Lýðræði ofar ríki! Ágústa Ágústsdóttir skrifar 4. mars 2021 08:31 Árið 1944 var stofnað lýðveldið Ísland. En hvað er lýðveldi ? Norður-Kórea, Íran og Kína eru lýðveldi. Flest ríki heims eru lýðveldi en það er lýðræðið sjálft sem segir til um stjórnarhætti lands. Lýðræðið byggist á því að völd ríkisins komi frá fólkinu en ekki ríkinu sjálfu. Bandaríski heimspekingurinn John Dewey áleit að lýðræði væri fyrst og fremst trú á manneskjuna sem virka skynsemisveru, að hið lýðræðislega samfélag verði ekki að veruleika nema einstaklingarnir sem byggja það hafi ræktað með sér lýðræðislegt einstaklingseðli. Lýðræðið er mikilvægast öllu í lýðveldi, því grunnur þess byggist á að valdið í samfélagi okkar eigi frumuppsprettu sína hjá fólkinu. Innan þess þrífst tjáningarfrelsi sem leiðir af sér upplýstar ákvarðanir. Og við höfum réttinn til að kjósa valdhafa, sem við gefum umboð til að starfa á Alþingi fyrir okkar hönd. Þó er það svo að þótt Íslenska ríkið teljist réttarríki og stjórnarskráin gefi fögur fyrirheit þýðir það ekki að svo sé. Stjórnarskrá lýðveldisins er æðsta réttarheimild Íslands, sem öll önnur lög landsins verða að lúta. Það voru vonbrigði að lesa yfir stjórnarskrána og finna að orðið „lýðræði“ kemur hvergi fyrir. Eingöngu orðið „lýðveldi“. Hvergi kemur fram mikilvægi þess að vernda lýðræðið (uppsprettu valdsins). „Forræðishyggja er hugtak sem gjarnan er notað um stjórnmálastefnur sem vilja hafa ríkisvaldið sterkt, lagaboð mörg og athafnafrelsi einstaklinga takmarkað meðan ríkisvaldið tekur ákvarðanir fyrir fólkið og stendur í framkvæmdum. Meginhugsun forræðishyggju er sú að almennir borgarar séu almennt ekki færir um að hugsa skynsamlega eða rökrétt, og því þurfi að stjórna og stýra athöfnum þeirra með valdboði til að tryggja að þeir fari sér eða öðrum ekki að voða“. Forræðishyggja er orðið útbreitt mein í íslensku stjórnarfari. Þetta sjáum við orðið víða innan stjórnkerfisins og nýjasta æðið er náttúruverndin. Hvar er virðingin fyrir lýðræðislegri stjórnskipan Þjóðlendna íslendinga ? Hvers vegna finnst fólki það aðlaðandi mynd að gefa sitt eigið land til risastórrar ríkisstofnunar, með lagabákni sem ekkert lýðræði nær til, eingöngu vegna þess að orðin „þjóðgarður“, „komandi kynslóðir“, „náttúruvernd“ og „utanvegaakstur“ er notað ? Fallega skreytt áróðurs-stikkorð sem hamrað er nógu oft á til að menn taki trúnna. Erum við kannski orðin svo leiðitöm að nóg er að kalla „úlfur úlfur“ svo fjöldinn fylki sér í línu eins og sauðfé, með töfraflautuleikarann í broddi fylkingar á glimmerstráðum vegslóða á leið til Sælulands ? Náttúruvernd sem breytist í trúarbrögð er hættuleg trú. Innan þess rúmast engin rök. Í skrá Umhverfisstofnunar ríkisins á fjölda skráðra tilfella utanvegaaksturs 2019, sést að vandinn er mestur á Breiðamerkursandi. Síðast þegar ég vissi var Breiðamerkursandur innan Vatnajökulsþjóðgarðs. Hann er alls ekki eini staðurinn innan þjóðgarðs í þessari skrá. Og að hlusta á forsætisráðherra í sjónvarpssal grípa til þeirra einu raka fyrir stofnun Miðhálendisþjóðgarðs að stöðva þurfi utanvegaakstur, er sorglegt dæmi um fáfræði og vanþekkingu á staðreyndum. Svo ég tali nú ekki um áróðurinn. Þjóðgarður stöðvar ekki utanvegaakstur. Að halda slíku fram er jafngáfulegt rökum UST að friðlýsa þurfi stór uppgróin landsvæði vegna ágangs lúpínu, erlendra trjátegunda og minks (því auðvitað gefur augaleið að þessar tegundir gufi af sjálfsdáðum bara upp af guðs náð, eftir að búið er að blessa landið formlega af yfirvöldum). Samvinna og lausnamiðun í þágu fjölbreytni og almannaréttar virðist ekki eiga sæti innan þessarar stefnu. Enda er einkennilegt, þegar til landsins koma hópar af erlendum sjálfboðaliðum til að vinna í þjóðgörðunum, er íslenskum sjálfboðaliðum í samtökum eins og 4x4 klúbbnum vísað á dyr. Þeir eru ötulir í ýmsum verkefnum í samstarfi við t.d. UST, Landgræðsluna o.fl. og hafa metnaðarfulla stefnu innan sinna raða þar sem unnið er að fræðslu um ábyrgan ferðamáta í sátt við náttúruna og leggjast hart gegn hvers konar utanvegaakstri. Þessi umræða er yfirleitt alltaf þögguð niður með uppmálaðri ímynd þar sem samasem merki er sett á milli náttúruníðings og eiganda jeppa á stórum dekkjum. „Komandi kynslóðir“ er vinsælt slagorð þar sem forræðishyggjan ríður um sem riddari á hvítum hesti tilbúinn að bjarga komandi kynslóðum frá sjálfum sér. Við höfum engan rétt á að binda hendur þeirra með óafturkræfum aðgerðum, vegna þess að það sem bíður þeirra í framtíðinni, er okkur hulið í dag. Það er sérkennilegt að skoða sögu þess vinstri sinnaða flokks sem nú breiðir út grænu skattavængi sína. Í fyrri stjórnartíð þeirra sá flokkurinn sérstaklega um að þrýsta stóriðjunni á Bakka og Helguvík í gegn á ógnarhraða rétt fyrir kosningar með upphefjandi og fegrandi orðum. Þá var lítið mál að umturna Þeistareykjum. Skyndilega stendur sama fólkið grenjandi af frekju í pontu Alþingis yfir því, að fá ekki óhindrað að stofnanavæða hið heilaga trúaraltari þeirra á hálendinu til að koma í veg fyrir alla orkuvinnslu. Það væri þá heiðarlegra að boða til þjóðaratkvæðagreiðslu um svo stórt mál sem varðar hagsmuni okkar allra. Ekki bara þjóðgarðssinna. Það væri lýðræði. Náttúruvernd með valdboðum og hótunum um fangelsisvist á ekkert skylt við slíkt. Höfundur er lýðræðissinni, sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi á Norðausturlandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Skoðun: Kosningar 2021 Hálendisþjóðgarður Mest lesið Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Ísrael – hundrað augu fyrir eitt auga Halldór Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Árið 1944 var stofnað lýðveldið Ísland. En hvað er lýðveldi ? Norður-Kórea, Íran og Kína eru lýðveldi. Flest ríki heims eru lýðveldi en það er lýðræðið sjálft sem segir til um stjórnarhætti lands. Lýðræðið byggist á því að völd ríkisins komi frá fólkinu en ekki ríkinu sjálfu. Bandaríski heimspekingurinn John Dewey áleit að lýðræði væri fyrst og fremst trú á manneskjuna sem virka skynsemisveru, að hið lýðræðislega samfélag verði ekki að veruleika nema einstaklingarnir sem byggja það hafi ræktað með sér lýðræðislegt einstaklingseðli. Lýðræðið er mikilvægast öllu í lýðveldi, því grunnur þess byggist á að valdið í samfélagi okkar eigi frumuppsprettu sína hjá fólkinu. Innan þess þrífst tjáningarfrelsi sem leiðir af sér upplýstar ákvarðanir. Og við höfum réttinn til að kjósa valdhafa, sem við gefum umboð til að starfa á Alþingi fyrir okkar hönd. Þó er það svo að þótt Íslenska ríkið teljist réttarríki og stjórnarskráin gefi fögur fyrirheit þýðir það ekki að svo sé. Stjórnarskrá lýðveldisins er æðsta réttarheimild Íslands, sem öll önnur lög landsins verða að lúta. Það voru vonbrigði að lesa yfir stjórnarskrána og finna að orðið „lýðræði“ kemur hvergi fyrir. Eingöngu orðið „lýðveldi“. Hvergi kemur fram mikilvægi þess að vernda lýðræðið (uppsprettu valdsins). „Forræðishyggja er hugtak sem gjarnan er notað um stjórnmálastefnur sem vilja hafa ríkisvaldið sterkt, lagaboð mörg og athafnafrelsi einstaklinga takmarkað meðan ríkisvaldið tekur ákvarðanir fyrir fólkið og stendur í framkvæmdum. Meginhugsun forræðishyggju er sú að almennir borgarar séu almennt ekki færir um að hugsa skynsamlega eða rökrétt, og því þurfi að stjórna og stýra athöfnum þeirra með valdboði til að tryggja að þeir fari sér eða öðrum ekki að voða“. Forræðishyggja er orðið útbreitt mein í íslensku stjórnarfari. Þetta sjáum við orðið víða innan stjórnkerfisins og nýjasta æðið er náttúruverndin. Hvar er virðingin fyrir lýðræðislegri stjórnskipan Þjóðlendna íslendinga ? Hvers vegna finnst fólki það aðlaðandi mynd að gefa sitt eigið land til risastórrar ríkisstofnunar, með lagabákni sem ekkert lýðræði nær til, eingöngu vegna þess að orðin „þjóðgarður“, „komandi kynslóðir“, „náttúruvernd“ og „utanvegaakstur“ er notað ? Fallega skreytt áróðurs-stikkorð sem hamrað er nógu oft á til að menn taki trúnna. Erum við kannski orðin svo leiðitöm að nóg er að kalla „úlfur úlfur“ svo fjöldinn fylki sér í línu eins og sauðfé, með töfraflautuleikarann í broddi fylkingar á glimmerstráðum vegslóða á leið til Sælulands ? Náttúruvernd sem breytist í trúarbrögð er hættuleg trú. Innan þess rúmast engin rök. Í skrá Umhverfisstofnunar ríkisins á fjölda skráðra tilfella utanvegaaksturs 2019, sést að vandinn er mestur á Breiðamerkursandi. Síðast þegar ég vissi var Breiðamerkursandur innan Vatnajökulsþjóðgarðs. Hann er alls ekki eini staðurinn innan þjóðgarðs í þessari skrá. Og að hlusta á forsætisráðherra í sjónvarpssal grípa til þeirra einu raka fyrir stofnun Miðhálendisþjóðgarðs að stöðva þurfi utanvegaakstur, er sorglegt dæmi um fáfræði og vanþekkingu á staðreyndum. Svo ég tali nú ekki um áróðurinn. Þjóðgarður stöðvar ekki utanvegaakstur. Að halda slíku fram er jafngáfulegt rökum UST að friðlýsa þurfi stór uppgróin landsvæði vegna ágangs lúpínu, erlendra trjátegunda og minks (því auðvitað gefur augaleið að þessar tegundir gufi af sjálfsdáðum bara upp af guðs náð, eftir að búið er að blessa landið formlega af yfirvöldum). Samvinna og lausnamiðun í þágu fjölbreytni og almannaréttar virðist ekki eiga sæti innan þessarar stefnu. Enda er einkennilegt, þegar til landsins koma hópar af erlendum sjálfboðaliðum til að vinna í þjóðgörðunum, er íslenskum sjálfboðaliðum í samtökum eins og 4x4 klúbbnum vísað á dyr. Þeir eru ötulir í ýmsum verkefnum í samstarfi við t.d. UST, Landgræðsluna o.fl. og hafa metnaðarfulla stefnu innan sinna raða þar sem unnið er að fræðslu um ábyrgan ferðamáta í sátt við náttúruna og leggjast hart gegn hvers konar utanvegaakstri. Þessi umræða er yfirleitt alltaf þögguð niður með uppmálaðri ímynd þar sem samasem merki er sett á milli náttúruníðings og eiganda jeppa á stórum dekkjum. „Komandi kynslóðir“ er vinsælt slagorð þar sem forræðishyggjan ríður um sem riddari á hvítum hesti tilbúinn að bjarga komandi kynslóðum frá sjálfum sér. Við höfum engan rétt á að binda hendur þeirra með óafturkræfum aðgerðum, vegna þess að það sem bíður þeirra í framtíðinni, er okkur hulið í dag. Það er sérkennilegt að skoða sögu þess vinstri sinnaða flokks sem nú breiðir út grænu skattavængi sína. Í fyrri stjórnartíð þeirra sá flokkurinn sérstaklega um að þrýsta stóriðjunni á Bakka og Helguvík í gegn á ógnarhraða rétt fyrir kosningar með upphefjandi og fegrandi orðum. Þá var lítið mál að umturna Þeistareykjum. Skyndilega stendur sama fólkið grenjandi af frekju í pontu Alþingis yfir því, að fá ekki óhindrað að stofnanavæða hið heilaga trúaraltari þeirra á hálendinu til að koma í veg fyrir alla orkuvinnslu. Það væri þá heiðarlegra að boða til þjóðaratkvæðagreiðslu um svo stórt mál sem varðar hagsmuni okkar allra. Ekki bara þjóðgarðssinna. Það væri lýðræði. Náttúruvernd með valdboðum og hótunum um fangelsisvist á ekkert skylt við slíkt. Höfundur er lýðræðissinni, sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi á Norðausturlandi.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun