Bandaríkjaher hefur ekki verið með fasta viðveru á Keflavíkurflugvelli frá því herinn fór árið 2006. Engu að síður er mikið um að vera þar í öryggismálum og mikið fjárfest. Í flugskýli á öryggissvæðinu hefur bandaríski herinn, íslensk stjórnvöld og NATO sett stórar fjárhæðir til að geta rúmað P8 kafbátaeftirlitsflugvélar sem sjá um kafbátaleit í kring um Ísland.
Um fimmtíu starfsmenn Landhelgisgæslunnar sjá um rekstur öryggissvæðisins á Keflavíkurflugvelli sem hýsir NATO flugsveitir sem koma hingað til loftrýmisgæslu og sinnir ratsjáreftirliti á vegum Atlandshafsbandalagsins.
Lóa Dís Másdóttir greiningarsérfræðingur hjá Gæslunni segir stjórnstöðina á Keflavíkurflugvelli tengist fjórum ratsjárstöðvum á hornum landsins. Yfirstjórn eftirlitsins væri hjá NATO í Uedem í Þýskalandi.
„Og við reynum að vinna með stjórnstöð Isavia og stjórnstöðinni í Reykjavík. Þannig að það getur verið mjög mikið að gera.“
Þannig að þið sjáið írauninni öll loftför sem eru á ferðinni yfir og í kringum Ísland?
„Já, við sjáum öll loftför,“ segir Lóa Dís.
Þegar erlendar flugsveitir koma hingað til lands sjá fulltrúar þeirra um flugstjórn þeirra í miðstöðinni. Nú um helgina lýkur dönsk sveit fjögurra F-16 herþotna mánaðarlöngum eftirlitsstörfum.
Danskir hermenn mega ekki koma í viðtöl undir nafni. Liðsforinginn gegnir kallmerkinu Del og segir þátttöku í loftgæslunni hafa mikið gildi.
„Aðalmunurinn er veðrið. Það er allt öðruvísi en í Evrópu. Þaðbreytist mikið á skömmum tíma. Og við höfum bara tvær flugbrautir til að lenda á, hérna í Keflavík og ávaraflugvellinum á Akureyri,“ segir Del sem nú var að koma öðru sinni meðflugsveit til Íslands.
En NATO og Bandaríkjaher fylgjast ekki bara með umferðinni í háloftunum. Boeing 737 P8 kafbátaleitarflugvélar Bandaríkjahers eru hér nánast með fasta viðveru. Kevin Harrington liðsforingi P8 flugsveitarinnar segir flugvélarnar eru búnar fullkomnustu vopnum og leitarbúnaði.
Meðal annars er leitarduflum varpað úr flugvélunum til að hlusta eftir rússneskum kafbátum.
„Við getum leitað á mjög víðfemu svæði að yfirborðsskipum og kafbátum. Fundið hluti undir yfirborði sjávar og staðsett, og ef nauðsyn krefur, ráðist á skotmörkin.“
Og þið getið fylgst með stóru svæði?
„Mjög stóru svæði. Leitarradíusinn er um 1.200 sjómílur,“ segir Harrington. Rúmlega 200 Bandaríkjamenn séu nú á Keflavíkurflugvelli í tengslum við rekstur flugsveitarinnar.
