Skammgóður vermir - sagan endurtekur sig Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar 11. október 2023 12:01 Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjókvíaeldi Fiskeldi Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Mest lesið Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir Skoðun Borgið lausnargjaldið Ólafur Hauksson Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Íslenski fasteignamarkaðurinn: spilavíti þar sem húsið vinnur alltaf Ingvar Þóroddsson Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Þegar Skagamenn glöddu lítið hjarta María Rut Kristinsdóttir Skoðun Flokkur fólksins ræðst gegn hagsmunum eldra fólks og komandi kynslóða Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Jólaheimsóknir á aðventunni Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það þarf samfélag til að ala upp barn Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Skömm Reykjavíkurborgar: Hvernig er staðan í leikskólum borgarinnar? Elín Einarsdóttir skrifar Skoðun Á ég að slökkva með fjarstýringunni? Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Samfélag án Pírata Lenya Rún Taha Karim skrifar Skoðun Burt með biðlista barna…nema þau búi í Reykjavík! Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Það byrjaði sem gola en brátt var komið rok Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir skrifar Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Framsókn í forystu fyrir meira og hagkvæmara húsnæði Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Raforka til garðyrkjubænda hækkar um 25%. Verða heimilin næst? Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun Á tíundu hverri mínútu er kona myrt af einhverjum sem hún þekkir Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins ræðst gegn hagsmunum eldra fólks og komandi kynslóða Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Kerfisbreytingar á Réttindagæslu fatlaðra – óvissa og áhyggjur Aileen Soffia Svensdóttir skrifar Skoðun Þegar Skagamenn glöddu lítið hjarta María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Betra veður fyrir íþróttakrakkana okkar! Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Grjótið í eggjakörfunni Gunnsteinn R. Ómarsson skrifar Skoðun Vondar hugmyndir í verðbólgu Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Jólaheimsóknir á aðventunni Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Íslenski fasteignamarkaðurinn: spilavíti þar sem húsið vinnur alltaf Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Borgið lausnargjaldið Ólafur Hauksson skrifar Skoðun Hvað viltu að bíði þín heima? Þórdís Dröfn Andrésdóttir skrifar Skoðun Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir skrifar Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Sjá meira
Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar.
Skoðun Skömm Reykjavíkurborgar: Hvernig er staðan í leikskólum borgarinnar? Elín Einarsdóttir skrifar
Skoðun Raforka til garðyrkjubænda hækkar um 25%. Verða heimilin næst? Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Á tíundu hverri mínútu er kona myrt af einhverjum sem hún þekkir Stella Samúelsdóttir skrifar
Skoðun Flokkur fólksins ræðst gegn hagsmunum eldra fólks og komandi kynslóða Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Kerfisbreytingar á Réttindagæslu fatlaðra – óvissa og áhyggjur Aileen Soffia Svensdóttir skrifar
Skoðun Íslenski fasteignamarkaðurinn: spilavíti þar sem húsið vinnur alltaf Ingvar Þóroddsson skrifar
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar