Gamli ferðafélaginn nema á öðrum forsendum Ástþór Ólafsson skrifar 19. september 2021 14:01 Kínverski herforinginn eða stríðsmaðurinn Sun Tzu sagði á sínum tíma „Supreme art of war is to subdue the enemy without fighting“ (Sun Tzu og Sawyer, 1994) eða „Helsta leiðin til að vinna óvininn er að berjast ekki“. Þarna er hægt að velta mörgu fram eins og þýðir þetta, að við eigum að gefast upp og láta óvininn sigra okkur? Eða eigum við að láta eins og hann sé ekki þarna þannig að athyglinni er ekki beint að óvininum með því að setja meiri orku og kraft í önnur verkefni? Þarna verður vissulega til ákveðinn tvískinnungur sem getur bæði þýtt að við eigum að forðast óvininn, ekki láta hann stýra því hvert við sendum okkar orku eða viðurkenna að við höfum hvort sem er ekkert í hann? En síðan koma fleiri spurningar eins og hver er þessi óvinur eiginlega? Er þetta eitthvað fólk? Einhver pólitísk lína? Einhver stefna, gildi eða kenning sem á sér stað í samfélaginu? Síðan getum við litið á málið og velt fyrir okkur - við erum öll vissulega hrædd við eitthvað og það getur verið fólk, pólitísk lína eða einhver stefna, gildi eða kenning í samfélaginu! Það getur haft veruleg áhrif á hvernig við hugsum og hvernig við bregðumst við ýmsu í lífinu. Það getur dregið úr okkar mátt og megin þannig að við erum ekki að sækjast eftir því sem okkur finnst vera sannfærandi heldur fylgjum við einhverskonar hjarðhegðun. En síðan getum við litið okkur enn nær og velt því upp hver sé okkar stærsti óvinur? Hver er það sem við forðumst hvað mest í okkar lífi og hefur haft taumhald á okkar sál- og félagslífi? Það er vitaskuld erfitt að fara horfa með þessum hætti en getur verið verulega þroskandi. Að sjá þennan þátt getur veit okkur meiri styrk en við gerum okkur oft grein fyrir. Vegna þess að við höfum sterka tilhneigingu til að fresta verkefnum sem snýr að þessum þætti. Hann getur fengið okkur til að velja frekar að fara auðveldu leiðina vegna þess að þá sleppum við, við að þurfa að mæta honum. Það getur falið í sér að við förum að leita af leiðum til að matreiða þessa hugsun og hegðun sem snýr að honum. Þá getum við farið að leita að enn ódýrari leiðum eins og að ljúga til að fela, svíkja til að komast undan, blekkja bæði sjálfan sig og aðra og vona að þetta ná ekki að verða möguleg berskjöldun. Þarna byrjar þessi leikur um hver er persónan og gríman? Er ég gríman eða persónan? Eða er þátturinn gríman og ég persónan? Eða er þátturinn persónan og ég gríman? Þarna stöndum við í ruglingslegum heimi og getur verið auðvelt að fá okkur til að framkvæma hluti sem okkur finnst ekkert vera varið í. En af því að við erum farinn að venja okkur á að gríman er ég, þá verður auðveldara að halda áfram að kaupa sig inn á grímuballið. Þegar við mætum á grímuballið verður hugsunin „það eru allir með grímu!“ Þannig auðvelt að sannfæra sig um að gríman sé málið. Þú ert með grímu, hann er með grímu, hún er með grímu, hán er með grímu þannig gríma, gríma, gríma! Þarna er hægt að spyrja sig er þetta gríman mín eða þín? Svarið er áþekkjanlegt, þetta er okkar beggja! En þegar við förum að leita af svörum til að fjarlægja þessa grímu þá hægt og rólega fer gríman að fara af og persónan byrjar að taka stærri rými. En þetta byrjar og endar á hvort við erum tilbúin að viðurkenna okkar veikleika og horfa á okkar veikleika með jákvæðum hætti. Vegna þess að veikleikar geta orðið að styrkleikum sem er oft þessi refhvörf í lífinu. Við höldum að eitt sé rétt en erum eingöngu að miða út frá hvað aðrir segja. Það er tvennt ólíkt að heyra fólk segja hluti er snýr að grímunni og þegar gríman er ekki í umræðunni. Að tala sem persónan en ekki gríman er áhugaverðara til hlustunar. En hver er þessi óvinur? Þessi óvinur er okkar eigin ótti sem við forðumst að kynnast en þurfum að kynnast. Við getum nefnilega kynnst okkar ótta, kynnst hans veikleikum og síðan þegar við höfum kynnst hans veikleikum þá getum við tekið ákvörðun. Þessi ótti getur tengst mörgu í lífinu eins og óttinn við að mistakast; óttinn við að gera sig að aðhlátursefni; óttinn við að ná ekki árangri í einhverju verkefni í lífinu. Sá ótti sem er verkefnið í lífinu getur valdið kvíða, þunglyndi, streitu eða hugsanir varðandi ákveðið áfall. Það getur verið ótti við að nálgast tiltekna áskorun eins og komast yfir námsörðugleika; standa andspænis einhverjum málefni; að vinna eftir einhverjum gildum í lífinu, stefnu eða kenningu. Þetta allt saman getur kallað fram ótta vegna þess að vera hræddur við að stíga fram og sækjast eftir því sem við teljum vera ákjósanlegt getur krafist hugrekki. En síðan er spurningin er þessi ótti þess virði? Mun hann veita okkur tilgang í lífinu, verða merkingarbær fyrir okkar framvindu sem mun gæða líf okkar sterkari merkingu? Óttinn er líka um liggjandi í kringum okkur. Hann er í sjónvarpinu, vefsíðum, samtali við fólk sem setur upp ákveðna birtingarmynd sem óttinn getur verið að nærast á. Þannig óttinn getur verið að koma utan frá eða verið innra með okkur eða bæði. Þetta getur allt ruglað fólk í ríminu varðandi óttann vegna þess að í flestum tilfellum er hinn eiginlegi ótti hjá okkur sjálfum þótt vissulega sé hann að eiga sér stað í ytra umhverfinu. En þá snýr þetta oft að veikleikum sem við búum yfir, þorum ekki að sýna enda hrædd um að verða afhjúpuð. Okkar langar ekkert að verða berskjölduð þannig að við komum út sem minnimáttar. En síðan er spurning hvernig leysir maður úr lífsins flækjum? Verður maður ekki að viðurkenna veikleikana til að geta átta sig á hverjir eru veikleikarnir? Vegna þess að með veikleikum geta orðið til styrkleikar! Að finna sig knúinn til að viðurkenna sitt, hvort sem það eru mistök, misheppni, eitthvað sem misfórst eða eitthvað sem okkur hefur fundist vera erfitt að mæta, er af hinu góða. Þannig bökkum aðeins og veltum fyrir okkur tilvísuninni hans Sun Tzu „Helsta leiðin til að vinna óvininn er að berjast ekki“. En þetta getur einmitt þýtt að við eigum að kynnast óvininum sem er óttinn þannig að óttinn verður vinur okkar. Að við ferðumst með óttanum án þess að hann sé fráhrindandi heldur áskorun í lífinu er allt annar veruleiki en andstæðan. Því við stöndum frammi fyrir því að mæta óttanum í margvíslegum verkefnum í lífinu og ef við leyfum óttanum að taka sér sína stöðu og matreiðum óttann þá mun óttinn einkenna meira og minna okkar hugsun og hegðun. En ef við aftur á móti kynnumst óttanum, hvað er það sem er ógnvekjandi og kallar fram ótta? Horfum í ginið á honum, veitum honum viðleitni, mælum hann út og tökum ákvörðun um að óttinn mun ekki skilgreina mig. Þá eigum við eflaust eftir að finna fyrir því að óttinn er eingöngu gamli ferðafélaginn sem þarf sína félagsveru og við erum tilbúinn að sinna honum en með aðeins öðruvísi hætti en áður fyrr. Hvað með að óttinn óttist okkur? Það hljómar sem betri niðurstaða og gæti verið vænlegri til árangurs í lífinu. En þegar uppi er staðið snýst þetta um hvort þú getur þú stýrt þínum ótta, kynnst honum, gerst vinur sem ágætis ferðafélagi? Ekki láta óttann skilgreina líf þitt heldur skilgreindu óttann því þetta er jú víst gamli ferðafélaginn nema á öðrum forsendum. Höfundur er grunnskólakennari og seigluráðgjafi. Heimild: Sun Tzu og Sawyer, R.D. (1994). Art of War. Basic Books. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ástþór Ólafsson Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skoðun Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Kínverski herforinginn eða stríðsmaðurinn Sun Tzu sagði á sínum tíma „Supreme art of war is to subdue the enemy without fighting“ (Sun Tzu og Sawyer, 1994) eða „Helsta leiðin til að vinna óvininn er að berjast ekki“. Þarna er hægt að velta mörgu fram eins og þýðir þetta, að við eigum að gefast upp og láta óvininn sigra okkur? Eða eigum við að láta eins og hann sé ekki þarna þannig að athyglinni er ekki beint að óvininum með því að setja meiri orku og kraft í önnur verkefni? Þarna verður vissulega til ákveðinn tvískinnungur sem getur bæði þýtt að við eigum að forðast óvininn, ekki láta hann stýra því hvert við sendum okkar orku eða viðurkenna að við höfum hvort sem er ekkert í hann? En síðan koma fleiri spurningar eins og hver er þessi óvinur eiginlega? Er þetta eitthvað fólk? Einhver pólitísk lína? Einhver stefna, gildi eða kenning sem á sér stað í samfélaginu? Síðan getum við litið á málið og velt fyrir okkur - við erum öll vissulega hrædd við eitthvað og það getur verið fólk, pólitísk lína eða einhver stefna, gildi eða kenning í samfélaginu! Það getur haft veruleg áhrif á hvernig við hugsum og hvernig við bregðumst við ýmsu í lífinu. Það getur dregið úr okkar mátt og megin þannig að við erum ekki að sækjast eftir því sem okkur finnst vera sannfærandi heldur fylgjum við einhverskonar hjarðhegðun. En síðan getum við litið okkur enn nær og velt því upp hver sé okkar stærsti óvinur? Hver er það sem við forðumst hvað mest í okkar lífi og hefur haft taumhald á okkar sál- og félagslífi? Það er vitaskuld erfitt að fara horfa með þessum hætti en getur verið verulega þroskandi. Að sjá þennan þátt getur veit okkur meiri styrk en við gerum okkur oft grein fyrir. Vegna þess að við höfum sterka tilhneigingu til að fresta verkefnum sem snýr að þessum þætti. Hann getur fengið okkur til að velja frekar að fara auðveldu leiðina vegna þess að þá sleppum við, við að þurfa að mæta honum. Það getur falið í sér að við förum að leita af leiðum til að matreiða þessa hugsun og hegðun sem snýr að honum. Þá getum við farið að leita að enn ódýrari leiðum eins og að ljúga til að fela, svíkja til að komast undan, blekkja bæði sjálfan sig og aðra og vona að þetta ná ekki að verða möguleg berskjöldun. Þarna byrjar þessi leikur um hver er persónan og gríman? Er ég gríman eða persónan? Eða er þátturinn gríman og ég persónan? Eða er þátturinn persónan og ég gríman? Þarna stöndum við í ruglingslegum heimi og getur verið auðvelt að fá okkur til að framkvæma hluti sem okkur finnst ekkert vera varið í. En af því að við erum farinn að venja okkur á að gríman er ég, þá verður auðveldara að halda áfram að kaupa sig inn á grímuballið. Þegar við mætum á grímuballið verður hugsunin „það eru allir með grímu!“ Þannig auðvelt að sannfæra sig um að gríman sé málið. Þú ert með grímu, hann er með grímu, hún er með grímu, hán er með grímu þannig gríma, gríma, gríma! Þarna er hægt að spyrja sig er þetta gríman mín eða þín? Svarið er áþekkjanlegt, þetta er okkar beggja! En þegar við förum að leita af svörum til að fjarlægja þessa grímu þá hægt og rólega fer gríman að fara af og persónan byrjar að taka stærri rými. En þetta byrjar og endar á hvort við erum tilbúin að viðurkenna okkar veikleika og horfa á okkar veikleika með jákvæðum hætti. Vegna þess að veikleikar geta orðið að styrkleikum sem er oft þessi refhvörf í lífinu. Við höldum að eitt sé rétt en erum eingöngu að miða út frá hvað aðrir segja. Það er tvennt ólíkt að heyra fólk segja hluti er snýr að grímunni og þegar gríman er ekki í umræðunni. Að tala sem persónan en ekki gríman er áhugaverðara til hlustunar. En hver er þessi óvinur? Þessi óvinur er okkar eigin ótti sem við forðumst að kynnast en þurfum að kynnast. Við getum nefnilega kynnst okkar ótta, kynnst hans veikleikum og síðan þegar við höfum kynnst hans veikleikum þá getum við tekið ákvörðun. Þessi ótti getur tengst mörgu í lífinu eins og óttinn við að mistakast; óttinn við að gera sig að aðhlátursefni; óttinn við að ná ekki árangri í einhverju verkefni í lífinu. Sá ótti sem er verkefnið í lífinu getur valdið kvíða, þunglyndi, streitu eða hugsanir varðandi ákveðið áfall. Það getur verið ótti við að nálgast tiltekna áskorun eins og komast yfir námsörðugleika; standa andspænis einhverjum málefni; að vinna eftir einhverjum gildum í lífinu, stefnu eða kenningu. Þetta allt saman getur kallað fram ótta vegna þess að vera hræddur við að stíga fram og sækjast eftir því sem við teljum vera ákjósanlegt getur krafist hugrekki. En síðan er spurningin er þessi ótti þess virði? Mun hann veita okkur tilgang í lífinu, verða merkingarbær fyrir okkar framvindu sem mun gæða líf okkar sterkari merkingu? Óttinn er líka um liggjandi í kringum okkur. Hann er í sjónvarpinu, vefsíðum, samtali við fólk sem setur upp ákveðna birtingarmynd sem óttinn getur verið að nærast á. Þannig óttinn getur verið að koma utan frá eða verið innra með okkur eða bæði. Þetta getur allt ruglað fólk í ríminu varðandi óttann vegna þess að í flestum tilfellum er hinn eiginlegi ótti hjá okkur sjálfum þótt vissulega sé hann að eiga sér stað í ytra umhverfinu. En þá snýr þetta oft að veikleikum sem við búum yfir, þorum ekki að sýna enda hrædd um að verða afhjúpuð. Okkar langar ekkert að verða berskjölduð þannig að við komum út sem minnimáttar. En síðan er spurning hvernig leysir maður úr lífsins flækjum? Verður maður ekki að viðurkenna veikleikana til að geta átta sig á hverjir eru veikleikarnir? Vegna þess að með veikleikum geta orðið til styrkleikar! Að finna sig knúinn til að viðurkenna sitt, hvort sem það eru mistök, misheppni, eitthvað sem misfórst eða eitthvað sem okkur hefur fundist vera erfitt að mæta, er af hinu góða. Þannig bökkum aðeins og veltum fyrir okkur tilvísuninni hans Sun Tzu „Helsta leiðin til að vinna óvininn er að berjast ekki“. En þetta getur einmitt þýtt að við eigum að kynnast óvininum sem er óttinn þannig að óttinn verður vinur okkar. Að við ferðumst með óttanum án þess að hann sé fráhrindandi heldur áskorun í lífinu er allt annar veruleiki en andstæðan. Því við stöndum frammi fyrir því að mæta óttanum í margvíslegum verkefnum í lífinu og ef við leyfum óttanum að taka sér sína stöðu og matreiðum óttann þá mun óttinn einkenna meira og minna okkar hugsun og hegðun. En ef við aftur á móti kynnumst óttanum, hvað er það sem er ógnvekjandi og kallar fram ótta? Horfum í ginið á honum, veitum honum viðleitni, mælum hann út og tökum ákvörðun um að óttinn mun ekki skilgreina mig. Þá eigum við eflaust eftir að finna fyrir því að óttinn er eingöngu gamli ferðafélaginn sem þarf sína félagsveru og við erum tilbúinn að sinna honum en með aðeins öðruvísi hætti en áður fyrr. Hvað með að óttinn óttist okkur? Það hljómar sem betri niðurstaða og gæti verið vænlegri til árangurs í lífinu. En þegar uppi er staðið snýst þetta um hvort þú getur þú stýrt þínum ótta, kynnst honum, gerst vinur sem ágætis ferðafélagi? Ekki láta óttann skilgreina líf þitt heldur skilgreindu óttann því þetta er jú víst gamli ferðafélaginn nema á öðrum forsendum. Höfundur er grunnskólakennari og seigluráðgjafi. Heimild: Sun Tzu og Sawyer, R.D. (1994). Art of War. Basic Books.
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun