Menningarleysi RÚV Árni Pétur Árnason skrifar 1. janúar 2024 09:01 Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Menning Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson Skoðun Heilinn okkar og klukka lífsins Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir Skoðun Silja Bára skilur stjórnsýslu HÍ! Elva Ellertsdóttir,Kolbrún Eggertsdóttir Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir Skoðun Hafðu áhrif til hádegis Bjarni Þór Sigurðsson Skoðun Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti Najlaa Attaallah Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey Skoðun Stöndum vörð um hlutverk háskóla – Kjósum Kolbrúnu Ástríður Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Skoðun Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja Friðrik Árnason skrifar Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey skrifar Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti Najlaa Attaallah skrifar Skoðun Heilinn okkar og klukka lífsins Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára skilur stjórnsýslu HÍ! Elva Ellertsdóttir,Kolbrún Eggertsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif til hádegis Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um hlutverk háskóla – Kjósum Kolbrúnu Ástríður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Tímaskekkjan skólaíþróttir Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar fíllinn byltir sér.... Gunnar Pálsson skrifar Skoðun Leyfi til að syrgja Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Kominn tími til að þingmenn axli ábyrgð Björn Ólafsson skrifar Skoðun VR-members, exercise your right to vote! Christopher Eva skrifar Skoðun Stöðvum það sem gott er Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Kjósum Kolbrúnu – Styrk stjórnun á tímum breytinga Margrét Sigrún Sigurðardóttir skrifar Skoðun Vanfjármögnun Háskóla Íslands verður að breyta Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Er þetta satt eða heyrði ég þetta bara nógu oft? Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með börnum Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun „Án orku verður ekki hagvöxtur“ Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Ég kýs mælskan og mannlegan leiðtoga sem rektor Engilbert Sigurðsson skrifar Sjá meira
Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi
Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks skrifar
Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir skrifar