Smitáhrif af skotárásum: „Margir þeirra þrá þessa athygli og þessa frægð“ Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar 5. júlí 2022 13:41 Margrét Valdimarsdóttir, doktor í afbrotafræði og dósent í lögreglufræði við Háskólann á Akureyri. Vísir/Vilhelm Margrét Valdimarsdóttir, doktor í afbrotafræði og dósent í lögreglufræðum við Háskólann á Akureyri, segir að nýlegar rannsóknir í afbrotafræðum bendi til þess að smitáhrif verði þegar umfangsmikil fjölmiðlaumfjöllun skapast um fjöldaárásir. Smitáhrif vegna umfjallana um sjálfsvíg eru vel þekkt en geðlæknar hafa bent á að í kjölfar umfjöllunar um sjálfsvíg aukist jafnan tíðni sjálfsvíga. Blaðamenn hafa öðlast meiri meðvitund um þetta á síðustu árum og hafa nú gjarnan þann háttinn á upplýsingar um aðstoð fylgja með umfjöllunum um sjálfsvíg. Kaupmannahöfn er í sárum eftir að ungur maður skaut á hóp fólks í verslunarmiðstöðinni Fields á Amager á sunnudagseftirmiðdag. Árásin kostaði þrjár manneskjur lífið. Skotárásin í Kaupmannahöfn varð skömmu eftir skotárásina í Osló sem beindist gegn hinseginfólki. Síðdegis í gær bárust síðan fréttir af skotárás í úthverfi Chicago þar sem sex létu lífið. „Núna eru að birtast nýlegar rannsóknir sem benda til þess að svona skotárásir, eins og við höfum verið að sjá undanfarið, þar sem árásarmaðurinn er einn að verki og talað er um sem „lone wolf“ geti mögulega líka haft smitáhrif,“ segir Margrét. „Afbrotafræðingar sem hafa rannsakað menn sem eru ábyrgir fyrir svona fjöldaárásum hafa greint frá því að þeir eigi margt sameiginlegt með fólki í sjálfsvígshugleiðingum og að þeir hafi verið í sjálfsvígshugleiðingum sjálfir nema auk andlegra erfiðleika þá var líka mikil reiði. Einhverjir árásarmenn þrá einfaldlega athyglina sem skotárásir fá og þess vegna kannski vilja þeir leika eftir árás sem nýlega hefur fengið mikla umfjöllun.“ Margrét vill þó taka það skýrt fram að langflestir sem glíma við geðræn vandamál beita ekki ofbeldi af neinu tagi. Margrét segir að það sé jákvæð áherslubreyting sem hún greini á umfjöllun um fjöldaárásir. Fjölmiðlar geri mun meira af því í dag að birta upplýsingar um fórnarlömbin og þá hafi gerandinn minna vægi. „Ég held að það sé ágætt því svo margir þeirra þrá þessa athygli og þessa frægð.“ Borgaryfirvöld í Kaupmannahöfn hvetja íbúa til að standa saman og til að fjölmenna á minningarathöfn í kvöld um þau þrjú sem voru myrt í skotárás á sunnudag.EPA-EFE/Olafur Steinar Gestsson DENMARK OUT Bæta þurfi aðgengi að sálfræðiþjónustu Í skugga árásarinnar reyna Danir nú að draga lærdóm af skotárásinni til að fyrirbyggja frekari harmleik. Geðlæknar hafa í dag bent á mikilvægi þess að rannsaka tildrög árásarinnar til fulls sem og bakgrunn árásarmannsins rétt eins og gert er með samgönguslys. Gitte Ahle, réttargeðlæknir og fyrrverandi formaður danska Geðlæknafélagsins, segir að skoða þurfi sögu árásarmannsins; hvort hann hafi fengið þá aðstoð sem hann hefði þurft. Þetta er líka mat Margrétar. „Nú skilst mér að þessi maður hafi hringt í hjálparlínu og leitað sérstaklega eftir aðstoð og án þess að það hafi borið árangur. Hann fékk sem sagt ekki aðstoð þannig að einn af lærdómunum er að þjónusta fyrir fólk sem á við einhvers konar andleg veikindi að stríða sé aðgengileg,“ segir Margrét. Skotvopnaeign mest í Finnlandi og á Íslandi Margrét segir að auka þurfi aðgengi að sálfræðiþjónustu og þá sé vert að skoða hvort herða þurfi enn frekar skotvopnalöggjöf á Íslandi. Skotvopnaeign er mest í Finnlandi og á Íslandi af hinum Norðurlöndunum. RÚV greindi frá því í gærkvöldi að yfir 70 þúsund skotvopn séu skráð hér á landi. „Við fáum auðvitað svo mikið af fréttum frá Bandaríkjunum og í samanburði við Bandaríkin þá erum við á Norðurlöndunum bara í góðum málum. Það er ekki auðvelt að fá leyfi fyrir skotvopn en við þurfum ekkert endilega að bera okkur saman við Bandaríkin. Svo er auðvitað eitt í þessu líka er að það koma byssur til landanna sem engin leyfi eru fyrir. Það þarf að skoða þetta allt, til dæmis að reyna að draga úr möguleikanum á smygli til landsins og skoða hvort herða þurfi byssulöggjöf enn frekar þrátt fyrir að hún sé frekar ströng bæði í Danmörku og Íslandi.“ Það sé hennar mat að það eigi að vera töluvert erfitt að fá leyfi til að eignast skotvopn. „En sjálfvirk eða hálfsjálfvirk skotvopn, það á í rauninni enginn almennur borgari að eiga þannig,“ segir Margrét. Fólk með sjálfsvígshugsanir er minnt á Hjálparsíma Rauða krossins, 1717, og netspjallið. Þjálfaðir og reynslumiklir sjálfboðaliðar á öllum aldri svara þeim símtölum og spjöllum sem berast. Fullum trúnaði er heitið. Nánari upplýsingar hér. Lögreglumál Skotárás í Field's í Kaupmannahöfn Danmörk Skotvopn Geðheilbrigði Tengdar fréttir Þrettán skelfilegar mínútur Maðurinn sem er grunaður um að hafa skotið þrjá til bana í verslunarmiðstöð í Kaupmannahöfn í gær verður í varðhaldi á geðdeild út mánuðinn. Myndbönd úr eftirlitsmyndavélum gætu skipt sköpum við rannsókn málsins. 4. júlí 2022 20:00 Kanna hvort ástæða sé til að herða vopnalöggjöfina „Það þyrmir yfir mann hreinlega, yfir svona fullkomlega tilgangslausu ódæðisverki,“ segir Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra um skotárásina sem gerð var í Fields-verslunarmiðstöðinni í Kaupmannahöfn í gær. 4. júlí 2022 19:26 „Ég heyrði skothljóð en ætlaði samt ekki að trúa þessu“ Íslensk kona sem var við störf í verslunarmiðstöðinni Fields í Kaupmannahöfn í gær þegar árásarmaður hóf skothríð segir upplifunina bæði skelfilega og óraunverulega. Sendiherra Íslands í Kaupmannahöfn segir borgarbúa slegna. Opið hús verður í Jónshúsi í Kaupmannahöfn þar sem Íslendingar geta rætt við prest og starfsmenn sendiráðsins. 4. júlí 2022 12:18 Mest lesið Hafði ritað „Breivik“ og „Drepið Trump“ á skotvopnin Erlent Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innlent Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Friður enn fjarlægur og Trump missir móðinn Erlent Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Innlent Þvættuðu milljarða af illa fenginni rafmynt á Íslandi Innlent Hafna „órökstuddum fullyrðingum“ Sigurðar Inga Innlent Skólamál í Kópavogi: Bókun eftir bókun á fundi bæjarstjórnar Innlent Sé hægt að gera byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi Innlent Menningarráðherra skipaði son heilbrigðisráðherra í formannsstörf Innlent Glímdi við veikindi fyrir andlátið sem breyttu persónuleika hans Innlent Fleiri fréttir Boðar fyrstu samgönguáætlunina í fimm ár á haustþingi Bein útsending: Innviðaþing 2025 - Sterkir innviðir – sterkt samfélag Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Komu göngumanni til bjargar við Lakagíga Þvættuðu milljarða af illa fenginni rafmynt á Íslandi Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innbrot og menn til ama á útivistarsvæði Sé hægt að gera byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi Skólamál í Kópavogi: Bókun eftir bókun á fundi bæjarstjórnar Hafna „órökstuddum fullyrðingum“ Sigurðar Inga Þyrlan kölluð út vegna slasaðs manns í Gemludal Menningarráðherra skipaði son heilbrigðisráðherra í formannsstörf Vara við svikapóstum í þeirra nafni Bylting framundan en Landspítalinn þurfi að hlaupa hraðar Faðir plokksins kenndi ráðherra að plokka Gátu ekki opnað hraðbankann þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir Kári Stefánsson í beinni, erfiður hraðbanki og Dönum ekki skemmt Óttuðust um ferðamenn sem sátu fastir í Markarfljóti Glímdi við veikindi fyrir andlátið sem breyttu persónuleika hans Hraðbankaþjófur játar sök Framlengja gæsluvarðhald yfir leiðbeinandanum um fjórar vikur Supu hveljur á fundi með ráðherra á Egilsstöðum Grunaður hraðbankaþjófur nennti ekki með austur nóttina örlagaríku Með mikla áverka og mjög kaldur þegar hann fannst Móðirin áfram í haldi og húsleit á Írlandi Til skoðunar að flytja Sjálfstæðisflokkinn úr Valhöll Losun Íslands jókst á öllum sviðum og langt í land með skuldbindingar Bylting í heilbrigðisþjónustu og áróður Bandaríkjamanna Vilja halda leiðbeinandanum áfram bak við lás og slá Kynna drög að nýrri stefnu í heilbrigðismálum Sjá meira
Smitáhrif vegna umfjallana um sjálfsvíg eru vel þekkt en geðlæknar hafa bent á að í kjölfar umfjöllunar um sjálfsvíg aukist jafnan tíðni sjálfsvíga. Blaðamenn hafa öðlast meiri meðvitund um þetta á síðustu árum og hafa nú gjarnan þann háttinn á upplýsingar um aðstoð fylgja með umfjöllunum um sjálfsvíg. Kaupmannahöfn er í sárum eftir að ungur maður skaut á hóp fólks í verslunarmiðstöðinni Fields á Amager á sunnudagseftirmiðdag. Árásin kostaði þrjár manneskjur lífið. Skotárásin í Kaupmannahöfn varð skömmu eftir skotárásina í Osló sem beindist gegn hinseginfólki. Síðdegis í gær bárust síðan fréttir af skotárás í úthverfi Chicago þar sem sex létu lífið. „Núna eru að birtast nýlegar rannsóknir sem benda til þess að svona skotárásir, eins og við höfum verið að sjá undanfarið, þar sem árásarmaðurinn er einn að verki og talað er um sem „lone wolf“ geti mögulega líka haft smitáhrif,“ segir Margrét. „Afbrotafræðingar sem hafa rannsakað menn sem eru ábyrgir fyrir svona fjöldaárásum hafa greint frá því að þeir eigi margt sameiginlegt með fólki í sjálfsvígshugleiðingum og að þeir hafi verið í sjálfsvígshugleiðingum sjálfir nema auk andlegra erfiðleika þá var líka mikil reiði. Einhverjir árásarmenn þrá einfaldlega athyglina sem skotárásir fá og þess vegna kannski vilja þeir leika eftir árás sem nýlega hefur fengið mikla umfjöllun.“ Margrét vill þó taka það skýrt fram að langflestir sem glíma við geðræn vandamál beita ekki ofbeldi af neinu tagi. Margrét segir að það sé jákvæð áherslubreyting sem hún greini á umfjöllun um fjöldaárásir. Fjölmiðlar geri mun meira af því í dag að birta upplýsingar um fórnarlömbin og þá hafi gerandinn minna vægi. „Ég held að það sé ágætt því svo margir þeirra þrá þessa athygli og þessa frægð.“ Borgaryfirvöld í Kaupmannahöfn hvetja íbúa til að standa saman og til að fjölmenna á minningarathöfn í kvöld um þau þrjú sem voru myrt í skotárás á sunnudag.EPA-EFE/Olafur Steinar Gestsson DENMARK OUT Bæta þurfi aðgengi að sálfræðiþjónustu Í skugga árásarinnar reyna Danir nú að draga lærdóm af skotárásinni til að fyrirbyggja frekari harmleik. Geðlæknar hafa í dag bent á mikilvægi þess að rannsaka tildrög árásarinnar til fulls sem og bakgrunn árásarmannsins rétt eins og gert er með samgönguslys. Gitte Ahle, réttargeðlæknir og fyrrverandi formaður danska Geðlæknafélagsins, segir að skoða þurfi sögu árásarmannsins; hvort hann hafi fengið þá aðstoð sem hann hefði þurft. Þetta er líka mat Margrétar. „Nú skilst mér að þessi maður hafi hringt í hjálparlínu og leitað sérstaklega eftir aðstoð og án þess að það hafi borið árangur. Hann fékk sem sagt ekki aðstoð þannig að einn af lærdómunum er að þjónusta fyrir fólk sem á við einhvers konar andleg veikindi að stríða sé aðgengileg,“ segir Margrét. Skotvopnaeign mest í Finnlandi og á Íslandi Margrét segir að auka þurfi aðgengi að sálfræðiþjónustu og þá sé vert að skoða hvort herða þurfi enn frekar skotvopnalöggjöf á Íslandi. Skotvopnaeign er mest í Finnlandi og á Íslandi af hinum Norðurlöndunum. RÚV greindi frá því í gærkvöldi að yfir 70 þúsund skotvopn séu skráð hér á landi. „Við fáum auðvitað svo mikið af fréttum frá Bandaríkjunum og í samanburði við Bandaríkin þá erum við á Norðurlöndunum bara í góðum málum. Það er ekki auðvelt að fá leyfi fyrir skotvopn en við þurfum ekkert endilega að bera okkur saman við Bandaríkin. Svo er auðvitað eitt í þessu líka er að það koma byssur til landanna sem engin leyfi eru fyrir. Það þarf að skoða þetta allt, til dæmis að reyna að draga úr möguleikanum á smygli til landsins og skoða hvort herða þurfi byssulöggjöf enn frekar þrátt fyrir að hún sé frekar ströng bæði í Danmörku og Íslandi.“ Það sé hennar mat að það eigi að vera töluvert erfitt að fá leyfi til að eignast skotvopn. „En sjálfvirk eða hálfsjálfvirk skotvopn, það á í rauninni enginn almennur borgari að eiga þannig,“ segir Margrét. Fólk með sjálfsvígshugsanir er minnt á Hjálparsíma Rauða krossins, 1717, og netspjallið. Þjálfaðir og reynslumiklir sjálfboðaliðar á öllum aldri svara þeim símtölum og spjöllum sem berast. Fullum trúnaði er heitið. Nánari upplýsingar hér.
Lögreglumál Skotárás í Field's í Kaupmannahöfn Danmörk Skotvopn Geðheilbrigði Tengdar fréttir Þrettán skelfilegar mínútur Maðurinn sem er grunaður um að hafa skotið þrjá til bana í verslunarmiðstöð í Kaupmannahöfn í gær verður í varðhaldi á geðdeild út mánuðinn. Myndbönd úr eftirlitsmyndavélum gætu skipt sköpum við rannsókn málsins. 4. júlí 2022 20:00 Kanna hvort ástæða sé til að herða vopnalöggjöfina „Það þyrmir yfir mann hreinlega, yfir svona fullkomlega tilgangslausu ódæðisverki,“ segir Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra um skotárásina sem gerð var í Fields-verslunarmiðstöðinni í Kaupmannahöfn í gær. 4. júlí 2022 19:26 „Ég heyrði skothljóð en ætlaði samt ekki að trúa þessu“ Íslensk kona sem var við störf í verslunarmiðstöðinni Fields í Kaupmannahöfn í gær þegar árásarmaður hóf skothríð segir upplifunina bæði skelfilega og óraunverulega. Sendiherra Íslands í Kaupmannahöfn segir borgarbúa slegna. Opið hús verður í Jónshúsi í Kaupmannahöfn þar sem Íslendingar geta rætt við prest og starfsmenn sendiráðsins. 4. júlí 2022 12:18 Mest lesið Hafði ritað „Breivik“ og „Drepið Trump“ á skotvopnin Erlent Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innlent Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Friður enn fjarlægur og Trump missir móðinn Erlent Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Innlent Þvættuðu milljarða af illa fenginni rafmynt á Íslandi Innlent Hafna „órökstuddum fullyrðingum“ Sigurðar Inga Innlent Skólamál í Kópavogi: Bókun eftir bókun á fundi bæjarstjórnar Innlent Sé hægt að gera byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi Innlent Menningarráðherra skipaði son heilbrigðisráðherra í formannsstörf Innlent Glímdi við veikindi fyrir andlátið sem breyttu persónuleika hans Innlent Fleiri fréttir Boðar fyrstu samgönguáætlunina í fimm ár á haustþingi Bein útsending: Innviðaþing 2025 - Sterkir innviðir – sterkt samfélag Leysti út lögmannsréttindin: Fer í sjálfstæðan rekstur en heldur eftirlaununum Komu göngumanni til bjargar við Lakagíga Þvættuðu milljarða af illa fenginni rafmynt á Íslandi Játning á borðinu í umfangsmestu þjófnuðum seinni tíma Innbrot og menn til ama á útivistarsvæði Sé hægt að gera byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi Skólamál í Kópavogi: Bókun eftir bókun á fundi bæjarstjórnar Hafna „órökstuddum fullyrðingum“ Sigurðar Inga Þyrlan kölluð út vegna slasaðs manns í Gemludal Menningarráðherra skipaði son heilbrigðisráðherra í formannsstörf Vara við svikapóstum í þeirra nafni Bylting framundan en Landspítalinn þurfi að hlaupa hraðar Faðir plokksins kenndi ráðherra að plokka Gátu ekki opnað hraðbankann þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir Kári Stefánsson í beinni, erfiður hraðbanki og Dönum ekki skemmt Óttuðust um ferðamenn sem sátu fastir í Markarfljóti Glímdi við veikindi fyrir andlátið sem breyttu persónuleika hans Hraðbankaþjófur játar sök Framlengja gæsluvarðhald yfir leiðbeinandanum um fjórar vikur Supu hveljur á fundi með ráðherra á Egilsstöðum Grunaður hraðbankaþjófur nennti ekki með austur nóttina örlagaríku Með mikla áverka og mjög kaldur þegar hann fannst Móðirin áfram í haldi og húsleit á Írlandi Til skoðunar að flytja Sjálfstæðisflokkinn úr Valhöll Losun Íslands jókst á öllum sviðum og langt í land með skuldbindingar Bylting í heilbrigðisþjónustu og áróður Bandaríkjamanna Vilja halda leiðbeinandanum áfram bak við lás og slá Kynna drög að nýrri stefnu í heilbrigðismálum Sjá meira
Þrettán skelfilegar mínútur Maðurinn sem er grunaður um að hafa skotið þrjá til bana í verslunarmiðstöð í Kaupmannahöfn í gær verður í varðhaldi á geðdeild út mánuðinn. Myndbönd úr eftirlitsmyndavélum gætu skipt sköpum við rannsókn málsins. 4. júlí 2022 20:00
Kanna hvort ástæða sé til að herða vopnalöggjöfina „Það þyrmir yfir mann hreinlega, yfir svona fullkomlega tilgangslausu ódæðisverki,“ segir Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra um skotárásina sem gerð var í Fields-verslunarmiðstöðinni í Kaupmannahöfn í gær. 4. júlí 2022 19:26
„Ég heyrði skothljóð en ætlaði samt ekki að trúa þessu“ Íslensk kona sem var við störf í verslunarmiðstöðinni Fields í Kaupmannahöfn í gær þegar árásarmaður hóf skothríð segir upplifunina bæði skelfilega og óraunverulega. Sendiherra Íslands í Kaupmannahöfn segir borgarbúa slegna. Opið hús verður í Jónshúsi í Kaupmannahöfn þar sem Íslendingar geta rætt við prest og starfsmenn sendiráðsins. 4. júlí 2022 12:18