Þjóðin hefur hlegið saman að þjáningum kvenna í áraraðir Guðný S. Bjarnadóttir skrifar 2. september 2024 10:01 Ekki fyrir löngu síðan skrifaði ég pistil þar sem ég gagnrýni nauðgunarbrandara um botnlausa tjaldið og hvernig sú orðræða hefur fengið að lifa í áranna rás. Þegar við förum að kafa aðeins dýpra í menninguna okkar sjáum við að í raun hefur kynbundið ofbeldi verið efni í hvern grínþáttinn á fætur öðrum til lengri tíma. Samt erum við svo hissa yfir stöðunni í samfélaginu í dag þar sem kvenfyrirlitning finnst víða og ofbeldi er nær daglegt brauð. Frá því ég var lítil hef ég haft gaman að því að horfa á grínþætti. Fjölskyldan horfði saman á Spaugstofuna sem framan af var stærsta samansafn landsins af pabbabröndurum sem öll gátu hlegið að. En síðan kárnar gamanið þegar horft er á síðari seríur og vitna ég í atriði frá árunum 2005-2006. Þar er Pálmi Gestsson í gervi Guðmundar í Byrginu, hann situr við tölvu og skrifar eftirfarandi: „Vaknaði í morgun og fékk mér kaffi og ristað brauð. Ætlaði að smyrja brauðið með smjöri en smurði það óvart með smjörsýru. Í kjölfarið var mér nauðgað fjórum sinnum. Ætlaði að kæra en sá að þetta hlaut að flokkast undir líknarstarf. Var nauðgað tvisvar í viðbót í kjölfarið. Misnotaði sjálfan mig í þágu Byrgisins í beinu framhaldi. Rifjaðist upp fyrir mér hvað þetta er bindandi starf. Framkvæmdi síðan nákvæma læknisskoðun á sjálfum mér með nýja GSM símanum og með þessu móti spara ég gífurlegan lækniskostnað. Hef hugsanlega óvart sent læknisskoðunina sem myndskilaboð.“ Persónulegi trúbadorinn ætlaði að mæta í Kvennaathvarfið Eins og flestum er minnisstætt var Guðmundur í Byrginu dæmdur í þriggja ára fangelsi árið 2008 fyrir kynferðisbrot í starfi. Átta konur kærðu hann en mál fjögurra voru felld niður. Þar af var ein þeirra undir lögaldri þegar brotin voru framin. Þetta þótti efni í opnunaratriði Spaugstofunnar á sama tíma og málið var til meðferðar í réttarkerfinu okkar. Þetta mál var eitt það viðamesta sinnar tegunar á þeim tíma og án efa snerti við mörgum persónulega. En hvar fórum við út af sporinu í gríninu og hvers vegna er þjáningar kvenna að finna þar? Meira að segja Fóstbræður gengu svo langt að leika senu þar sem körlum er kennt að beita konurnar sínar líkamlegu ofbeldi svo sjáist ekki á þeim. Helgi persónulegi trúbadorinn söng afsökunarbeiðni til konunnar sinnar fyrir að hafa rotað hana því hann missti stjórn á skapinu sínu. Í texta lagsins segir að nú sé honum runnin reiðin og þegar þátturinn er búinn ætlar hann að koma í Kvennaathvarfið og ná í hana. Flagari Steinda Jr. sem byrlaði Siggu Kling Fyrir nýlegu forsetakosningarnar okkar var Jón Gnarr í viðtali þar sem hann var spurður meðal annars út í lag Tvíhöfða þar sem hann söng „En ég er kominn að skemmta mér, ég vona að enginn nauðgi mér, já ég er kominn að skemmta mér, á ég kannski að nauðga þér?“ Jón hló þegar hann hlustaði á upptökuna og sagði engan ásetning hafa verið á bak við orðin. En hvað er svona fyndið við þetta? Það virðist vera mjög íslenskt fyrirbæri í nútíma menningu að syngja um ofbeldi gegn konum og sýna það jafnvel í myndböndum á borð við Flagarann með Steinda Jr. Þar byrlar hann Siggu Kling og fer heim með hana til að nauðga henni. Er það líka fyndið? Að byrla og nauðga? Hvenær hætti ofbeldi að vera ofbeldi og varð að gríni sem fólk hlær að? Húmor verður að orðræðu. Orðræða verður að menningu. Við sjáum þetta allt í kring um okkur og þessi orðræða hefur færst okkur mun nær eftir því sem árin líða. Áður fyrr var þetta í línulegri dagskrá og í útvarpinu. Ungmenni í dag hafa ekki einungis mörg hver alist upp við óminn af fyrrgreindum þáttum og lögum. Þau fá beint í æð á TikTok og öðrum samfélagsmiðlum fyrirmyndirnar sínar tala um neyslusögur og ofbeldi sem hefur verið sett í glansbúning. Þetta geta þau hlustað og horft á allan sólarhringinn, alla daga. Samfélagsmiðlar gegnsósa af kvenfyrirlitningu og ofbeldi „Var með eina tvítuga í læstri hliðarlegu á áfangaheimili í gærkvöldi í gömlum leðursófa yndislegt kvöld #þakklátur“. „Náði í mína í Konukoti þær eru game í allt“. Samfélagsmiðlarnir eru gegnsósa af kvenfyrirlitningu og ofbeldi - en hvar er ábyrgðin? Eftir nýlega atburði í samfélaginu okkar, samfélagi þar sem ofbeldi hefur færst í aukana, erum við enn og aftur alltaf að bregðast við hlutum eftir á. Að karlar séu núna að ávarpa unga menn um vopnaburð og fordæma ofbeldi þegar það versta hefur nú þegar gerst er lítill plástur á það gapandi sár sem þessi faraldur er sem við horfum upp á. Þetta vandamál er ekki nýtt og vopnaburður barna og ungmenna raunveruleg staðreynd sem hefur verið áberandi undanfarin ár. Brotið kerfi sem hvorki fyrirbyggir ofbeldi né dregur menn til ábyrgðar Við höfum öll samfélagslegri ábyrgð að mæta, bæði í orði og í verki. Við getum valið að gefa ekki fólki sem viðheldur kvenfyrirlitningu og upphefur neyslu og ofbeldi raddir í samfélaginu okkar. Við getum valið að sniðganga þau sem tala niður til þolenda og þau sem horfast ekki í augu við það að ofbeldið er ekki innfluttur vandi heldur spyr hvorki um aldur, stétt né uppruna. Við getum þrýst á yfirvöldin okkar til að auka fjármagn til fræðslu ungmenna og efla löggæslu í landinu. Við getum þrýst á yfirvöldin til að auka fjármagn til heilbrigðiskerfisins sem á að grípa börnin okkar áður en þau missa tökin. Það er skammarlegt að á meðan ríkisstjórnin skerðir fjárframlag til grunnþjónustu borgara og átök lögreglunnar gegn ofbeldi snúast um það að spyrja náungann hvort sé allt í góðu, eru börn að bera vopn og ofbeldi sjaldan verið jafn sýnilegt og algengt sem nú. Við erum með brotið kerfi sem hvorki tekst að fyrirbyggja ofbeldi né draga ofbeldismenn til ábyrgðar þannig að nei, það er ekki allt í góðu! Við berum öll ábyrgð. Grín að nauðgunum, deilingar af skjáskotum á samfélagsmiðlum af hótunum um ofbeldi vegna fíkniefnaskulda eru normalíseraðar, ofbeldismennirnir sem vilja alltaf fá að „leiðrétta misskilninginn“ um að þeir séu ofbeldismenn og niðrandi tal um þolendur og femínísta eru allt hlutir sem ýta undir kynbundið ofbeldi. Það er enginn að hlæja lengur, núna er tíminn til að taka ábyrgð og hætta að gera lítið úr ofbeldi! Höfundur er stjórnarformaður Hagsmunasamtaka brotaþola. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi Guðný S. Bjarnadóttir Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Sjá meira
Ekki fyrir löngu síðan skrifaði ég pistil þar sem ég gagnrýni nauðgunarbrandara um botnlausa tjaldið og hvernig sú orðræða hefur fengið að lifa í áranna rás. Þegar við förum að kafa aðeins dýpra í menninguna okkar sjáum við að í raun hefur kynbundið ofbeldi verið efni í hvern grínþáttinn á fætur öðrum til lengri tíma. Samt erum við svo hissa yfir stöðunni í samfélaginu í dag þar sem kvenfyrirlitning finnst víða og ofbeldi er nær daglegt brauð. Frá því ég var lítil hef ég haft gaman að því að horfa á grínþætti. Fjölskyldan horfði saman á Spaugstofuna sem framan af var stærsta samansafn landsins af pabbabröndurum sem öll gátu hlegið að. En síðan kárnar gamanið þegar horft er á síðari seríur og vitna ég í atriði frá árunum 2005-2006. Þar er Pálmi Gestsson í gervi Guðmundar í Byrginu, hann situr við tölvu og skrifar eftirfarandi: „Vaknaði í morgun og fékk mér kaffi og ristað brauð. Ætlaði að smyrja brauðið með smjöri en smurði það óvart með smjörsýru. Í kjölfarið var mér nauðgað fjórum sinnum. Ætlaði að kæra en sá að þetta hlaut að flokkast undir líknarstarf. Var nauðgað tvisvar í viðbót í kjölfarið. Misnotaði sjálfan mig í þágu Byrgisins í beinu framhaldi. Rifjaðist upp fyrir mér hvað þetta er bindandi starf. Framkvæmdi síðan nákvæma læknisskoðun á sjálfum mér með nýja GSM símanum og með þessu móti spara ég gífurlegan lækniskostnað. Hef hugsanlega óvart sent læknisskoðunina sem myndskilaboð.“ Persónulegi trúbadorinn ætlaði að mæta í Kvennaathvarfið Eins og flestum er minnisstætt var Guðmundur í Byrginu dæmdur í þriggja ára fangelsi árið 2008 fyrir kynferðisbrot í starfi. Átta konur kærðu hann en mál fjögurra voru felld niður. Þar af var ein þeirra undir lögaldri þegar brotin voru framin. Þetta þótti efni í opnunaratriði Spaugstofunnar á sama tíma og málið var til meðferðar í réttarkerfinu okkar. Þetta mál var eitt það viðamesta sinnar tegunar á þeim tíma og án efa snerti við mörgum persónulega. En hvar fórum við út af sporinu í gríninu og hvers vegna er þjáningar kvenna að finna þar? Meira að segja Fóstbræður gengu svo langt að leika senu þar sem körlum er kennt að beita konurnar sínar líkamlegu ofbeldi svo sjáist ekki á þeim. Helgi persónulegi trúbadorinn söng afsökunarbeiðni til konunnar sinnar fyrir að hafa rotað hana því hann missti stjórn á skapinu sínu. Í texta lagsins segir að nú sé honum runnin reiðin og þegar þátturinn er búinn ætlar hann að koma í Kvennaathvarfið og ná í hana. Flagari Steinda Jr. sem byrlaði Siggu Kling Fyrir nýlegu forsetakosningarnar okkar var Jón Gnarr í viðtali þar sem hann var spurður meðal annars út í lag Tvíhöfða þar sem hann söng „En ég er kominn að skemmta mér, ég vona að enginn nauðgi mér, já ég er kominn að skemmta mér, á ég kannski að nauðga þér?“ Jón hló þegar hann hlustaði á upptökuna og sagði engan ásetning hafa verið á bak við orðin. En hvað er svona fyndið við þetta? Það virðist vera mjög íslenskt fyrirbæri í nútíma menningu að syngja um ofbeldi gegn konum og sýna það jafnvel í myndböndum á borð við Flagarann með Steinda Jr. Þar byrlar hann Siggu Kling og fer heim með hana til að nauðga henni. Er það líka fyndið? Að byrla og nauðga? Hvenær hætti ofbeldi að vera ofbeldi og varð að gríni sem fólk hlær að? Húmor verður að orðræðu. Orðræða verður að menningu. Við sjáum þetta allt í kring um okkur og þessi orðræða hefur færst okkur mun nær eftir því sem árin líða. Áður fyrr var þetta í línulegri dagskrá og í útvarpinu. Ungmenni í dag hafa ekki einungis mörg hver alist upp við óminn af fyrrgreindum þáttum og lögum. Þau fá beint í æð á TikTok og öðrum samfélagsmiðlum fyrirmyndirnar sínar tala um neyslusögur og ofbeldi sem hefur verið sett í glansbúning. Þetta geta þau hlustað og horft á allan sólarhringinn, alla daga. Samfélagsmiðlar gegnsósa af kvenfyrirlitningu og ofbeldi „Var með eina tvítuga í læstri hliðarlegu á áfangaheimili í gærkvöldi í gömlum leðursófa yndislegt kvöld #þakklátur“. „Náði í mína í Konukoti þær eru game í allt“. Samfélagsmiðlarnir eru gegnsósa af kvenfyrirlitningu og ofbeldi - en hvar er ábyrgðin? Eftir nýlega atburði í samfélaginu okkar, samfélagi þar sem ofbeldi hefur færst í aukana, erum við enn og aftur alltaf að bregðast við hlutum eftir á. Að karlar séu núna að ávarpa unga menn um vopnaburð og fordæma ofbeldi þegar það versta hefur nú þegar gerst er lítill plástur á það gapandi sár sem þessi faraldur er sem við horfum upp á. Þetta vandamál er ekki nýtt og vopnaburður barna og ungmenna raunveruleg staðreynd sem hefur verið áberandi undanfarin ár. Brotið kerfi sem hvorki fyrirbyggir ofbeldi né dregur menn til ábyrgðar Við höfum öll samfélagslegri ábyrgð að mæta, bæði í orði og í verki. Við getum valið að gefa ekki fólki sem viðheldur kvenfyrirlitningu og upphefur neyslu og ofbeldi raddir í samfélaginu okkar. Við getum valið að sniðganga þau sem tala niður til þolenda og þau sem horfast ekki í augu við það að ofbeldið er ekki innfluttur vandi heldur spyr hvorki um aldur, stétt né uppruna. Við getum þrýst á yfirvöldin okkar til að auka fjármagn til fræðslu ungmenna og efla löggæslu í landinu. Við getum þrýst á yfirvöldin til að auka fjármagn til heilbrigðiskerfisins sem á að grípa börnin okkar áður en þau missa tökin. Það er skammarlegt að á meðan ríkisstjórnin skerðir fjárframlag til grunnþjónustu borgara og átök lögreglunnar gegn ofbeldi snúast um það að spyrja náungann hvort sé allt í góðu, eru börn að bera vopn og ofbeldi sjaldan verið jafn sýnilegt og algengt sem nú. Við erum með brotið kerfi sem hvorki tekst að fyrirbyggja ofbeldi né draga ofbeldismenn til ábyrgðar þannig að nei, það er ekki allt í góðu! Við berum öll ábyrgð. Grín að nauðgunum, deilingar af skjáskotum á samfélagsmiðlum af hótunum um ofbeldi vegna fíkniefnaskulda eru normalíseraðar, ofbeldismennirnir sem vilja alltaf fá að „leiðrétta misskilninginn“ um að þeir séu ofbeldismenn og niðrandi tal um þolendur og femínísta eru allt hlutir sem ýta undir kynbundið ofbeldi. Það er enginn að hlæja lengur, núna er tíminn til að taka ábyrgð og hætta að gera lítið úr ofbeldi! Höfundur er stjórnarformaður Hagsmunasamtaka brotaþola.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun