing á lífsgæðum og sjálfstæði sem veldur óbærilegum þjáningum. Mewett lagði áherslu á rétt einstaklingsins til að velja hvernig hann vilji verja síðustu dögum sínum, og hvort hann vilji þiggja líknarmeðferð eða ekki. Fyrir suma sjúklinga sem upplifa óbærilegar þjáningar sé hægfara andlát einfaldlega ekki ásættanlegur valkostur. Mewett undirstrikaði einnig að dánaraðstoð grafi á engan hátt undan gildum líknarmeðferðar, svo sem virðingu fyrir sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, samkennd, umhyggju og sjúklingamiðaðri umönnun. Hann velti einnig upp spurningunni um hvers vegna dánaraðstoð væri stundum rædd sem ósamrýmanleg gildum líknarmeðferðar þar sem bæði dánaraðstoð og líknarmeðferð geti stuðlað að því að einstaklingur fái lífslok á eigin forsendum. Mewett benti líka á að sumir læknar á sviði líknarmeðferðar gætu upplifað umræðuna um dánaraðstoð sem gagnrýni á störf sín, þó hún sé ekki ætluð sem slík, þar sem hún snerti kjarnann í þeim tilgangi sem þeir telja sig þjóna – að lina þjáningar og veita umönnun við lífslok. Mikilvægt að auka þekkingu almennings á líknarmeðferð Á nýlegu Hjúkrunarþingi, sem Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stóð fyrir þann 3. október síðastliðinn, kom fram að hugsanlega sé þekking almennings á líknarmeðferð ófullnægjandi. Gestur þingsins benti á mikilvægi þess að bæta upplýsingagjöf til almennings um hvað líknarmeðferð feli í sér og hvernig hún geti stutt við fólk á lokastigum lífsins. Ég tek heilshugar undir þessa skoðun. Með betri upplýsingum væri hægt að draga úr misskilningi og stuðla að upplýstari umræðu. Líknandi meðferð og dánaraðstoð geta farið saman Líknandi meðferð og dánaraðstoð eru ekki ósamrýmanlegar heldur geta þær styrkt hvor aðra. Líknarmeðferð einblínir á að bæta lífsgæði á meðan einstaklingurinn lifir, en markmiðið er ekki að flýta fyrir dauða heldur að veita aðstoð við að takast á við lífslokin á sem þægilegastan hátt. Á hinn bóginn býður dánaraðstoð þeim sem þrátt fyrir líknarmeðferð upplifa óbærilegar þjáningar val um að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Með því að bjóða upp á bæði líknarmeðferð og dánaraðstoð er hægt að auka valmöguleika sjúklinga og tryggja að sjálfræði þeirra sé virt. Höfundur er formaður Lífvirðingar, félags um dánaraðstoð, sem berst fyrir lögleiðingu dánaraðstoðar. Þann 18. október n.k. stendur Lífsvirðing fyrir málþingi um reynslu annarra landa af dánaraðstoð, í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands. Dagskráin er aðgengileg á https://endurmenntun.is/namskeid/16085/danaradstod-reynsla-annarra-landa/302374
Sálfræðiþjónusta: Ég var heppinn að pabbi hafi greinst með krabbamein Davíð Brynjar Sigurjónsson Skoðun
Skoðun Ungt fólk í Hafnarfirði stendur með Rósu Guðbjartsdóttur Hópur ungs fólks í Hafnarfirði skrifar
Skoðun Siðlaus einkavæðing gegn almannahagsmunum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Sögulegt tækifæri Logi Einarsson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Sæunn Gísladóttir,Sindri S. Kristjánsson skrifar
Skoðun Öflug garðyrkja – lykill að matvælaöryggi og grænni framtíð Guðrún Hafsteinsdóttir,Vilhjálmur Árnason skrifar
Skoðun Vinnum gullið, stór áfangi inn í bjarta framtíð íþrótta á Íslandi Vésteinn Hafsteinsson skrifar
Sálfræðiþjónusta: Ég var heppinn að pabbi hafi greinst með krabbamein Davíð Brynjar Sigurjónsson Skoðun