Lyfjaefni Ísteka gagnast m.a. við vernd villtra dýra Arnþór Guðlaugsson skrifar 29. desember 2021 11:30 Í grein minni sem birtist hér á Vísi 19. desember sl. skrifaði ég m.a. um tiltekin frávik á dýravelferð sem uppgötvuðust nýlega á tveimur bæjum við blóðtöku úr hryssum. Ísteka brást þegar í stað við, m.a. með uppsögn samninga og innleiðingu umbótaáætlunar Ísteka. Hér verður fjallað um tilgang þess að lyfjaefni eru búin til úr blóðvökva fylfullra hryssa, jákvæð áhrif þess á kolefnisspor landbúnaðar, aukna dýravelferð og dýravernd sem rétt notkun lyfjaefnisins hefur í för með sér. Vernd villtra dýra Ýmiskonar lyfjaefni eru framleidd úr blóðvökva hrossa. Þeirra á meðal eru mikilvæg efni til meðhöndlunar á stífkrampa og eitrunum af völdum dýrabits, s.s. snáka og kóngulóa. Lyfjaefnið sem Ísteka býr til úr blóðvökva fylfullra hryssa kallast eCG og er notað til að stilla gangmál og auka frjósemi spendýra; ekki aðeins svína eins og sumir halda, heldur einnig í sauðfjár- og nautgriparækt. Auk notkunar í landbúnaði reynist lyfið einnig vel í ræktunar- og verndarstarfi vegna annarra dýrategunda, svo sem dýra á válista eða í útrýmingarhættu. Þannig hefur eCG t.d. verið gefið nashyrningum, tígrisdýrum, blettatígrum, pardusköttum, steingeitum, villisvínum, apaköttum og ýmsum tegundum antilópa og dádýra. Ekkert annað lyf sem til er á markaði hefur sömu breiðu og langverkandi virkni og eCG. Jákvæð áhrif á kolefnisspor, minnkun sýklalyfjanotkunar og aukið samkeppnisvægi minni búa Notkun lyfjaefnisins eCG hefur jákvæð áhrif á kolefnisspor í landbúnaði vegna aukinnar frjósemi og fækkunar gelddýra á sama afurðamagn. Ef eCG væri ekki notað þyrfti fleiri dýr, meira fóður og fleiri aðföng, stærri hús og meiri innviði. Notkun lyfsins skilar sér því í minna kolefnisspori en ef það væri ekki notað. Í svínaeldi hjálpar eCG bændum að viðhalda uppeldishópum í réttri stærð og með ákjósanlegri aldursdreifingu. Það gefur kost á meira hreinlæti og þar með betri heilsu grísa á búinu sem aftur dregur úr þörf fyrir sýklalyf og hættu á að sjúkdómar komi upp sem dreifst geta frá búunum. Þeirra á meðal eru salmonella og svínaflensa. Nákvæmt utanumhald uppeldishópa skilar sér í aukinni dýravelferð s.s. vegna betri yfirsýnar starfsmanna og lengra mjólkurtímabils. Hið síðarnefnda leiðir til heilbrigðari grísa sem vegnar betur í áframeldi. eCG er sérstaklega mikilvægt litlum og meðalstórum svínabúum sem eru í harðri samkeppni við hin stærri án þess að búa við sömu stærðarhagkvæmni. Svipaða sögu um ávinning af notkun eCG má segja um sauðamjólkurframleiðslu sem stunduð er víða í Evrópu. Sá búskapur er að miklu leyti háður notkun eCG því skortur á því myndi leiða til óhagkvæmni, minni framleiðslu og skorti á ýmsum vinsælum ostum. Vel haldnar hryssur á Íslandi stuðla þannig að betri heilsu og líðan margfalt fleiri húsdýra víða um heim. Stór og heilbrigður hrossastofn Í öðrum vestrænum löndum þekkist ekki sú hefð sem ríkir hjá íslenskum hrossabændum að halda stórt stóð á víðáttumiklum landsvæðum. Hrossin eru notuð til að halda landinu í rækt og framleiða kjöt. Heilbrigði íslensku hrossanna er líka með eindæmum gott og margir skæðir hrossasjúkdómar sem herja á meginlandi Evrópu og víðar þekkjast ekki á Íslandi. Lög og reglugerðir um dýravelferð eru einnig á háu stigi hér og langt umfram það sem tíðkast á svæðum með sambærilega hefð í hrossahaldi, s.s. í S-Ameríku, Kína, Kasakstan og víðar. Öll þessi atriði eru lykilástæða þess að blóðsöfnun úr hryssum og framleiðsla lyfjaefnisins eCG er framkvæmd á Íslandi. Velferð íslensku hryssanna Heilbrigði, aðbúnaður og atlæti íslenskra blóðgjafarhryssa er gott, jafnvel betra en annarra hryssa, sem ekki eru nýttar til blóðgjafar. Það stafar m.a. af því ríka eftirliti sem haft er með þeim árið um kring. Raunar má fullyrða að velferð hryssanna sem búa við frelsi í haga árið um kring sé meiri en margra annarra húsdýra sem sjá okkur fyrir ýmsum daglegum nauðþurftum. Hraustar og vel haldnar hryssur Blóðgjöf hryssu tekur um 10 mínútur í hvert sinn og er heildartími blóðgjafanna að meðaltali um ein klukkustund á ári. Hryssurnar hafast við á rúmgóðu og grösugu landi í samfélagi við önnur hross og í samræmi við náttúrulegt atferli sitt. Þær búa við frelsi allan ársins hring og fá ávallt nægt og gott hey og vatn á vetrum til að tryggja velferð dýranna. Hrossabúskapur hentar vel með öðrum landbúnaði. Þau nýta haga sem henta öðrum húsdýrum verr því æskilegt fóður fyrir hross er grófara og kraftminna en þarf fyrir sauðfé og kýr. Styrkir afkomu bænda Bændur hafa töluverðar tekjur af því að halda hryssur til blóðgjafar og kjötframleiðslu og geta tekjurnar verið nokkuð stór hluti í heild af rekstri búsins. Missir þeirra getur skipt sköpum um hvort bregða þurfi búi með tilheyrandi fólksfækkun og fjölgun eyðibýla í brothættum byggðum landsins. Framleiðsla Ísteka er mikilvæg fyrir fjölbreyttan landbúnað víða um lönd, hún veitir bændum viðbótartekjur sem geta gert gæfumuninn í starfsemi þeirra og þegar rétt er að staðið, eins og ber að gera, lifa hryssurnar betra lífi en flest þau dýr sem við mennirnir nýtum afurðirnar af. Höfundur er framkvæmdastjóri Ísteka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Blóðmerahald Arnþór Guðlaugsson Mest lesið Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Skoðun Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Sjá meira
Í grein minni sem birtist hér á Vísi 19. desember sl. skrifaði ég m.a. um tiltekin frávik á dýravelferð sem uppgötvuðust nýlega á tveimur bæjum við blóðtöku úr hryssum. Ísteka brást þegar í stað við, m.a. með uppsögn samninga og innleiðingu umbótaáætlunar Ísteka. Hér verður fjallað um tilgang þess að lyfjaefni eru búin til úr blóðvökva fylfullra hryssa, jákvæð áhrif þess á kolefnisspor landbúnaðar, aukna dýravelferð og dýravernd sem rétt notkun lyfjaefnisins hefur í för með sér. Vernd villtra dýra Ýmiskonar lyfjaefni eru framleidd úr blóðvökva hrossa. Þeirra á meðal eru mikilvæg efni til meðhöndlunar á stífkrampa og eitrunum af völdum dýrabits, s.s. snáka og kóngulóa. Lyfjaefnið sem Ísteka býr til úr blóðvökva fylfullra hryssa kallast eCG og er notað til að stilla gangmál og auka frjósemi spendýra; ekki aðeins svína eins og sumir halda, heldur einnig í sauðfjár- og nautgriparækt. Auk notkunar í landbúnaði reynist lyfið einnig vel í ræktunar- og verndarstarfi vegna annarra dýrategunda, svo sem dýra á válista eða í útrýmingarhættu. Þannig hefur eCG t.d. verið gefið nashyrningum, tígrisdýrum, blettatígrum, pardusköttum, steingeitum, villisvínum, apaköttum og ýmsum tegundum antilópa og dádýra. Ekkert annað lyf sem til er á markaði hefur sömu breiðu og langverkandi virkni og eCG. Jákvæð áhrif á kolefnisspor, minnkun sýklalyfjanotkunar og aukið samkeppnisvægi minni búa Notkun lyfjaefnisins eCG hefur jákvæð áhrif á kolefnisspor í landbúnaði vegna aukinnar frjósemi og fækkunar gelddýra á sama afurðamagn. Ef eCG væri ekki notað þyrfti fleiri dýr, meira fóður og fleiri aðföng, stærri hús og meiri innviði. Notkun lyfsins skilar sér því í minna kolefnisspori en ef það væri ekki notað. Í svínaeldi hjálpar eCG bændum að viðhalda uppeldishópum í réttri stærð og með ákjósanlegri aldursdreifingu. Það gefur kost á meira hreinlæti og þar með betri heilsu grísa á búinu sem aftur dregur úr þörf fyrir sýklalyf og hættu á að sjúkdómar komi upp sem dreifst geta frá búunum. Þeirra á meðal eru salmonella og svínaflensa. Nákvæmt utanumhald uppeldishópa skilar sér í aukinni dýravelferð s.s. vegna betri yfirsýnar starfsmanna og lengra mjólkurtímabils. Hið síðarnefnda leiðir til heilbrigðari grísa sem vegnar betur í áframeldi. eCG er sérstaklega mikilvægt litlum og meðalstórum svínabúum sem eru í harðri samkeppni við hin stærri án þess að búa við sömu stærðarhagkvæmni. Svipaða sögu um ávinning af notkun eCG má segja um sauðamjólkurframleiðslu sem stunduð er víða í Evrópu. Sá búskapur er að miklu leyti háður notkun eCG því skortur á því myndi leiða til óhagkvæmni, minni framleiðslu og skorti á ýmsum vinsælum ostum. Vel haldnar hryssur á Íslandi stuðla þannig að betri heilsu og líðan margfalt fleiri húsdýra víða um heim. Stór og heilbrigður hrossastofn Í öðrum vestrænum löndum þekkist ekki sú hefð sem ríkir hjá íslenskum hrossabændum að halda stórt stóð á víðáttumiklum landsvæðum. Hrossin eru notuð til að halda landinu í rækt og framleiða kjöt. Heilbrigði íslensku hrossanna er líka með eindæmum gott og margir skæðir hrossasjúkdómar sem herja á meginlandi Evrópu og víðar þekkjast ekki á Íslandi. Lög og reglugerðir um dýravelferð eru einnig á háu stigi hér og langt umfram það sem tíðkast á svæðum með sambærilega hefð í hrossahaldi, s.s. í S-Ameríku, Kína, Kasakstan og víðar. Öll þessi atriði eru lykilástæða þess að blóðsöfnun úr hryssum og framleiðsla lyfjaefnisins eCG er framkvæmd á Íslandi. Velferð íslensku hryssanna Heilbrigði, aðbúnaður og atlæti íslenskra blóðgjafarhryssa er gott, jafnvel betra en annarra hryssa, sem ekki eru nýttar til blóðgjafar. Það stafar m.a. af því ríka eftirliti sem haft er með þeim árið um kring. Raunar má fullyrða að velferð hryssanna sem búa við frelsi í haga árið um kring sé meiri en margra annarra húsdýra sem sjá okkur fyrir ýmsum daglegum nauðþurftum. Hraustar og vel haldnar hryssur Blóðgjöf hryssu tekur um 10 mínútur í hvert sinn og er heildartími blóðgjafanna að meðaltali um ein klukkustund á ári. Hryssurnar hafast við á rúmgóðu og grösugu landi í samfélagi við önnur hross og í samræmi við náttúrulegt atferli sitt. Þær búa við frelsi allan ársins hring og fá ávallt nægt og gott hey og vatn á vetrum til að tryggja velferð dýranna. Hrossabúskapur hentar vel með öðrum landbúnaði. Þau nýta haga sem henta öðrum húsdýrum verr því æskilegt fóður fyrir hross er grófara og kraftminna en þarf fyrir sauðfé og kýr. Styrkir afkomu bænda Bændur hafa töluverðar tekjur af því að halda hryssur til blóðgjafar og kjötframleiðslu og geta tekjurnar verið nokkuð stór hluti í heild af rekstri búsins. Missir þeirra getur skipt sköpum um hvort bregða þurfi búi með tilheyrandi fólksfækkun og fjölgun eyðibýla í brothættum byggðum landsins. Framleiðsla Ísteka er mikilvæg fyrir fjölbreyttan landbúnað víða um lönd, hún veitir bændum viðbótartekjur sem geta gert gæfumuninn í starfsemi þeirra og þegar rétt er að staðið, eins og ber að gera, lifa hryssurnar betra lífi en flest þau dýr sem við mennirnir nýtum afurðirnar af. Höfundur er framkvæmdastjóri Ísteka.
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei Skoðun
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun