Lýðræði ofar ríki! Ágústa Ágústsdóttir skrifar 4. mars 2021 08:31 Árið 1944 var stofnað lýðveldið Ísland. En hvað er lýðveldi ? Norður-Kórea, Íran og Kína eru lýðveldi. Flest ríki heims eru lýðveldi en það er lýðræðið sjálft sem segir til um stjórnarhætti lands. Lýðræðið byggist á því að völd ríkisins komi frá fólkinu en ekki ríkinu sjálfu. Bandaríski heimspekingurinn John Dewey áleit að lýðræði væri fyrst og fremst trú á manneskjuna sem virka skynsemisveru, að hið lýðræðislega samfélag verði ekki að veruleika nema einstaklingarnir sem byggja það hafi ræktað með sér lýðræðislegt einstaklingseðli. Lýðræðið er mikilvægast öllu í lýðveldi, því grunnur þess byggist á að valdið í samfélagi okkar eigi frumuppsprettu sína hjá fólkinu. Innan þess þrífst tjáningarfrelsi sem leiðir af sér upplýstar ákvarðanir. Og við höfum réttinn til að kjósa valdhafa, sem við gefum umboð til að starfa á Alþingi fyrir okkar hönd. Þó er það svo að þótt Íslenska ríkið teljist réttarríki og stjórnarskráin gefi fögur fyrirheit þýðir það ekki að svo sé. Stjórnarskrá lýðveldisins er æðsta réttarheimild Íslands, sem öll önnur lög landsins verða að lúta. Það voru vonbrigði að lesa yfir stjórnarskrána og finna að orðið „lýðræði“ kemur hvergi fyrir. Eingöngu orðið „lýðveldi“. Hvergi kemur fram mikilvægi þess að vernda lýðræðið (uppsprettu valdsins). „Forræðishyggja er hugtak sem gjarnan er notað um stjórnmálastefnur sem vilja hafa ríkisvaldið sterkt, lagaboð mörg og athafnafrelsi einstaklinga takmarkað meðan ríkisvaldið tekur ákvarðanir fyrir fólkið og stendur í framkvæmdum. Meginhugsun forræðishyggju er sú að almennir borgarar séu almennt ekki færir um að hugsa skynsamlega eða rökrétt, og því þurfi að stjórna og stýra athöfnum þeirra með valdboði til að tryggja að þeir fari sér eða öðrum ekki að voða“. Forræðishyggja er orðið útbreitt mein í íslensku stjórnarfari. Þetta sjáum við orðið víða innan stjórnkerfisins og nýjasta æðið er náttúruverndin. Hvar er virðingin fyrir lýðræðislegri stjórnskipan Þjóðlendna íslendinga ? Hvers vegna finnst fólki það aðlaðandi mynd að gefa sitt eigið land til risastórrar ríkisstofnunar, með lagabákni sem ekkert lýðræði nær til, eingöngu vegna þess að orðin „þjóðgarður“, „komandi kynslóðir“, „náttúruvernd“ og „utanvegaakstur“ er notað ? Fallega skreytt áróðurs-stikkorð sem hamrað er nógu oft á til að menn taki trúnna. Erum við kannski orðin svo leiðitöm að nóg er að kalla „úlfur úlfur“ svo fjöldinn fylki sér í línu eins og sauðfé, með töfraflautuleikarann í broddi fylkingar á glimmerstráðum vegslóða á leið til Sælulands ? Náttúruvernd sem breytist í trúarbrögð er hættuleg trú. Innan þess rúmast engin rök. Í skrá Umhverfisstofnunar ríkisins á fjölda skráðra tilfella utanvegaaksturs 2019, sést að vandinn er mestur á Breiðamerkursandi. Síðast þegar ég vissi var Breiðamerkursandur innan Vatnajökulsþjóðgarðs. Hann er alls ekki eini staðurinn innan þjóðgarðs í þessari skrá. Og að hlusta á forsætisráðherra í sjónvarpssal grípa til þeirra einu raka fyrir stofnun Miðhálendisþjóðgarðs að stöðva þurfi utanvegaakstur, er sorglegt dæmi um fáfræði og vanþekkingu á staðreyndum. Svo ég tali nú ekki um áróðurinn. Þjóðgarður stöðvar ekki utanvegaakstur. Að halda slíku fram er jafngáfulegt rökum UST að friðlýsa þurfi stór uppgróin landsvæði vegna ágangs lúpínu, erlendra trjátegunda og minks (því auðvitað gefur augaleið að þessar tegundir gufi af sjálfsdáðum bara upp af guðs náð, eftir að búið er að blessa landið formlega af yfirvöldum). Samvinna og lausnamiðun í þágu fjölbreytni og almannaréttar virðist ekki eiga sæti innan þessarar stefnu. Enda er einkennilegt, þegar til landsins koma hópar af erlendum sjálfboðaliðum til að vinna í þjóðgörðunum, er íslenskum sjálfboðaliðum í samtökum eins og 4x4 klúbbnum vísað á dyr. Þeir eru ötulir í ýmsum verkefnum í samstarfi við t.d. UST, Landgræðsluna o.fl. og hafa metnaðarfulla stefnu innan sinna raða þar sem unnið er að fræðslu um ábyrgan ferðamáta í sátt við náttúruna og leggjast hart gegn hvers konar utanvegaakstri. Þessi umræða er yfirleitt alltaf þögguð niður með uppmálaðri ímynd þar sem samasem merki er sett á milli náttúruníðings og eiganda jeppa á stórum dekkjum. „Komandi kynslóðir“ er vinsælt slagorð þar sem forræðishyggjan ríður um sem riddari á hvítum hesti tilbúinn að bjarga komandi kynslóðum frá sjálfum sér. Við höfum engan rétt á að binda hendur þeirra með óafturkræfum aðgerðum, vegna þess að það sem bíður þeirra í framtíðinni, er okkur hulið í dag. Það er sérkennilegt að skoða sögu þess vinstri sinnaða flokks sem nú breiðir út grænu skattavængi sína. Í fyrri stjórnartíð þeirra sá flokkurinn sérstaklega um að þrýsta stóriðjunni á Bakka og Helguvík í gegn á ógnarhraða rétt fyrir kosningar með upphefjandi og fegrandi orðum. Þá var lítið mál að umturna Þeistareykjum. Skyndilega stendur sama fólkið grenjandi af frekju í pontu Alþingis yfir því, að fá ekki óhindrað að stofnanavæða hið heilaga trúaraltari þeirra á hálendinu til að koma í veg fyrir alla orkuvinnslu. Það væri þá heiðarlegra að boða til þjóðaratkvæðagreiðslu um svo stórt mál sem varðar hagsmuni okkar allra. Ekki bara þjóðgarðssinna. Það væri lýðræði. Náttúruvernd með valdboðum og hótunum um fangelsisvist á ekkert skylt við slíkt. Höfundur er lýðræðissinni, sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi á Norðausturlandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Skoðun: Kosningar 2021 Hálendisþjóðgarður Mest lesið „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir Skoðun Þegar illfygli leiðir stórmennskubrjálæðing Ole Anton Bieltvedt Skoðun Skoðun Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Átak til að stytta biðlista barna eftir sérfræðiaðstoð Helga Þórðardóttir skrifar Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson skrifar Skoðun Tölvupóstar fjórðu iðnbyltingarinnar Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir skrifar Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason skrifar Skoðun „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Réttlæti fyrir þjóðina, framfarir fyrir landsbyggðina Guðmundur Ari Sigurjónson skrifar Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar Skoðun Stuðningur við nýsköpun í menntun: Leið að betra mati Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þegar illfygli leiðir stórmennskubrjálæðing Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Afruglari Þórður Björn Sigurðsson skrifar Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun „Jákvæð viðbrögð“ um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Sjá meira
Árið 1944 var stofnað lýðveldið Ísland. En hvað er lýðveldi ? Norður-Kórea, Íran og Kína eru lýðveldi. Flest ríki heims eru lýðveldi en það er lýðræðið sjálft sem segir til um stjórnarhætti lands. Lýðræðið byggist á því að völd ríkisins komi frá fólkinu en ekki ríkinu sjálfu. Bandaríski heimspekingurinn John Dewey áleit að lýðræði væri fyrst og fremst trú á manneskjuna sem virka skynsemisveru, að hið lýðræðislega samfélag verði ekki að veruleika nema einstaklingarnir sem byggja það hafi ræktað með sér lýðræðislegt einstaklingseðli. Lýðræðið er mikilvægast öllu í lýðveldi, því grunnur þess byggist á að valdið í samfélagi okkar eigi frumuppsprettu sína hjá fólkinu. Innan þess þrífst tjáningarfrelsi sem leiðir af sér upplýstar ákvarðanir. Og við höfum réttinn til að kjósa valdhafa, sem við gefum umboð til að starfa á Alþingi fyrir okkar hönd. Þó er það svo að þótt Íslenska ríkið teljist réttarríki og stjórnarskráin gefi fögur fyrirheit þýðir það ekki að svo sé. Stjórnarskrá lýðveldisins er æðsta réttarheimild Íslands, sem öll önnur lög landsins verða að lúta. Það voru vonbrigði að lesa yfir stjórnarskrána og finna að orðið „lýðræði“ kemur hvergi fyrir. Eingöngu orðið „lýðveldi“. Hvergi kemur fram mikilvægi þess að vernda lýðræðið (uppsprettu valdsins). „Forræðishyggja er hugtak sem gjarnan er notað um stjórnmálastefnur sem vilja hafa ríkisvaldið sterkt, lagaboð mörg og athafnafrelsi einstaklinga takmarkað meðan ríkisvaldið tekur ákvarðanir fyrir fólkið og stendur í framkvæmdum. Meginhugsun forræðishyggju er sú að almennir borgarar séu almennt ekki færir um að hugsa skynsamlega eða rökrétt, og því þurfi að stjórna og stýra athöfnum þeirra með valdboði til að tryggja að þeir fari sér eða öðrum ekki að voða“. Forræðishyggja er orðið útbreitt mein í íslensku stjórnarfari. Þetta sjáum við orðið víða innan stjórnkerfisins og nýjasta æðið er náttúruverndin. Hvar er virðingin fyrir lýðræðislegri stjórnskipan Þjóðlendna íslendinga ? Hvers vegna finnst fólki það aðlaðandi mynd að gefa sitt eigið land til risastórrar ríkisstofnunar, með lagabákni sem ekkert lýðræði nær til, eingöngu vegna þess að orðin „þjóðgarður“, „komandi kynslóðir“, „náttúruvernd“ og „utanvegaakstur“ er notað ? Fallega skreytt áróðurs-stikkorð sem hamrað er nógu oft á til að menn taki trúnna. Erum við kannski orðin svo leiðitöm að nóg er að kalla „úlfur úlfur“ svo fjöldinn fylki sér í línu eins og sauðfé, með töfraflautuleikarann í broddi fylkingar á glimmerstráðum vegslóða á leið til Sælulands ? Náttúruvernd sem breytist í trúarbrögð er hættuleg trú. Innan þess rúmast engin rök. Í skrá Umhverfisstofnunar ríkisins á fjölda skráðra tilfella utanvegaaksturs 2019, sést að vandinn er mestur á Breiðamerkursandi. Síðast þegar ég vissi var Breiðamerkursandur innan Vatnajökulsþjóðgarðs. Hann er alls ekki eini staðurinn innan þjóðgarðs í þessari skrá. Og að hlusta á forsætisráðherra í sjónvarpssal grípa til þeirra einu raka fyrir stofnun Miðhálendisþjóðgarðs að stöðva þurfi utanvegaakstur, er sorglegt dæmi um fáfræði og vanþekkingu á staðreyndum. Svo ég tali nú ekki um áróðurinn. Þjóðgarður stöðvar ekki utanvegaakstur. Að halda slíku fram er jafngáfulegt rökum UST að friðlýsa þurfi stór uppgróin landsvæði vegna ágangs lúpínu, erlendra trjátegunda og minks (því auðvitað gefur augaleið að þessar tegundir gufi af sjálfsdáðum bara upp af guðs náð, eftir að búið er að blessa landið formlega af yfirvöldum). Samvinna og lausnamiðun í þágu fjölbreytni og almannaréttar virðist ekki eiga sæti innan þessarar stefnu. Enda er einkennilegt, þegar til landsins koma hópar af erlendum sjálfboðaliðum til að vinna í þjóðgörðunum, er íslenskum sjálfboðaliðum í samtökum eins og 4x4 klúbbnum vísað á dyr. Þeir eru ötulir í ýmsum verkefnum í samstarfi við t.d. UST, Landgræðsluna o.fl. og hafa metnaðarfulla stefnu innan sinna raða þar sem unnið er að fræðslu um ábyrgan ferðamáta í sátt við náttúruna og leggjast hart gegn hvers konar utanvegaakstri. Þessi umræða er yfirleitt alltaf þögguð niður með uppmálaðri ímynd þar sem samasem merki er sett á milli náttúruníðings og eiganda jeppa á stórum dekkjum. „Komandi kynslóðir“ er vinsælt slagorð þar sem forræðishyggjan ríður um sem riddari á hvítum hesti tilbúinn að bjarga komandi kynslóðum frá sjálfum sér. Við höfum engan rétt á að binda hendur þeirra með óafturkræfum aðgerðum, vegna þess að það sem bíður þeirra í framtíðinni, er okkur hulið í dag. Það er sérkennilegt að skoða sögu þess vinstri sinnaða flokks sem nú breiðir út grænu skattavængi sína. Í fyrri stjórnartíð þeirra sá flokkurinn sérstaklega um að þrýsta stóriðjunni á Bakka og Helguvík í gegn á ógnarhraða rétt fyrir kosningar með upphefjandi og fegrandi orðum. Þá var lítið mál að umturna Þeistareykjum. Skyndilega stendur sama fólkið grenjandi af frekju í pontu Alþingis yfir því, að fá ekki óhindrað að stofnanavæða hið heilaga trúaraltari þeirra á hálendinu til að koma í veg fyrir alla orkuvinnslu. Það væri þá heiðarlegra að boða til þjóðaratkvæðagreiðslu um svo stórt mál sem varðar hagsmuni okkar allra. Ekki bara þjóðgarðssinna. Það væri lýðræði. Náttúruvernd með valdboðum og hótunum um fangelsisvist á ekkert skylt við slíkt. Höfundur er lýðræðissinni, sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi á Norðausturlandi.
Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun
Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun
Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar
Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun
Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun