Um breytingar á framhaldskólakerfinu Ármann Halldórsson skrifar 1. júlí 2023 08:01 Breytingar – styttingar – aðlögun og upplifanir Núna þegar þetta er ritað hefur orðið nokkur umræða um breytingar á fyrirkomulagi framhaldsskóla á Íslandi á öðrum áratug þessar aldar. Þessar breytingar eru almennt kenndar við „styttingu“ en lykilatriði í þeim var að stytta tíma til stúdentsprófs úr 4 í 3 ár. Rökin með þessu voru ýmis, en að líkindum voru sparnaðarrök þar undirliggjandi, og þá held ég að stjórnvöld hafi séð fyrir sér að þar sem kennarastéttin var að eldast myndi með þessu vera hægt á þörf á nýliðun. En líkt og Atli Harðarson fjallar um þessari grein hér. hékk meira á spýtunni. Í nýrri námskrá var vikið frá miðstýringu á innihaldi námsbrauta og mikið vald sett í hendur skólanna. Fór hér í gang mikið og áhugavert nýsköpunarstarf. Leiðandi í starfinu var Kvennaskólinn þar sem þróað var kerfi sem er blanda af bekkjarkerfi og áfangakerfi, kerfi sem er um margt fyrirmynd þess kerfis sem við í Versló tókum upp – en eins og þekkt er hafa báðir þessir skólar verið mjög vinsælir um árabil. Önnur spennandi tilraun er þróun spannarkerfisins í FG, sem hefur líka verið tekið upp í MS, en þetta kerfi sem er mjög ólíkt Kvennó og Versló hefur líka verið vinsælt. Önnur spennandi nýjung er opna brautin i MH sem býður upp á skapandi og sjálfstæða nálgun fyrir nemendur. Margar spennandi námsbrautir komu upp úr þessum suðupotti, og er þar nýsköpunar og listabrautin í Versló uppáhaldið mitt! Þar sem ég starfa í samskiptum við skóla í Evrópu og hef gert lengi er það min upplifun að íslenska framhaldsskólakerfið er öflugt, fjölbreytt, vel mannað og undirbýr fjölbreyttan hóp nemenda með fjölbreyttum hætti. Ég hef kynnst danska kerfinu vel á undanförnum árum, og er í raun kennari í því líka. Það hefur mikla styrkleika, en er mun miðstýrðara. Á ákveðin kaldhæðnislegan hátt eru kennarar samt sjálfstæðari í starfi í dönskum framhaldsskólum en íslenskum, en það er eiginlega efni í annan pistil. Í námskránni frá 2011 er settir fram grunnþættir sem eiga að einkenna allt starf skóla á Íslandi, en þessir grunnþættir eru læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti og sköpun. Í raun má segja að námskráin frá 2011 sé um margt ansi metnaðarfull og leggi grundvöll að því að skólar eigi að hækka menningarstig nemenda, gera þau meira mennsk, eins og Páll Skúlason orðaði það einhvern tíma. Margir skólar hafa lagt nokkuð upp úr að undirbyggja starf sitt með grunnþáttunum, en ég óttast að sumstaðar hafi það verið vanrækt og sé eitthvað sem mætti athuga með starf skólanna núna . Það er þannig smá sorglegt að þegar rýnt er í pælingar um að styttingin hafi ekki verið til góðs sem hér koma fram, eins og td. í umfjöllun á þessu málþingi Háskólans, er ekki að sjá neina tilraun til að pæla í fjölbreyttri og áhugaverðri þróun framhaldsskólastigsins heldur bara verið að fjargviðrast yfir einingafjölda í stærðfræði. Ef einhverjum datt í hug að róttæk breyting á starfi framhaldsskóla þýddi ekki breytingar fyrir háskólann er það sérstakt; og hugsa sér ef það leiddi til þess að aðlaga þyrfti námsefni fyrsta árs í verkfræði og raungreinum að nýjum veruleika. Ég tek það mjög skýrt fram að ég var og er á móti styttingunni og allt það flotta starf sem unnið er í framhaldsskólum væri mun flottara ef við fengjum eitt ár í viðbót – og þá væri líka hægt að bæta við einingum í stærðfræði til að raska ekki ró raungreinameistaranna. Hins vegar væri það algjörlega galið að stefna að einhverjum rótttækum umbyltingum, og afturhvarf til 1999 námskrár væri að mínu mati galið, og sem danskur framhaldsskólakennari gef ég slíkum pælingum -3. Athuga: Ég bendi á að skoða heimasíður framhaldskóla til að átta sig á fjölbreytninni og metnaðinum sem þar er á ferðinni. Aðalnámskrá framhaldsskóla: https://namskra.is/books/adalnamskraframhaldsskola2011/formali Grein Páls Skúlasonar sem ég vísa óbeint í er hér. Áhugavert að hún er skrifuð af svipuðu tilefni og umræðan sem núna er í gangi, og þá sýnist mér að gagnrýnendur „styttingarinnar“ falli rækilega í flott þeirra sem aðhyllast tæknihyggju í menntamálum. https://pallskulason.is/files/vidhorf-til-menntunar.pdf Ég get titlað mig danskan framhaldsskólakennara því ég kenni Norðuratlanshafsbekknum ensku og hef gengið í gegnum ferli að hafa þau í munnlegum og skriflegum stúdentsprófum samkvæmt ítrustu kröfum danskra skrifræðisbaróna, en um Norðuratlanshafsbekkinn má lesa hér: https://www.verslo.is/namid/nordur-atlantshafsbekkurinn/ Höfundur er kennari við Verzlunarskóla Íslands og áhugamaður um mennta- og skólamál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Framhaldsskólar Mest lesið Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Sjá meira
Breytingar – styttingar – aðlögun og upplifanir Núna þegar þetta er ritað hefur orðið nokkur umræða um breytingar á fyrirkomulagi framhaldsskóla á Íslandi á öðrum áratug þessar aldar. Þessar breytingar eru almennt kenndar við „styttingu“ en lykilatriði í þeim var að stytta tíma til stúdentsprófs úr 4 í 3 ár. Rökin með þessu voru ýmis, en að líkindum voru sparnaðarrök þar undirliggjandi, og þá held ég að stjórnvöld hafi séð fyrir sér að þar sem kennarastéttin var að eldast myndi með þessu vera hægt á þörf á nýliðun. En líkt og Atli Harðarson fjallar um þessari grein hér. hékk meira á spýtunni. Í nýrri námskrá var vikið frá miðstýringu á innihaldi námsbrauta og mikið vald sett í hendur skólanna. Fór hér í gang mikið og áhugavert nýsköpunarstarf. Leiðandi í starfinu var Kvennaskólinn þar sem þróað var kerfi sem er blanda af bekkjarkerfi og áfangakerfi, kerfi sem er um margt fyrirmynd þess kerfis sem við í Versló tókum upp – en eins og þekkt er hafa báðir þessir skólar verið mjög vinsælir um árabil. Önnur spennandi tilraun er þróun spannarkerfisins í FG, sem hefur líka verið tekið upp í MS, en þetta kerfi sem er mjög ólíkt Kvennó og Versló hefur líka verið vinsælt. Önnur spennandi nýjung er opna brautin i MH sem býður upp á skapandi og sjálfstæða nálgun fyrir nemendur. Margar spennandi námsbrautir komu upp úr þessum suðupotti, og er þar nýsköpunar og listabrautin í Versló uppáhaldið mitt! Þar sem ég starfa í samskiptum við skóla í Evrópu og hef gert lengi er það min upplifun að íslenska framhaldsskólakerfið er öflugt, fjölbreytt, vel mannað og undirbýr fjölbreyttan hóp nemenda með fjölbreyttum hætti. Ég hef kynnst danska kerfinu vel á undanförnum árum, og er í raun kennari í því líka. Það hefur mikla styrkleika, en er mun miðstýrðara. Á ákveðin kaldhæðnislegan hátt eru kennarar samt sjálfstæðari í starfi í dönskum framhaldsskólum en íslenskum, en það er eiginlega efni í annan pistil. Í námskránni frá 2011 er settir fram grunnþættir sem eiga að einkenna allt starf skóla á Íslandi, en þessir grunnþættir eru læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti og sköpun. Í raun má segja að námskráin frá 2011 sé um margt ansi metnaðarfull og leggi grundvöll að því að skólar eigi að hækka menningarstig nemenda, gera þau meira mennsk, eins og Páll Skúlason orðaði það einhvern tíma. Margir skólar hafa lagt nokkuð upp úr að undirbyggja starf sitt með grunnþáttunum, en ég óttast að sumstaðar hafi það verið vanrækt og sé eitthvað sem mætti athuga með starf skólanna núna . Það er þannig smá sorglegt að þegar rýnt er í pælingar um að styttingin hafi ekki verið til góðs sem hér koma fram, eins og td. í umfjöllun á þessu málþingi Háskólans, er ekki að sjá neina tilraun til að pæla í fjölbreyttri og áhugaverðri þróun framhaldsskólastigsins heldur bara verið að fjargviðrast yfir einingafjölda í stærðfræði. Ef einhverjum datt í hug að róttæk breyting á starfi framhaldsskóla þýddi ekki breytingar fyrir háskólann er það sérstakt; og hugsa sér ef það leiddi til þess að aðlaga þyrfti námsefni fyrsta árs í verkfræði og raungreinum að nýjum veruleika. Ég tek það mjög skýrt fram að ég var og er á móti styttingunni og allt það flotta starf sem unnið er í framhaldsskólum væri mun flottara ef við fengjum eitt ár í viðbót – og þá væri líka hægt að bæta við einingum í stærðfræði til að raska ekki ró raungreinameistaranna. Hins vegar væri það algjörlega galið að stefna að einhverjum rótttækum umbyltingum, og afturhvarf til 1999 námskrár væri að mínu mati galið, og sem danskur framhaldsskólakennari gef ég slíkum pælingum -3. Athuga: Ég bendi á að skoða heimasíður framhaldskóla til að átta sig á fjölbreytninni og metnaðinum sem þar er á ferðinni. Aðalnámskrá framhaldsskóla: https://namskra.is/books/adalnamskraframhaldsskola2011/formali Grein Páls Skúlasonar sem ég vísa óbeint í er hér. Áhugavert að hún er skrifuð af svipuðu tilefni og umræðan sem núna er í gangi, og þá sýnist mér að gagnrýnendur „styttingarinnar“ falli rækilega í flott þeirra sem aðhyllast tæknihyggju í menntamálum. https://pallskulason.is/files/vidhorf-til-menntunar.pdf Ég get titlað mig danskan framhaldsskólakennara því ég kenni Norðuratlanshafsbekknum ensku og hef gengið í gegnum ferli að hafa þau í munnlegum og skriflegum stúdentsprófum samkvæmt ítrustu kröfum danskra skrifræðisbaróna, en um Norðuratlanshafsbekkinn má lesa hér: https://www.verslo.is/namid/nordur-atlantshafsbekkurinn/ Höfundur er kennari við Verzlunarskóla Íslands og áhugamaður um mennta- og skólamál.
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun