10 ár Inga Auðbjörg K. Straumland skrifar 3. maí 2023 17:01 Þennan dag, þann 3. maí fyrir nákvæmlega einum áratugi síðan, hlaut Siðmennt opinbera skráningu sem lífsskoðunarfélag og fékk við það sömu réttindi og trúfélög, hlutdeild í úthlutun sóknargjalda og vígsluréttindi. Þessi breyting átti sér stað í kjölfar uppfærslu á landslögum, sem fyrr um árið höfðu loksins heimilað skráningu lífsskoðunarfélaga sem ekki byggðust á trú á yfirnáttúruleg öfl, heldur hefðu þess í stað veraldlegan gildagrundvöll og fjölluðu um siðferðisleg málefni. Þessi litla breyting á landslögum hefur svo sannarlega haft meiri áhrif á líf og leiki húmanista heldur en mörg okkar hefði órað fyrir. Snjóboltinn rúllar af stað Á þessum tímapunkti spannaði félagsskráin aðeins um 300 húmanista, sem flest höfðu gengið í Siðmennt vegna tengsla við borgaralegar fermingar eða ástríðu fyrir trúfrelsi. Við það að verða skráð lífsskoðunarfélag fékk félagið svo ýmis réttindi til viðbótar við aðild að sóknargjöldum eins og heimild til að gifta fólk á löglegan máta, og að mörgu leyti eru þessi tvö atriði snjókornin sem urðu að snjóbolta sem síðan byrjaði að rúlla. Þessi snjóbolti er nú orðinn ansi myndarlegur; 5400 félagar, yfir 500 athafnir á ári og 15% af árgangi fjórtán ára unglinga hverju sinni. Á síðustu 10 árum hefur félagið næstum tuttugufaldast að stærð og sóknargjöldin hafa gert okkur kleift að byggja upp innviði, ráða starfsfólk og auka fagmennsku í starfseminni. Ótal augnablik Áhrifin margfaldast. Á bak við þessar tölur eru fjölmargar fjölskyldur sem fengu að upplifa sína draumaathöfná lífsins tímamótum. Sem hefja hjúskap sinn með húmanísk gildi til grundvallar, í athöfn sem kjarnast í persónulegri nálgun, hjartnæmri frásögn og misvellukkuðum einkahúmor. Sem bjóða barn velkomið í heiminn, með aðstoð athafnastjóra sem heldur utan um stundina þar sem við fáum jafnvel að heyra nýtt nafn og minna okkur á hvernig við getum verið til staðar fyrir hvítvoðunginn. Sem kveðja ástvin, eða útskrifa ungling og taka inn í fullorðinna tölu, að undangengnu námskeiði sem hefur fengið fermingarbarnið til að pæla í lífsins ráðgátum, samskiptum og samfélagi. Á bak við þessar tölur eru ótal augnablik þar sem Siðmennt snerti líf fólks. Heill áratugur af faðmlögum, bröndurum og barnabrosum. Tíu ár eru í senn langur og stuttur tími. Bara sandkorn í stóra samhengi alheimsins en eilífð í lífi barns. Siðmennt er ekki sama félag og það var fyrir áratug síðan, þó enn séu kjarnagildin hin sömu. Félagið hefur þurft að þroskast samhliða þessum vexti og þetta ferðalag hefur verið stórskemmtilegt kapphlaup, en líka oft á tíðum erfitt. Við höfum gert ýmsar breytingar, þróað þjónustuna og prófað nýja hluti. Jöfnuður og jarðvegur Þegar litið er yfir farinn veg má sjá félag í örum vexti, sem grær eftir þeim aðstæðum sem eru fyrir hendi. Íslenskir húmanistar hafa grætt mikið á þeim réttindum sem félagið öðlaðist þegar skráning veraldlegra lífsskoðunarfélaga var heimiluð; en jarðvegurinn er enn ekki fullkomlega eins og mörg okkar myndu óska sér. Yfirvöld hafa sannarlega ennþá mýmörg tækifæri til betrumbóta, vilji þau skapa samfélag þar sem fólk er sannarlega jafn rétthátt óháð trúarskoðunum. Það er algjör óþarfi að trúfélagsskráning erfist og að sama skapi er hvimleitt að ekki séu gerðar almennilegar kröfur til þeirra félaga sem hljóta ríkisstuðning. Það er ótækt að sálgæsla á heilbrigðisstofnunum henti bara sumu fólki og að grunnskólabörn séu sett í þá stöðu að afhjúpa lífsskoðanir sínar, eða kyngja ellegar trúboði. Þá hlýtur aðskilnaður ríkis og kirkju að vera tímaspursmál í nútímasamfélagi og það væri eðlilegt að yfirvöld myndu leggja sterkari drög að því ferli. Fullu trúfrelsi hefur alls ekki verið náð á Íslandi, en síðustu ár hafa svo sannarlega sýnt að fjölbreytni er góð og að hún hvetur til grósku um gjörvallan völlinn. Um leið og ég er þakklát fyrir þær jákvæðu lagabreytingar sem þegar hafa átt sér stað, hvet ég stjórnvöld til að nýta þessi tímamót til að halda ótrauð áfram í þessa átt. Við getum betur. Höfundur er formaður Siðmenntar, félags siðrænna húmanista á Íslandi og á tíu ára félagsaðildarafmæli í dag. Greinin er rituð í tilefni af tíu ára afmæli skráningar Siðmenntar sem lífsskoðunarfélags. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Inga Auðbjörg K. Straumland Trúmál Mest lesið Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson Skoðun Halldór 31.05.2025 Halldór Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Sjá meira
Þennan dag, þann 3. maí fyrir nákvæmlega einum áratugi síðan, hlaut Siðmennt opinbera skráningu sem lífsskoðunarfélag og fékk við það sömu réttindi og trúfélög, hlutdeild í úthlutun sóknargjalda og vígsluréttindi. Þessi breyting átti sér stað í kjölfar uppfærslu á landslögum, sem fyrr um árið höfðu loksins heimilað skráningu lífsskoðunarfélaga sem ekki byggðust á trú á yfirnáttúruleg öfl, heldur hefðu þess í stað veraldlegan gildagrundvöll og fjölluðu um siðferðisleg málefni. Þessi litla breyting á landslögum hefur svo sannarlega haft meiri áhrif á líf og leiki húmanista heldur en mörg okkar hefði órað fyrir. Snjóboltinn rúllar af stað Á þessum tímapunkti spannaði félagsskráin aðeins um 300 húmanista, sem flest höfðu gengið í Siðmennt vegna tengsla við borgaralegar fermingar eða ástríðu fyrir trúfrelsi. Við það að verða skráð lífsskoðunarfélag fékk félagið svo ýmis réttindi til viðbótar við aðild að sóknargjöldum eins og heimild til að gifta fólk á löglegan máta, og að mörgu leyti eru þessi tvö atriði snjókornin sem urðu að snjóbolta sem síðan byrjaði að rúlla. Þessi snjóbolti er nú orðinn ansi myndarlegur; 5400 félagar, yfir 500 athafnir á ári og 15% af árgangi fjórtán ára unglinga hverju sinni. Á síðustu 10 árum hefur félagið næstum tuttugufaldast að stærð og sóknargjöldin hafa gert okkur kleift að byggja upp innviði, ráða starfsfólk og auka fagmennsku í starfseminni. Ótal augnablik Áhrifin margfaldast. Á bak við þessar tölur eru fjölmargar fjölskyldur sem fengu að upplifa sína draumaathöfná lífsins tímamótum. Sem hefja hjúskap sinn með húmanísk gildi til grundvallar, í athöfn sem kjarnast í persónulegri nálgun, hjartnæmri frásögn og misvellukkuðum einkahúmor. Sem bjóða barn velkomið í heiminn, með aðstoð athafnastjóra sem heldur utan um stundina þar sem við fáum jafnvel að heyra nýtt nafn og minna okkur á hvernig við getum verið til staðar fyrir hvítvoðunginn. Sem kveðja ástvin, eða útskrifa ungling og taka inn í fullorðinna tölu, að undangengnu námskeiði sem hefur fengið fermingarbarnið til að pæla í lífsins ráðgátum, samskiptum og samfélagi. Á bak við þessar tölur eru ótal augnablik þar sem Siðmennt snerti líf fólks. Heill áratugur af faðmlögum, bröndurum og barnabrosum. Tíu ár eru í senn langur og stuttur tími. Bara sandkorn í stóra samhengi alheimsins en eilífð í lífi barns. Siðmennt er ekki sama félag og það var fyrir áratug síðan, þó enn séu kjarnagildin hin sömu. Félagið hefur þurft að þroskast samhliða þessum vexti og þetta ferðalag hefur verið stórskemmtilegt kapphlaup, en líka oft á tíðum erfitt. Við höfum gert ýmsar breytingar, þróað þjónustuna og prófað nýja hluti. Jöfnuður og jarðvegur Þegar litið er yfir farinn veg má sjá félag í örum vexti, sem grær eftir þeim aðstæðum sem eru fyrir hendi. Íslenskir húmanistar hafa grætt mikið á þeim réttindum sem félagið öðlaðist þegar skráning veraldlegra lífsskoðunarfélaga var heimiluð; en jarðvegurinn er enn ekki fullkomlega eins og mörg okkar myndu óska sér. Yfirvöld hafa sannarlega ennþá mýmörg tækifæri til betrumbóta, vilji þau skapa samfélag þar sem fólk er sannarlega jafn rétthátt óháð trúarskoðunum. Það er algjör óþarfi að trúfélagsskráning erfist og að sama skapi er hvimleitt að ekki séu gerðar almennilegar kröfur til þeirra félaga sem hljóta ríkisstuðning. Það er ótækt að sálgæsla á heilbrigðisstofnunum henti bara sumu fólki og að grunnskólabörn séu sett í þá stöðu að afhjúpa lífsskoðanir sínar, eða kyngja ellegar trúboði. Þá hlýtur aðskilnaður ríkis og kirkju að vera tímaspursmál í nútímasamfélagi og það væri eðlilegt að yfirvöld myndu leggja sterkari drög að því ferli. Fullu trúfrelsi hefur alls ekki verið náð á Íslandi, en síðustu ár hafa svo sannarlega sýnt að fjölbreytni er góð og að hún hvetur til grósku um gjörvallan völlinn. Um leið og ég er þakklát fyrir þær jákvæðu lagabreytingar sem þegar hafa átt sér stað, hvet ég stjórnvöld til að nýta þessi tímamót til að halda ótrauð áfram í þessa átt. Við getum betur. Höfundur er formaður Siðmenntar, félags siðrænna húmanista á Íslandi og á tíu ára félagsaðildarafmæli í dag. Greinin er rituð í tilefni af tíu ára afmæli skráningar Siðmenntar sem lífsskoðunarfélags.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun