Út úr kófinu Jón Ívar Einarsson, Sigríður Á. Andersen og Þorsteinn Siglaugsson skrifa 20. nóvember 2020 07:30 Afleiðingar kórónuveirunnar og þeirra almennu samfélagslegu lokana og hindrana sem beitt hefur verið til að hægja á útbreiðslu hennar taka til allra sviða samfélagsins. Stjórnvöld hafa að einhverju leyti reynt að bregðast við þessum afleiðingum, en þó virðist vera ákveðin rörsýn á að reyna ítrekað að „stöðva veiruna“ í stað heildrænnar sýnar. Valkosturinn við núverandi stefnu er að beita hnitmiðuðum aðgerðum í stað almennra aðgerða. Hnitmiðaðar aðgerðir grundvallast á þeirri lykilstaðreynd að veiran er afar hættuleg elsta aldurshópnum en öðrum að jafnaði ekki. Hnitmiðaðar aðgerðir hafa jafnframt þann kost að þær valda ekki eins miklum samfélagslegum áhrifum og lokanir og samskiptahindranir, þótt vitanlega kosti þær bæði fé og fyrirhöfn. Lokun landamæra fyrir ferðamönnum ein og sér hefur að mati þeirra sem til þekkja í ferðaþjónustu valdið atvinnumissi í það minnsta tíu þúsund manns. Sé miðað við erlendar rannsóknir má búast við að þessi aðgerð hafi jafnvel bein áhrif á heilsufar og lífslíkur fólks. Þau smit sem forðað er með lokuninni eru hins vegar fá, sérstaklega í samanburði við innanlandssmit. Og sú viðbára sumra að lokunin hafi engin áhrif haft á ferðamannastraum er fyrirsláttur einn, líkt og sést þegar tölur eru skoðaðar og gögn um ferðamenn í nágrannalöndunum og víðar. Lokanir skóla og tómstundastarfs og truflun á námsferli barna og unglinga er stórskaðleg. Stöðvun heilbrigðisþjónustu á einkastofum með vísan til óljósra áhrifa þeirra á hið ríkisrekna heilbrigðiskerfi hefur valdið mörgum tjóni og mögulega dauðsföllum. Sá kostnaður og tekjutap sem ríkissjóður hefur þurft að bera, og mun áfram þurfa að bera verði fram haldið sem horfir, mun veikja heilbrigðiskerfið, velferðarþjónustuna og menntakerfið á næstu árum. Við undirrituð höfum á undanförnum vikum og mánuðum gert opinberlega grein fyrir áhyggjum okkar af þessari stöðu og velt vöngum yfir leiðum út úr henni. Ýmsir hafa sett sig í samband við okkur og lýst vilja sínum til að taka þátt í að reyna að vinda ofan af þessari stefnu. Þessi hópur hefur sett saman yfirlýsingu sem nú í vikunni var birt á vefsíðunni kofid.is, undir yfirskriftinni „Út úr kófinu“. Markmið okkar er tvíþætt. Annars vegar að opna umræðuna. Hins vegar að hafa frumkvæði að skynsamlegum tillögum til lausnar. Eðlilega grundvallast slíkar tillögur á því að beita hnitmiðuðum og markvissum aðgerðum í stað þeirra aðgerða sem nú er beitt. Yfirlýsing hópsins hefur þegar vakið nokkra umræðu. Í gær brugðust Alma Möller landlæknir og Þórólfur Guðnason sóttvarnarlæknir við yfirlýsingu okkar, með þeim orðum að þau væru ósammála þeim skoðunum og röksemdum sem þar koma fram. En jafnframt viðurkenndu þau að hafa ekki lesið yfirlýsinguna. Við vorum svolítið hissa á þessu. Markviss vernd viðkvæmra hópa er grunnstefið í þeirri nálgun sem við teljum skynsamlegt að beita. Þessari stefnu var lýst af þremur af helstu sérfræðingum heims í faraldursfræðum nú í október í svonefndri Great Barrington yfirlýsingu. Alma, Þórólfur og Víðir Reynisson rituðu grein í Fréttablaðið fyrir fáum vikum þar sem þau brugðust við þessum tillögum, en þær eru þó raunar í megindráttum samhljóða þeirri stefnu sem sóttvarnarlæknir lýsti sjálfur í upphafi faraldursins. Í greininni færa þau rök gegn óheftri útbreiðslu veirunnar og heimfæra þau svo upp á stefnu yfirlýsingarinnar, sem snýst einmitt alls ekki um óhefta útbreiðslu heldur markvissa og skipulagða vernd viðkvæmra hópa meðan faraldurinn gengur yfir og þar til bóluefni og lyf koma til sögunnar. Með þeim hætti megi lágmarka fjölda dauðsfalla, forðast ofurálag á heilbrigðiskerfið og ná að komast út úr kófinu. Nýlegar fréttir um jákvæðar frumniðurstöður rannsókna á bóluefnum lofa vissulega góðu og vonandi verða þau jafn örugg og áhrifarík og virðist í fyrstu. Hins vegar mun að öllum líkindum taka marga mánuði að fá nægjanlegt bóluefni til landsins til að ráða niðurlögum faraldursins, e.t.v. eins langan tíma og við höfum nú þegar verið í kófinu. Það er því enn mikilvægt að huga að heildaráhrifum faraldursins og neikvæðra áhrifa af aðgerðum gegn covid. Opin umræða og raunsæ upplýsingagjöf er fyrsta skrefið út úr kófinu. Nauðsynlegt er að stemma stigu við ranghugmyndum og ofsahræðslu. Það gerist aðeins með vandaðri upplýsingagjöf og að því markmiði munum við vinna ótrauð. Um síðustu helgi héldum við opinn fund þar sem Dr. Martin Kulldorff, einn höfunda Great Barrington yfirlýsingarinnar var gestur okkar. Af viðbrögðunum að dæma var þetta gagnlegur fundur og ljóst að eftirspurn er eftir breiðari umræðu en átt hefur sér stað hér á landi hingað til. Ekki síður gagnlegt væri að fá að eiga spjall við Þórólf Guðnason sóttvarnalækni og Ölmu Möller landlækni á svipuðum nótum innan skamms. Dr. Jón Ívar Einarsson, prófessor við Harvard Medical School Sigríður Á. Andersen, alþingismaður Þorsteinn Siglaugsson, hagfræðingur Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Sigríður Á. Andersen Mest lesið Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad skrifar Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson skrifar Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Geðheilbrigðismál og landsbyggðin Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir skrifar Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit skrifar Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson skrifar Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Niðurskurðarhnífnum beitt á skólana Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir skrifar Skoðun Verðmæti leikskólans Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Vítahringur ofbeldis og áfalla Paola Cardenas skrifar Skoðun Heilbrigð sál í hraustum líkama Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Að segja bara eitthvað Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Vegurinn heim Tinna Rún Snorradóttir skrifar Skoðun Framsókn setur heimilin í fyrsta sæti Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvert er planið? Þorleifur Hallbjörn Ingólfsson skrifar Skoðun Íslenskan heldur velli Stefán Atli Rúnarsson,Jóhann F K Arinbjarnarson skrifar Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Ný gömul menntastefna Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Afleiðingar kórónuveirunnar og þeirra almennu samfélagslegu lokana og hindrana sem beitt hefur verið til að hægja á útbreiðslu hennar taka til allra sviða samfélagsins. Stjórnvöld hafa að einhverju leyti reynt að bregðast við þessum afleiðingum, en þó virðist vera ákveðin rörsýn á að reyna ítrekað að „stöðva veiruna“ í stað heildrænnar sýnar. Valkosturinn við núverandi stefnu er að beita hnitmiðuðum aðgerðum í stað almennra aðgerða. Hnitmiðaðar aðgerðir grundvallast á þeirri lykilstaðreynd að veiran er afar hættuleg elsta aldurshópnum en öðrum að jafnaði ekki. Hnitmiðaðar aðgerðir hafa jafnframt þann kost að þær valda ekki eins miklum samfélagslegum áhrifum og lokanir og samskiptahindranir, þótt vitanlega kosti þær bæði fé og fyrirhöfn. Lokun landamæra fyrir ferðamönnum ein og sér hefur að mati þeirra sem til þekkja í ferðaþjónustu valdið atvinnumissi í það minnsta tíu þúsund manns. Sé miðað við erlendar rannsóknir má búast við að þessi aðgerð hafi jafnvel bein áhrif á heilsufar og lífslíkur fólks. Þau smit sem forðað er með lokuninni eru hins vegar fá, sérstaklega í samanburði við innanlandssmit. Og sú viðbára sumra að lokunin hafi engin áhrif haft á ferðamannastraum er fyrirsláttur einn, líkt og sést þegar tölur eru skoðaðar og gögn um ferðamenn í nágrannalöndunum og víðar. Lokanir skóla og tómstundastarfs og truflun á námsferli barna og unglinga er stórskaðleg. Stöðvun heilbrigðisþjónustu á einkastofum með vísan til óljósra áhrifa þeirra á hið ríkisrekna heilbrigðiskerfi hefur valdið mörgum tjóni og mögulega dauðsföllum. Sá kostnaður og tekjutap sem ríkissjóður hefur þurft að bera, og mun áfram þurfa að bera verði fram haldið sem horfir, mun veikja heilbrigðiskerfið, velferðarþjónustuna og menntakerfið á næstu árum. Við undirrituð höfum á undanförnum vikum og mánuðum gert opinberlega grein fyrir áhyggjum okkar af þessari stöðu og velt vöngum yfir leiðum út úr henni. Ýmsir hafa sett sig í samband við okkur og lýst vilja sínum til að taka þátt í að reyna að vinda ofan af þessari stefnu. Þessi hópur hefur sett saman yfirlýsingu sem nú í vikunni var birt á vefsíðunni kofid.is, undir yfirskriftinni „Út úr kófinu“. Markmið okkar er tvíþætt. Annars vegar að opna umræðuna. Hins vegar að hafa frumkvæði að skynsamlegum tillögum til lausnar. Eðlilega grundvallast slíkar tillögur á því að beita hnitmiðuðum og markvissum aðgerðum í stað þeirra aðgerða sem nú er beitt. Yfirlýsing hópsins hefur þegar vakið nokkra umræðu. Í gær brugðust Alma Möller landlæknir og Þórólfur Guðnason sóttvarnarlæknir við yfirlýsingu okkar, með þeim orðum að þau væru ósammála þeim skoðunum og röksemdum sem þar koma fram. En jafnframt viðurkenndu þau að hafa ekki lesið yfirlýsinguna. Við vorum svolítið hissa á þessu. Markviss vernd viðkvæmra hópa er grunnstefið í þeirri nálgun sem við teljum skynsamlegt að beita. Þessari stefnu var lýst af þremur af helstu sérfræðingum heims í faraldursfræðum nú í október í svonefndri Great Barrington yfirlýsingu. Alma, Þórólfur og Víðir Reynisson rituðu grein í Fréttablaðið fyrir fáum vikum þar sem þau brugðust við þessum tillögum, en þær eru þó raunar í megindráttum samhljóða þeirri stefnu sem sóttvarnarlæknir lýsti sjálfur í upphafi faraldursins. Í greininni færa þau rök gegn óheftri útbreiðslu veirunnar og heimfæra þau svo upp á stefnu yfirlýsingarinnar, sem snýst einmitt alls ekki um óhefta útbreiðslu heldur markvissa og skipulagða vernd viðkvæmra hópa meðan faraldurinn gengur yfir og þar til bóluefni og lyf koma til sögunnar. Með þeim hætti megi lágmarka fjölda dauðsfalla, forðast ofurálag á heilbrigðiskerfið og ná að komast út úr kófinu. Nýlegar fréttir um jákvæðar frumniðurstöður rannsókna á bóluefnum lofa vissulega góðu og vonandi verða þau jafn örugg og áhrifarík og virðist í fyrstu. Hins vegar mun að öllum líkindum taka marga mánuði að fá nægjanlegt bóluefni til landsins til að ráða niðurlögum faraldursins, e.t.v. eins langan tíma og við höfum nú þegar verið í kófinu. Það er því enn mikilvægt að huga að heildaráhrifum faraldursins og neikvæðra áhrifa af aðgerðum gegn covid. Opin umræða og raunsæ upplýsingagjöf er fyrsta skrefið út úr kófinu. Nauðsynlegt er að stemma stigu við ranghugmyndum og ofsahræðslu. Það gerist aðeins með vandaðri upplýsingagjöf og að því markmiði munum við vinna ótrauð. Um síðustu helgi héldum við opinn fund þar sem Dr. Martin Kulldorff, einn höfunda Great Barrington yfirlýsingarinnar var gestur okkar. Af viðbrögðunum að dæma var þetta gagnlegur fundur og ljóst að eftirspurn er eftir breiðari umræðu en átt hefur sér stað hér á landi hingað til. Ekki síður gagnlegt væri að fá að eiga spjall við Þórólf Guðnason sóttvarnalækni og Ölmu Möller landlækni á svipuðum nótum innan skamms. Dr. Jón Ívar Einarsson, prófessor við Harvard Medical School Sigríður Á. Andersen, alþingismaður Þorsteinn Siglaugsson, hagfræðingur
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun