Tölum um kynlíf María Hjálmtýsdóttir skrifar 6. nóvember 2020 13:31 TW - Ég hef undanfarið verið að reyna að setja fingur á af hverju ég verð svona ringluð og hleyp öll í kekki þegar umræða um kynfræðslu unglinga ber á góma. Það gerist eitthvað sem veldur mér ekki bara tilfinningalegum viðbrögðum heldur líkamlegum í ofanálag, enda er ég líkaminn minn og líkaminn minn er ég. En hvað er að mér? Af hverju er ég ekki bara hress og kát yfir því að loksins eigi að splæsa í átak í þessum málaflokki sem svo mikil þörf er á? Er eitthvað að því að ræða kynlíf? Er það ekki einmitt það sem unga fólkið vill og þarf? Jú auðvitað! En hvað er þá málið? Er ég bara orðin einhver miðaldra bitur tepra sem skilur ekkert hvað er í gangi hjá unga fólkinu? Oft hugsa ég skýrast þegar ég get ekki sofnað og einmitt á þannig stundu tókst mér að tengja saman allan grautinn í hausnum á mér og sjá örlítið skýrari mynd af því sem hefur valdið þeim undarlega hnút sem ég fæ í magann í tengslum við þessa umræðu. Vandamálið mitt er að ég triggerast. Ég verð stressuð og reið og hrædd og vanmáttug og ráðvillt af því að einhversstaðar inni í mér finn ég að sú nálgun sem virðist allsráðandi í umræðunni um kynlíf er ekki í samhengi við þann stað sem ég er á. Og ég hef grun um að ég sé ekki ein. Kynlíf er frábært, kynlíf er hressandi og kynlíf er hollt. Já. Höldum því til haga áður en lengra er haldið. En ... Við erum rétt nýskriðin í gegnum #metoo bylgjuna og hvergi nærri búin að klára að vinna úr þeirri heimsmynd sem sögurnar birtu okkur. Við erum ótalmörg enn að reyna að átta okkur á og vinna úr kynferðislegu áreitninni og ofbeldinu sem við höfum orðið fyrir í gegnum árin, áratugina og aldirnar. Við erum ekki einu sinni búin að skilgreina orðið nauðgun í samhengi við eigin tilveru og mögulega reynslu. Við erum rétt að hefja umræðuna um klámið á netinu sem krakkarnir okkar fá allt of mörg í andlitið löngu áður en þau hafa þroska til að skilja. Við erum varla byrjuð að tala við unga fólkið sem hefur farið illa út úr klámneyslu, sinni eigin og kærastanna. Á Instagram-síðum Karlmennskunnar og Fávita og í rannsóknum sem hafa verið gerðar meðal íslenskra framhaldsskólanema sjáum við glitta í upplifanir og líðan aragrúa ungmenna sem eru trámatíseruð og jafnvel mölbrotin eftir niðurlæginguna, pressuna og markaleysið sem fylgir klámheiminum. Nú er ég ekki bara að tala sem fullorðna konan sem vill hafa vit fyrir mér yngra fólki, sú íhaldssama sem höndlar ekki opinskáa kynlífsumræðu. Ég er að tala sem kona sem veit að ég var ,,heppin“ að fyrsta kynlífsreynslan mín hafi verið jákvæð og góð. Ég er að tala sem unga ég sem ,,leyfði honum að klára“ af því að mér fannst ég ekki eiga rétt á að skipta um skoðun. Ég er að tala sem fyrrum maki manns sem niðurlægði mig trekk í trekk til að uppfylla klámfantasíur sínar. Ég er að tala sem óörugg stúlka sem var stanslaust sagt hvað ég væri ógeðslega óspennandi í rúminu og vond kærasta af því að ég var ekki til í hvað sem er. Ég er að tala sem stúlkan sem hefur verið sussað á og sagt að slappa af og læra að njóta þess sem mér þykir vont. Ég er að tala sem manneskja sem hefur verið pressað á þar til ég lét undan að nota kynlífstæki á forsendum öðrum en mínum og get því ekki horft á slíkar græjur án þess að upplifa kvíða í dag. Ég er að tala sem fullorðna ég sem hefur þurft að vinna heilmikla vinnu til að geta skilað skömm og sök sem aldrei var mín. Ég er að tala sem afkomandi kvenna sem máttu ekki tala um kynlíf en máttu ekki heldur neita mökum sínum um það. Ég er að tala sem móðir og ég er að tala sem manneskja sem vill ekki að fleiri þurfi að upplifa niðurlægingu, sársauka og áföll sem hægt er að forðast. Hvað er ég eiginlega að reyna að segja? Ég er að reyna að segja að við eigum að tala um kynlíf en þurfum að passa okkur þegar við gerum það. Hressa og frjálslynda kynlífsumræðan þar sem við erum bara júbblandi kát að sveifla endaþarmskúlum og sleipiefnum getur verið gríðarlega triggerandi fyrir þau okkar sem tilheyrum hinum ógnarstóra hópi sem hefur orðið fyrir einhverskonar kynferðisofbeldi. Og við erum stelpur, konur og fólk á öllum aldri. Svo er það umræðan um blæti. Hún er flókin en það er allt í lagi. Ég veit vel að það er til hópur fólks sem tilheyrir þeim heimi sem er gott og blessað. Ég veit samt líka að blætið er notað af öðrum sem pressa til að fara yfir mörk og sem slíkt er það vandmeðfarið og jafnvel hættulegt. Ég verð að geta gagnrýnt slíka hegðun án þess að vera sökuð um að vera að blætis-skamma fólk. Ég verð að geta horft á vopnin sem eru notuð til að kúga, niðurlægja og nauðga þó svo að einhverjir kunni með blæti að fara. Ef ég má það ekki er verið að taka af mér tólin sem ég þarf til að geta gert upp þann hluta kynferðisofbeldis sem ég varð fyrir sjálf undir yfirskini ,,opins huga og fordómaleysis“. Ég verð að geta útskýrt hættuna sem fylgir þegar blæti verður kúgunartól í höndum rangra aðila þar sem valdamisræmi er til staðar. Í skólunum okkar þarf að vera kynfræðsla og kynjafræði. Sú fræðsla verður að vera í höndum fagfólks sem vinnur útfrá þeirri staðreynd að kynferðisleg áföll, áreitni og ofbeldi eru í reynslubanka gríðarlega margra okkar allt frá unglingsárunum og jafnvel fyrr. Ekki er nóg að segja krökkum að muna að fá samþykki af því að samþykki er ekki einfalt heldur margslungið. Ekki er nóg að segja krökkum að passa mörkin sín því ekki er auðvelt að sjá og setja mörk þegar þú situr í berskjaldaðri súpu, bálskotin í einhverjum, þráir að láta elska þig og vilt ekki vera leiðinlega týpan. Ekki er nóg að segja krökkum að klám sé ekki kynlíf. Við þurfum að fræða börnin okkar um heilbrigð og óheilbrigð sambönd og samskipti og hvernig kynhlutverkin hafa áhrif á viðhorf okkar og hegðun. Það verður að sýna þeim hversu mannskemmandi megnið af klámbransanum er og hvernig hann hefur troðið upp á heiminn sínu klámvædda kynlífshandriti sem strákar fá margir hverjir sín fyrstu kynni af í 4. eða 5. bekk grunnskóla. Svo er líka mikilvægt að kenna krökkum um afmennskun og hvernig hún er notuð til að réttlæta ofbeldi í hugum þeirra sem beita því. Og auðvitað eigum við að fræða þau um fjölbreytileikann og fegurðina í því að hafa raunverulegt frelsi og forsendur til að uppgötva og stýra eigin kynverund svo þau megi skrifa sjálf sitt kynlífshandrit eins og þeim hentar best. Í guðanna bænum tölum um kynlíf en gerum það af virðingu, þekkingu og útfrá þeirri staðreynd að líkamar okkar, hugur og tilfinningar eru ein og sama veran sem lifir og hrærist í flóknum félagslegum tengslum hvert við annað, við umheiminn í kringum okkur og söguna sem mótar okkur. Höfundur er manneskja. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynlíf Skóla - og menntamál Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Sjá meira
TW - Ég hef undanfarið verið að reyna að setja fingur á af hverju ég verð svona ringluð og hleyp öll í kekki þegar umræða um kynfræðslu unglinga ber á góma. Það gerist eitthvað sem veldur mér ekki bara tilfinningalegum viðbrögðum heldur líkamlegum í ofanálag, enda er ég líkaminn minn og líkaminn minn er ég. En hvað er að mér? Af hverju er ég ekki bara hress og kát yfir því að loksins eigi að splæsa í átak í þessum málaflokki sem svo mikil þörf er á? Er eitthvað að því að ræða kynlíf? Er það ekki einmitt það sem unga fólkið vill og þarf? Jú auðvitað! En hvað er þá málið? Er ég bara orðin einhver miðaldra bitur tepra sem skilur ekkert hvað er í gangi hjá unga fólkinu? Oft hugsa ég skýrast þegar ég get ekki sofnað og einmitt á þannig stundu tókst mér að tengja saman allan grautinn í hausnum á mér og sjá örlítið skýrari mynd af því sem hefur valdið þeim undarlega hnút sem ég fæ í magann í tengslum við þessa umræðu. Vandamálið mitt er að ég triggerast. Ég verð stressuð og reið og hrædd og vanmáttug og ráðvillt af því að einhversstaðar inni í mér finn ég að sú nálgun sem virðist allsráðandi í umræðunni um kynlíf er ekki í samhengi við þann stað sem ég er á. Og ég hef grun um að ég sé ekki ein. Kynlíf er frábært, kynlíf er hressandi og kynlíf er hollt. Já. Höldum því til haga áður en lengra er haldið. En ... Við erum rétt nýskriðin í gegnum #metoo bylgjuna og hvergi nærri búin að klára að vinna úr þeirri heimsmynd sem sögurnar birtu okkur. Við erum ótalmörg enn að reyna að átta okkur á og vinna úr kynferðislegu áreitninni og ofbeldinu sem við höfum orðið fyrir í gegnum árin, áratugina og aldirnar. Við erum ekki einu sinni búin að skilgreina orðið nauðgun í samhengi við eigin tilveru og mögulega reynslu. Við erum rétt að hefja umræðuna um klámið á netinu sem krakkarnir okkar fá allt of mörg í andlitið löngu áður en þau hafa þroska til að skilja. Við erum varla byrjuð að tala við unga fólkið sem hefur farið illa út úr klámneyslu, sinni eigin og kærastanna. Á Instagram-síðum Karlmennskunnar og Fávita og í rannsóknum sem hafa verið gerðar meðal íslenskra framhaldsskólanema sjáum við glitta í upplifanir og líðan aragrúa ungmenna sem eru trámatíseruð og jafnvel mölbrotin eftir niðurlæginguna, pressuna og markaleysið sem fylgir klámheiminum. Nú er ég ekki bara að tala sem fullorðna konan sem vill hafa vit fyrir mér yngra fólki, sú íhaldssama sem höndlar ekki opinskáa kynlífsumræðu. Ég er að tala sem kona sem veit að ég var ,,heppin“ að fyrsta kynlífsreynslan mín hafi verið jákvæð og góð. Ég er að tala sem unga ég sem ,,leyfði honum að klára“ af því að mér fannst ég ekki eiga rétt á að skipta um skoðun. Ég er að tala sem fyrrum maki manns sem niðurlægði mig trekk í trekk til að uppfylla klámfantasíur sínar. Ég er að tala sem óörugg stúlka sem var stanslaust sagt hvað ég væri ógeðslega óspennandi í rúminu og vond kærasta af því að ég var ekki til í hvað sem er. Ég er að tala sem stúlkan sem hefur verið sussað á og sagt að slappa af og læra að njóta þess sem mér þykir vont. Ég er að tala sem manneskja sem hefur verið pressað á þar til ég lét undan að nota kynlífstæki á forsendum öðrum en mínum og get því ekki horft á slíkar græjur án þess að upplifa kvíða í dag. Ég er að tala sem fullorðna ég sem hefur þurft að vinna heilmikla vinnu til að geta skilað skömm og sök sem aldrei var mín. Ég er að tala sem afkomandi kvenna sem máttu ekki tala um kynlíf en máttu ekki heldur neita mökum sínum um það. Ég er að tala sem móðir og ég er að tala sem manneskja sem vill ekki að fleiri þurfi að upplifa niðurlægingu, sársauka og áföll sem hægt er að forðast. Hvað er ég eiginlega að reyna að segja? Ég er að reyna að segja að við eigum að tala um kynlíf en þurfum að passa okkur þegar við gerum það. Hressa og frjálslynda kynlífsumræðan þar sem við erum bara júbblandi kát að sveifla endaþarmskúlum og sleipiefnum getur verið gríðarlega triggerandi fyrir þau okkar sem tilheyrum hinum ógnarstóra hópi sem hefur orðið fyrir einhverskonar kynferðisofbeldi. Og við erum stelpur, konur og fólk á öllum aldri. Svo er það umræðan um blæti. Hún er flókin en það er allt í lagi. Ég veit vel að það er til hópur fólks sem tilheyrir þeim heimi sem er gott og blessað. Ég veit samt líka að blætið er notað af öðrum sem pressa til að fara yfir mörk og sem slíkt er það vandmeðfarið og jafnvel hættulegt. Ég verð að geta gagnrýnt slíka hegðun án þess að vera sökuð um að vera að blætis-skamma fólk. Ég verð að geta horft á vopnin sem eru notuð til að kúga, niðurlægja og nauðga þó svo að einhverjir kunni með blæti að fara. Ef ég má það ekki er verið að taka af mér tólin sem ég þarf til að geta gert upp þann hluta kynferðisofbeldis sem ég varð fyrir sjálf undir yfirskini ,,opins huga og fordómaleysis“. Ég verð að geta útskýrt hættuna sem fylgir þegar blæti verður kúgunartól í höndum rangra aðila þar sem valdamisræmi er til staðar. Í skólunum okkar þarf að vera kynfræðsla og kynjafræði. Sú fræðsla verður að vera í höndum fagfólks sem vinnur útfrá þeirri staðreynd að kynferðisleg áföll, áreitni og ofbeldi eru í reynslubanka gríðarlega margra okkar allt frá unglingsárunum og jafnvel fyrr. Ekki er nóg að segja krökkum að muna að fá samþykki af því að samþykki er ekki einfalt heldur margslungið. Ekki er nóg að segja krökkum að passa mörkin sín því ekki er auðvelt að sjá og setja mörk þegar þú situr í berskjaldaðri súpu, bálskotin í einhverjum, þráir að láta elska þig og vilt ekki vera leiðinlega týpan. Ekki er nóg að segja krökkum að klám sé ekki kynlíf. Við þurfum að fræða börnin okkar um heilbrigð og óheilbrigð sambönd og samskipti og hvernig kynhlutverkin hafa áhrif á viðhorf okkar og hegðun. Það verður að sýna þeim hversu mannskemmandi megnið af klámbransanum er og hvernig hann hefur troðið upp á heiminn sínu klámvædda kynlífshandriti sem strákar fá margir hverjir sín fyrstu kynni af í 4. eða 5. bekk grunnskóla. Svo er líka mikilvægt að kenna krökkum um afmennskun og hvernig hún er notuð til að réttlæta ofbeldi í hugum þeirra sem beita því. Og auðvitað eigum við að fræða þau um fjölbreytileikann og fegurðina í því að hafa raunverulegt frelsi og forsendur til að uppgötva og stýra eigin kynverund svo þau megi skrifa sjálf sitt kynlífshandrit eins og þeim hentar best. Í guðanna bænum tölum um kynlíf en gerum það af virðingu, þekkingu og útfrá þeirri staðreynd að líkamar okkar, hugur og tilfinningar eru ein og sama veran sem lifir og hrærist í flóknum félagslegum tengslum hvert við annað, við umheiminn í kringum okkur og söguna sem mótar okkur. Höfundur er manneskja.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun