Opið bréf til Kára Stefánssonar Helga Vala Helgadóttir skrifar 9. apríl 2021 07:00 Kæri Kári Í tilefni af Kastljósviðtali við þig í gærkvöldi fann ég hjá mér einlæga löngun til að skrifa þér bréf. Ég ber mikla virðingu fyrir þér og þínum störfum. Ég trúi að þekking þín á því sviði sem þú starfar á sé á mjög háu stigi og finn að þú hefur einnig mikla ástríðu og eldmóð í þínum störfum. Ég kann vel við þetta sem og þá hreinskilni sem þú hefur tileinkað þér þegar þú segir hug þinn kinnroðalaust, stundum þannig að ég skell upp úr þegar ég nem að þú kunnir með einstaka orðum þínum að hafa farið ögn yfir strikið. Já, ég hef jafnvel gaman af því þegar ég horfi á óforskammað tilsvar þitt á köflum. Ég var sammála þér þegar þú nefndir að þú teldir ekki vera kominn brest í samstöðu almennings í landinu með sóttvörnum og sóttvarnarlækni. Ég tel nokkurn minnihluta efast um réttmæti aðgerða en að meginþorri almennings vilji fylgja ráðum okkar góða sóttvarnarlæknis sem vill ganga lengra í að verja landamærin svo við öll hér innanlands getum lifað sem eðlilegustu lífi. Ég fylgi þeim meginþorra í skoðunum og tel mikilvægt að við nýtum okkur sérstöðu legu landsins með nánast bara eina mögulega innkomu og gerum allt til að verja þjóðina fyrir veirunni. En þegar þú fórst að ræða niðurstöðu héraðsdóms í því máli sem nýverið lauk, er varðaði lögmæti reglugerðar heilbrigðisráðherra, þá þótti mér þú vera á nokkrum villigötum. Þú sagðir að ekki mætti draga annan lærdóm af þeim úrskurði en að dómurum héraðsdóms gætu orðið á mistök. Vissulega geta dómarar eins og aðrir gert mistök en í þessu máli tel ég að niðurstaðan hefði aldrei getað orðið önnur. Ég er í þeirri stöðu að vera hvort tveggja löglærð og hluti löggjafans og stýri að auki þeirri nefnd er annaðist vinnslu frumvarps heilbrigðisráðherra til breytinga á sóttvarnarlögum. Frumvarpið kom til þingsins rétt fyrir jól en gestakomur og vinnsla hófust strax á nýju ári eftir að umsagnarferli lauk. Skemmst er frá því að segja að ekkert í texta frumvarpsins, né heldur greinargerð með frumvarpi ráðherra sem skýrir betur einstaka greinar frumvarpsins og lýsir vilja höfundar, benti til þess að ætlunin væri að útbúa heimild til að skylda mætti ferðfólk til dvalar í sóttvarnarhúsi. Þá var heldur ekki óskað eftir því af hálfu ráðherra að því yrði á síðari stigum vinnunnar bætt inn í frumvarpið. Í frumvarpinu voru hins vegar tvö íþyngjandi ákvæði sem nokkuð var deilt um meðal einstaka þingmanna, annars vegar um útgöngubann og hins vegar um skyldubólusetningu. Um það leyti sem vinnsla frumvarpsins stóð yfir í velferðarnefnd átti sér stað hörmulegt slys á Djúpvegi í Skötufirði. Þar týndu lífi ung móðir og barn er bíll fjölskyldunnar valt, en fjölskyldan var á leið heim til sín vestur á firði í sóttkví eftir heimkomu frá útlöndum. Umræða hófst um mikilvægi þess að stjórnvöldum bæri skylda til að halda úti sóttkvíarhóteli fyrir þá einstaklinga sem ekki höfðu í önnur hús að venda þegar halda skyldi sóttkví, hvort tveggja vegna aðstæðna en ekki síður vegna búsetu fjarri Keflavíkurflugvelli. Var talið að hætta gæti skapast ef ferðafólk fyndi sig knúið til aksturs í fjölda klukkustunda beint eftir flug eingöngu vegna þess að þeim bæri að halda rakleitt í sóttkví. Í þeirri umræðu kom ekki til álita að húsið yrði notað til að skylda ferðafólk í sóttkví en áfram mátti skylda sýkta einstaklinga, sem neituðu að fara í einangrun, til dvalar í umræddu sóttvarnarhúsi. Stendur það ákvæði enn óhaggað. Í lok vinnu velferðarnefndar er útbúið nefndarálit og hafði þá stjórnarmeirihlutinn í nefndinni komist að þeirri niðurstöðu sín á milli að ekki yrði af setningu tveggja íþyngjandi atriða í lög að þessu sinni er varðar útgöngubann og skyldubólusetningu heldur skyldi það bíða heildarendurskoðunar laganna. Þá var sömuleiðis ekkert um það rætt að skylda ætti fólk til dvalar í sóttkvíarhúsi. Við umræðu í þingsal eftir ofangreinda vinnu ræddi enginn nefndarmaður eða aðrir þingmenn sem tóku til máls um skyldudvöl í sóttkvíarhóteli utan undirrituð sem tilgreindi einmitt að ekki hefði verið vilji stjórnarliða að setja inn slíka skyldu. Hafði ég á orði í báðum umræðum á þingi að mér hugnaðist frekar að setja skýr heimildarákvæði í lögin frekar en að vera í þeirri stöðu, líkt og þá var, að stjórnvöld væru að framkvæma aðgerðir sem þau hefðu ekki lagastoð fyrir. En gott og vel, á þeim tímapunkti nefndi hvorki sóttvarnarlæknir né heilbrigðisráðherra þörf á skyldudvöl í sóttvarnarhúsi, ég aumur stjórnarandstöðuþingmaður fann mig því ekki knúna til að berjast fyrir slíku ákvæði, enda hafði enginn sýnt neinn vilja til þess. Skrifaði ég þó undir nefndarálitið með fyrirvara þar sem ég taldi annars vegar að setja ætti frekari heimildir til ráðherra, þótt ekki kæmi til að þær yrðu nokkru sinni notaðar, sem og að skylda ætti heilbrigðisráðherra til að bera mest íþyngjandi ákvarðanir sínar undir þingið til staðfestingar eins og þekkist í öðrum ríkjum. Af þessum sökum veit ég ekki hvað þú átt við þegar þú segir „alla hafa reiknað með að lögin væru sett til að hægt væri að skikka fólk í sóttvarnarhús“ því það var hvorki að finna í frumvarpi ráðherra, nefndaráliti velferðarnefndar né ræddi nokkur einasti þingmaður um það í þingsal. Hvaða „alla“ þú ert að tala um veit ég ekki, því þessi umræða átti sér ekki stað. Þegar þú talar svo um að hin þröngu skilgreining á sóttvarnarhúsi sé æðri almannahagsmunum, þá þarftu að hafa í huga að umrædd skilgreining er í lögunum eingöngu til skýringar á notkun sóttvarnarhús en myndi að mínu áliti ekki standast ein og sér sem lagaheimild fyrir stjórnvöld til að skylda fólk í sóttvarnarhús. Þegar um frelsissviptingu er að ræða, þ.e. þegar fólk fær ekki ráðið ferðum sínum og staðsetningu, verður að vera skýr lagaheimild til staðar og lítið mál að bæta slíkri heimild í upptalningu atriða sem fyrir eru í sóttvarnarlögum. Það var hins vegar ekki gert og á því ber héraðsdómari ekki ábyrgð. Kæri Kári. Við viljum standa saman að sóttvörnum og við viljum bæði fylgja sóttvarnarlækni en ég vil líka að ráðamenn þjóðarinnar, sem falið hefur verið að fara með framkvæmdavaldið, tryggi að fyrir öllum ákvörðunum sínum sé skýr lagastoð. Það er grundvallaratriði í réttarríki að valdhafar fari að leikreglum sem settar eru til varnar borgurum landsins. Það er enda hægðarleikur að bæta nauðsynlegum ákvæðum við sóttvarnarlögin ef vilji stendur enn til þess enda tel ég, án þess að hafa talið ígrundað í þingsal, meirihluta fyrir slíkri lagasetningu á Alþingi. Með þessum orðum vil ég hvetja þig til að íhuga hvort rétt sé að tala niður dómstóla landsins sem eingöngu hafa það lögbundna hlutverk að dæma eftir lögunum. Ég er ekki viss um að við aukum samstöðu meðal þjóðarinnar og hvet þig til að íhuga orð mín, sem sett eru fram, svo ég endurtaki, í fullri vinsemd og af virðingu um leið og ég þakka þér af öllu hjarta fyrir það starf sem þú og starfsfólk þitt hafið unnið í þágu þjóðarinnar undanfarið rúmt ár. Það er ómetanlegt. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og formaður Velferðarnefndar Alþingis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Samkomubann á Íslandi Helga Vala Helgadóttir Alþingi Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Sjá meira
Kæri Kári Í tilefni af Kastljósviðtali við þig í gærkvöldi fann ég hjá mér einlæga löngun til að skrifa þér bréf. Ég ber mikla virðingu fyrir þér og þínum störfum. Ég trúi að þekking þín á því sviði sem þú starfar á sé á mjög háu stigi og finn að þú hefur einnig mikla ástríðu og eldmóð í þínum störfum. Ég kann vel við þetta sem og þá hreinskilni sem þú hefur tileinkað þér þegar þú segir hug þinn kinnroðalaust, stundum þannig að ég skell upp úr þegar ég nem að þú kunnir með einstaka orðum þínum að hafa farið ögn yfir strikið. Já, ég hef jafnvel gaman af því þegar ég horfi á óforskammað tilsvar þitt á köflum. Ég var sammála þér þegar þú nefndir að þú teldir ekki vera kominn brest í samstöðu almennings í landinu með sóttvörnum og sóttvarnarlækni. Ég tel nokkurn minnihluta efast um réttmæti aðgerða en að meginþorri almennings vilji fylgja ráðum okkar góða sóttvarnarlæknis sem vill ganga lengra í að verja landamærin svo við öll hér innanlands getum lifað sem eðlilegustu lífi. Ég fylgi þeim meginþorra í skoðunum og tel mikilvægt að við nýtum okkur sérstöðu legu landsins með nánast bara eina mögulega innkomu og gerum allt til að verja þjóðina fyrir veirunni. En þegar þú fórst að ræða niðurstöðu héraðsdóms í því máli sem nýverið lauk, er varðaði lögmæti reglugerðar heilbrigðisráðherra, þá þótti mér þú vera á nokkrum villigötum. Þú sagðir að ekki mætti draga annan lærdóm af þeim úrskurði en að dómurum héraðsdóms gætu orðið á mistök. Vissulega geta dómarar eins og aðrir gert mistök en í þessu máli tel ég að niðurstaðan hefði aldrei getað orðið önnur. Ég er í þeirri stöðu að vera hvort tveggja löglærð og hluti löggjafans og stýri að auki þeirri nefnd er annaðist vinnslu frumvarps heilbrigðisráðherra til breytinga á sóttvarnarlögum. Frumvarpið kom til þingsins rétt fyrir jól en gestakomur og vinnsla hófust strax á nýju ári eftir að umsagnarferli lauk. Skemmst er frá því að segja að ekkert í texta frumvarpsins, né heldur greinargerð með frumvarpi ráðherra sem skýrir betur einstaka greinar frumvarpsins og lýsir vilja höfundar, benti til þess að ætlunin væri að útbúa heimild til að skylda mætti ferðfólk til dvalar í sóttvarnarhúsi. Þá var heldur ekki óskað eftir því af hálfu ráðherra að því yrði á síðari stigum vinnunnar bætt inn í frumvarpið. Í frumvarpinu voru hins vegar tvö íþyngjandi ákvæði sem nokkuð var deilt um meðal einstaka þingmanna, annars vegar um útgöngubann og hins vegar um skyldubólusetningu. Um það leyti sem vinnsla frumvarpsins stóð yfir í velferðarnefnd átti sér stað hörmulegt slys á Djúpvegi í Skötufirði. Þar týndu lífi ung móðir og barn er bíll fjölskyldunnar valt, en fjölskyldan var á leið heim til sín vestur á firði í sóttkví eftir heimkomu frá útlöndum. Umræða hófst um mikilvægi þess að stjórnvöldum bæri skylda til að halda úti sóttkvíarhóteli fyrir þá einstaklinga sem ekki höfðu í önnur hús að venda þegar halda skyldi sóttkví, hvort tveggja vegna aðstæðna en ekki síður vegna búsetu fjarri Keflavíkurflugvelli. Var talið að hætta gæti skapast ef ferðafólk fyndi sig knúið til aksturs í fjölda klukkustunda beint eftir flug eingöngu vegna þess að þeim bæri að halda rakleitt í sóttkví. Í þeirri umræðu kom ekki til álita að húsið yrði notað til að skylda ferðafólk í sóttkví en áfram mátti skylda sýkta einstaklinga, sem neituðu að fara í einangrun, til dvalar í umræddu sóttvarnarhúsi. Stendur það ákvæði enn óhaggað. Í lok vinnu velferðarnefndar er útbúið nefndarálit og hafði þá stjórnarmeirihlutinn í nefndinni komist að þeirri niðurstöðu sín á milli að ekki yrði af setningu tveggja íþyngjandi atriða í lög að þessu sinni er varðar útgöngubann og skyldubólusetningu heldur skyldi það bíða heildarendurskoðunar laganna. Þá var sömuleiðis ekkert um það rætt að skylda ætti fólk til dvalar í sóttkvíarhúsi. Við umræðu í þingsal eftir ofangreinda vinnu ræddi enginn nefndarmaður eða aðrir þingmenn sem tóku til máls um skyldudvöl í sóttkvíarhóteli utan undirrituð sem tilgreindi einmitt að ekki hefði verið vilji stjórnarliða að setja inn slíka skyldu. Hafði ég á orði í báðum umræðum á þingi að mér hugnaðist frekar að setja skýr heimildarákvæði í lögin frekar en að vera í þeirri stöðu, líkt og þá var, að stjórnvöld væru að framkvæma aðgerðir sem þau hefðu ekki lagastoð fyrir. En gott og vel, á þeim tímapunkti nefndi hvorki sóttvarnarlæknir né heilbrigðisráðherra þörf á skyldudvöl í sóttvarnarhúsi, ég aumur stjórnarandstöðuþingmaður fann mig því ekki knúna til að berjast fyrir slíku ákvæði, enda hafði enginn sýnt neinn vilja til þess. Skrifaði ég þó undir nefndarálitið með fyrirvara þar sem ég taldi annars vegar að setja ætti frekari heimildir til ráðherra, þótt ekki kæmi til að þær yrðu nokkru sinni notaðar, sem og að skylda ætti heilbrigðisráðherra til að bera mest íþyngjandi ákvarðanir sínar undir þingið til staðfestingar eins og þekkist í öðrum ríkjum. Af þessum sökum veit ég ekki hvað þú átt við þegar þú segir „alla hafa reiknað með að lögin væru sett til að hægt væri að skikka fólk í sóttvarnarhús“ því það var hvorki að finna í frumvarpi ráðherra, nefndaráliti velferðarnefndar né ræddi nokkur einasti þingmaður um það í þingsal. Hvaða „alla“ þú ert að tala um veit ég ekki, því þessi umræða átti sér ekki stað. Þegar þú talar svo um að hin þröngu skilgreining á sóttvarnarhúsi sé æðri almannahagsmunum, þá þarftu að hafa í huga að umrædd skilgreining er í lögunum eingöngu til skýringar á notkun sóttvarnarhús en myndi að mínu áliti ekki standast ein og sér sem lagaheimild fyrir stjórnvöld til að skylda fólk í sóttvarnarhús. Þegar um frelsissviptingu er að ræða, þ.e. þegar fólk fær ekki ráðið ferðum sínum og staðsetningu, verður að vera skýr lagaheimild til staðar og lítið mál að bæta slíkri heimild í upptalningu atriða sem fyrir eru í sóttvarnarlögum. Það var hins vegar ekki gert og á því ber héraðsdómari ekki ábyrgð. Kæri Kári. Við viljum standa saman að sóttvörnum og við viljum bæði fylgja sóttvarnarlækni en ég vil líka að ráðamenn þjóðarinnar, sem falið hefur verið að fara með framkvæmdavaldið, tryggi að fyrir öllum ákvörðunum sínum sé skýr lagastoð. Það er grundvallaratriði í réttarríki að valdhafar fari að leikreglum sem settar eru til varnar borgurum landsins. Það er enda hægðarleikur að bæta nauðsynlegum ákvæðum við sóttvarnarlögin ef vilji stendur enn til þess enda tel ég, án þess að hafa talið ígrundað í þingsal, meirihluta fyrir slíkri lagasetningu á Alþingi. Með þessum orðum vil ég hvetja þig til að íhuga hvort rétt sé að tala niður dómstóla landsins sem eingöngu hafa það lögbundna hlutverk að dæma eftir lögunum. Ég er ekki viss um að við aukum samstöðu meðal þjóðarinnar og hvet þig til að íhuga orð mín, sem sett eru fram, svo ég endurtaki, í fullri vinsemd og af virðingu um leið og ég þakka þér af öllu hjarta fyrir það starf sem þú og starfsfólk þitt hafið unnið í þágu þjóðarinnar undanfarið rúmt ár. Það er ómetanlegt. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og formaður Velferðarnefndar Alþingis.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar