Hvað verður um matarleifarnar þínar? Gunnar Dofri Ólafsson skrifar 25. október 2023 08:00 Eitt það besta sem þú getur gert fyrir loftslagið er að flokka matarleifar. Fyrir skömmu hófst sérsöfnun á matarleifum á höfuðborgarsvæðinu og á Suðurnesjum. Í stað þess að urða matarleifar, sem veldur mikilli uppsöfnun gróðurhúsalofttegunda, vinnum við þær í GAJU, gas- og jarðgerðarstöð SORPU. Gangsetning GAJU markaði tímamót í meðhöndlun úrgangs á höfuðborgarsvæðinu, en þangað rata allar rétt flokkaðar matarleifar frá heimilum. Engu minni tímamót urðu þegar flokkun á höfuðborgarsvæðinu var samræmd og byrjað að safna matarleifum sérstaklega. Nýja flokkunarkerfinu hefur verið ótrúlega vel tekið og bendir skoðun til að um 65 til 75% af þeim matarleifum sem áður fóru í tunnuna fyrir blandaðan úrgang fari nú í réttan farveg. Við vonuðumst til að ná svona 50% á fyrsta ári. Við höfum því öll staðið okkur skínandi vel í að gera þetta rétt. Hreinleiki matarleifanna er líka framar vonum. Það er mikilvægt svo moltan standist gæðakröfur, sem gæti verið teflt í tvísýnu ef aðskotahlutum eins og lífplastpokum eða öðru rusli er hent með matarleifunum. Loftslagsstöðin GAJA GAJA hefur allt frá gangsetningu í ágúst árið 2020 meðhöndlað lífrænan úrgang frá heimilum og fyrirtækjum. Nokkrir byrjunarörðugleikar voru við gangsetningu hennar, sérstaklega moltugerðarhlutans, en nú starfar GAJA af fullum krafti og fær loks sérsafnaðar matarleifar til meðhöndlunar, sem á að tryggja hreinleika annarrar tveggja hliðarafurða hennar: moltunnar. Allar matarleifar sem safnað er á höfuðborgarsvæðinu verða því innan skamms endurunnar (sjá skilgreiningu á endurvinnslu í þessari grein). SORPA framleiðir metangas úr matarleifum, og árið 2022 framleiddi GAJA um 697.084 rúmmetra af metangasi sem nýtast í samgöngur og iðnað. Einn rúmmetri af metangasi er álíka orkuríkur og einn lítri af dísilolíu. Þegar gassöfnun á urðunarstaðnum er bætt við slagar metangasframleiðsla SORPU í um tvær milljónir rúmmetra, sem duga til að knýja um 2.000 fólksbíla í heilt ár. GAJA er því fyrst og fremst loftslagsverkefni. Urðunarstaðurinn í Álfsnesi er einn stærsti losunarpóstur á höfuðborgarsvæðinu og losar um 100.000 tonn af koltvísýringi á hverju ári. Það jafngildir losun um 30.000 til 50.000 fólksbíla. Vá. Metangas sem sleppur í andrúmsloftið er skaðvaldur Þegar lífrænn úrgangur er urðaður myndast nefnilega ógrynni af metani, sem er þrjátíu sinnum skaðlegri gróðurhúsalofttegund en koltvísýringur. Með því að hætta að urða lífrænan úrgang, og vinna hann við stýrðar aðstæður í GAJA, dregur SORPA úr losun um tugi þúsunda tonna af koltvísýringi á hverju ári. Fyrir hvert tonn af matarleifum sem eru unnar í GAJU sparast um 800 kíló í losun af koltvísýringi. Þegar GAJA verður fullmettuð af matarleifum má því gera ráð fyrir að hún komi í veg fyrir losun um 20.000 tonnum af gróðurshúsalofttegundum – og þá eru ótalin jákvæð áhrif af notkun metansins og moltunnar. Matarleifar eru sá hluti ruslsins þíns sem við höfum besta yfirsýn yfir. Við fylgjum því eftir frá vöggu til grafar; allt frá því það lendir í gámi í móttöku- og flokkunarstöðinni okkar í Gufunesi, þangað til það er orðnar að metangasi og moltu. Með því að einu að flokka matarleifar tekur þú þátt í að búa til verðmæti og þú kemur í veg fyrir neikvæð áhrif á loftslag. Ruslgrein næstu viku fjallar um blandaða úrganginn. Hann fer í tunnuna með svarta límmiðanum sem var einu sinni eina tunnan fyrir utan nánast öll heimili, en er nú aðeins ætluð fyrir rusl sem á sér engan annan farveg en að vera brennt til að framleiða orku. Höfundur er samskipta- og viðskiptaþróunarstjóri SORPU bs. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Dofri Ólafsson Sorpa Sorphirða Umhverfismál Tengdar fréttir Hvað eru endurnot, endurvinnsla og endurnýting? Við sem vinnum alla daga við að meðhöndla rusl vitum að flækjustig þessa málaflokks er mun meira en maður hefði haldið við fyrstu sýn. Þetta er jú bara rusl, hversu flókið getur þetta verið? 18. október 2023 08:00 Hvað verður um ruslið þitt? SORPA tekur á móti rúmlega 500 tonnum af rusli á dag. Árið 2022 voru þetta 188 þúsund tonn. Síðustu ár hefur orðið bylting til hins betra í viðhorfi til rusls. Markmiðið er ekki lengur að koma því fyrir kattarnef með eins ódýrum hætti og hægt er – það er: grafa það í jörðu – heldur grípa til lausna til að draga úr óþarfa neyslu og meðhöndla með sem bestum hætti það rusl sem við framleiðum öll. 12. október 2023 15:31 Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Eitt það besta sem þú getur gert fyrir loftslagið er að flokka matarleifar. Fyrir skömmu hófst sérsöfnun á matarleifum á höfuðborgarsvæðinu og á Suðurnesjum. Í stað þess að urða matarleifar, sem veldur mikilli uppsöfnun gróðurhúsalofttegunda, vinnum við þær í GAJU, gas- og jarðgerðarstöð SORPU. Gangsetning GAJU markaði tímamót í meðhöndlun úrgangs á höfuðborgarsvæðinu, en þangað rata allar rétt flokkaðar matarleifar frá heimilum. Engu minni tímamót urðu þegar flokkun á höfuðborgarsvæðinu var samræmd og byrjað að safna matarleifum sérstaklega. Nýja flokkunarkerfinu hefur verið ótrúlega vel tekið og bendir skoðun til að um 65 til 75% af þeim matarleifum sem áður fóru í tunnuna fyrir blandaðan úrgang fari nú í réttan farveg. Við vonuðumst til að ná svona 50% á fyrsta ári. Við höfum því öll staðið okkur skínandi vel í að gera þetta rétt. Hreinleiki matarleifanna er líka framar vonum. Það er mikilvægt svo moltan standist gæðakröfur, sem gæti verið teflt í tvísýnu ef aðskotahlutum eins og lífplastpokum eða öðru rusli er hent með matarleifunum. Loftslagsstöðin GAJA GAJA hefur allt frá gangsetningu í ágúst árið 2020 meðhöndlað lífrænan úrgang frá heimilum og fyrirtækjum. Nokkrir byrjunarörðugleikar voru við gangsetningu hennar, sérstaklega moltugerðarhlutans, en nú starfar GAJA af fullum krafti og fær loks sérsafnaðar matarleifar til meðhöndlunar, sem á að tryggja hreinleika annarrar tveggja hliðarafurða hennar: moltunnar. Allar matarleifar sem safnað er á höfuðborgarsvæðinu verða því innan skamms endurunnar (sjá skilgreiningu á endurvinnslu í þessari grein). SORPA framleiðir metangas úr matarleifum, og árið 2022 framleiddi GAJA um 697.084 rúmmetra af metangasi sem nýtast í samgöngur og iðnað. Einn rúmmetri af metangasi er álíka orkuríkur og einn lítri af dísilolíu. Þegar gassöfnun á urðunarstaðnum er bætt við slagar metangasframleiðsla SORPU í um tvær milljónir rúmmetra, sem duga til að knýja um 2.000 fólksbíla í heilt ár. GAJA er því fyrst og fremst loftslagsverkefni. Urðunarstaðurinn í Álfsnesi er einn stærsti losunarpóstur á höfuðborgarsvæðinu og losar um 100.000 tonn af koltvísýringi á hverju ári. Það jafngildir losun um 30.000 til 50.000 fólksbíla. Vá. Metangas sem sleppur í andrúmsloftið er skaðvaldur Þegar lífrænn úrgangur er urðaður myndast nefnilega ógrynni af metani, sem er þrjátíu sinnum skaðlegri gróðurhúsalofttegund en koltvísýringur. Með því að hætta að urða lífrænan úrgang, og vinna hann við stýrðar aðstæður í GAJA, dregur SORPA úr losun um tugi þúsunda tonna af koltvísýringi á hverju ári. Fyrir hvert tonn af matarleifum sem eru unnar í GAJU sparast um 800 kíló í losun af koltvísýringi. Þegar GAJA verður fullmettuð af matarleifum má því gera ráð fyrir að hún komi í veg fyrir losun um 20.000 tonnum af gróðurshúsalofttegundum – og þá eru ótalin jákvæð áhrif af notkun metansins og moltunnar. Matarleifar eru sá hluti ruslsins þíns sem við höfum besta yfirsýn yfir. Við fylgjum því eftir frá vöggu til grafar; allt frá því það lendir í gámi í móttöku- og flokkunarstöðinni okkar í Gufunesi, þangað til það er orðnar að metangasi og moltu. Með því að einu að flokka matarleifar tekur þú þátt í að búa til verðmæti og þú kemur í veg fyrir neikvæð áhrif á loftslag. Ruslgrein næstu viku fjallar um blandaða úrganginn. Hann fer í tunnuna með svarta límmiðanum sem var einu sinni eina tunnan fyrir utan nánast öll heimili, en er nú aðeins ætluð fyrir rusl sem á sér engan annan farveg en að vera brennt til að framleiða orku. Höfundur er samskipta- og viðskiptaþróunarstjóri SORPU bs.
Hvað eru endurnot, endurvinnsla og endurnýting? Við sem vinnum alla daga við að meðhöndla rusl vitum að flækjustig þessa málaflokks er mun meira en maður hefði haldið við fyrstu sýn. Þetta er jú bara rusl, hversu flókið getur þetta verið? 18. október 2023 08:00
Hvað verður um ruslið þitt? SORPA tekur á móti rúmlega 500 tonnum af rusli á dag. Árið 2022 voru þetta 188 þúsund tonn. Síðustu ár hefur orðið bylting til hins betra í viðhorfi til rusls. Markmiðið er ekki lengur að koma því fyrir kattarnef með eins ódýrum hætti og hægt er – það er: grafa það í jörðu – heldur grípa til lausna til að draga úr óþarfa neyslu og meðhöndla með sem bestum hætti það rusl sem við framleiðum öll. 12. október 2023 15:31
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun