Að pissa í skó komandi kynslóða Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir skrifar 1. september 2020 09:01 Flest af minni kynslóð kannast við loftslagskvíða. Hvernig er annað hægt þegar fréttir og umræða um loftslagsvísindi sýna að áhrif loftslagsbreytinga eru orðin daglegt brauð víða um heim — án þess að þær teljist til forsíðufrétta á einum einasta miðli. Loftslagsbreytingar skella hins vegar ekki á allt í einu, með blóðrauðum dómsdagshimni í biblískum stíl. Breytingarnar verða hægar og munu lita hversdagslíf okkar mismikið eftir því hvar við búum, en stöðugt verða áhrifin meiri og þau verða ekki flúin. Það þarf ekki lengur að vera vísindamaður og rýna í óskiljanleg gögn til að sjá loftslagsbreytingar eiga sér stað. Fólk um allan heim er farið að finna fyrir breytingunum á eigin skinni. Áhrifin eru til að mynda flóð, hitabylgjur, skógareldar, fellibylir, útdauði dýra- og plöntutegunda, ísbreiður eru að bráðna og fólki á flótta undan áhrifum loftslagsbreytinga er að fjölga. Þetta er ekki eftir ár eða áratugi, heldur eiga þessar breytingar sér stað í þessum töluðu orðum. Ákvarðanirnar sem við tökum á næstu árum munu hafa áhrif um ókomna tíð. Kvíðnir foreldrar Loftslagsvísindamaðurinn Peter Kalmus er einn þeirra sem segist ekki geta setið aðgerðarlaus og hefur í fært sig yfir á svið aktívisma og stjórnmála s.l. 15 ár til að reyna að fá stjórnmálamenn og almenning til að horfast í augu við alvarleika málsins. Í grein sem hann birti í LA Times á dögunum fjallar hann um hvernig foreldrahlutverkið hafi knúið hann áfram til þess að brýna rödd sína og að gefa ekki upp vonina. Að verða foreldri gerði minn eigin loftslagskvíða líka áþreifanlegri. Allt í einu ber ég ábyrgð á að koma litlum dreng til manns, í heimi þar sem lífsgæði, fæðuöryggi, skjól og friður verður ekki sjálfsagður hlutur. Framtíð hans veltur alfarið á því að við sem stýrum skútunni í dag tökum loftslagshörmungum alvarlega og bregðumst við með viðbrögðum sem hæfa vandamálinu. Allt bendir til þess að nú eigi að auka neyslu og þenja seglin í botn um allan heim vegna COVID-19 og samdráttar vegna þess. Það er skammgóður vermir og í raun væri það að pissa í skó komandi kynslóða. Við horfum nefnilega fram á miklu stærri vandamál en faraldurinn, sem hér hafa verið reifuð. Hvað ætlum við til dæmis að gera þegar flóttafólk í hundruð milljóna vís fer á flótta vegna hita og veðuröfga? Hvað er til ráða? Það er auðvelt að fallast hendur en Peter Kalmus hefur hvatt fólk til að vera hluti af breytingunni og leggja baráttunni lið. Við þurfum róttækar breytingar á stjórnmála- og samfélagskerfinu að hans sögn. Það er ekki lengur nóg að leggja til hófsamar tillögur heldur verður markmiðið verður að vera algjör viðsnúningur og keyra útblástur niður. Við þurfum kjark til að endurhugsa hvernig við lifum okkar daglega lífi. Tíminn fyrir hægfara aðgerðir er liðinn og þess vegna þurfum við stjórnmálamenn sem þora að standa í lappirnar og setja grænar línur, bæði hvað varðar atvinnulíf og almenning. Hvert og eitt okkar þarf líka að finna gleðina og áhugann í því að aðlaga líf okkar að loftslagsmarkmiðum. Hægt er að finna reiknivélar sem gera okkur kleift að skoða kolefnisfótspor okkar og í kjölfarið leitað að aðgerðum til að draga úr losun. Við þurfum að nálgast þetta þannig að í stað þess að fórna lífsgæðum erum við að bæta og auðga líf okkar. Með því að hjóla, ganga og nota almenningssamgöngur fáum við meiri nálægð við samfélagið, náttúruna, hreyfum okkur og njótum útivistar. Við spörum líka peninga og lifum hægar. Í stað þess að fórna ákveðnum fæðutegundum þá er umhverfisvænna mataræði tilraun til þess að prófa nýjar uppskriftir og fæðutegundir. Hægt er að taka kjöt- og mjólkurvörulausa daga í hverri viku en mitt fæði hefur sannarlega ekki orðið minna fjölbreytt eða innihaldsríkt á vegferð til umhverfisvænna lífs. Þá er mikilvægt að skoða matarsóun heimilisins og kynna sér moltugerð, t.d. með Bokashi. Það gefur okkur meiri yfirsýn yfir neyslu heimilisins, sparar okkur pening og er frábær leið til núvitundar. Margar aðrar leiðir eru færar og auðga líf okkar frekar en að skerða: að uppgötva ástríðu fyrir garðyrkju, að hjóla, ganga eða nota almenningssamgöngur. Að elda í stað þess að kaupa tilbúið. Gera við raftæki, sauma úr gömlum fötum og læra nýja iðn. Þetta eru allt lyklar að hægara og streituminna lífi, sem flest okkar stefna að og við getum öll lagt eitthvað af mörkum. Hvað sem við gerum þurfum við að tala um loftslagslagsvandann og tækla vandamálið saman. Líf okkar og velferð veltur á því. Höfundur er listfræðingur og aktívisti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Börn og uppeldi Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir Mest lesið Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Skoðun Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Sjá meira
Flest af minni kynslóð kannast við loftslagskvíða. Hvernig er annað hægt þegar fréttir og umræða um loftslagsvísindi sýna að áhrif loftslagsbreytinga eru orðin daglegt brauð víða um heim — án þess að þær teljist til forsíðufrétta á einum einasta miðli. Loftslagsbreytingar skella hins vegar ekki á allt í einu, með blóðrauðum dómsdagshimni í biblískum stíl. Breytingarnar verða hægar og munu lita hversdagslíf okkar mismikið eftir því hvar við búum, en stöðugt verða áhrifin meiri og þau verða ekki flúin. Það þarf ekki lengur að vera vísindamaður og rýna í óskiljanleg gögn til að sjá loftslagsbreytingar eiga sér stað. Fólk um allan heim er farið að finna fyrir breytingunum á eigin skinni. Áhrifin eru til að mynda flóð, hitabylgjur, skógareldar, fellibylir, útdauði dýra- og plöntutegunda, ísbreiður eru að bráðna og fólki á flótta undan áhrifum loftslagsbreytinga er að fjölga. Þetta er ekki eftir ár eða áratugi, heldur eiga þessar breytingar sér stað í þessum töluðu orðum. Ákvarðanirnar sem við tökum á næstu árum munu hafa áhrif um ókomna tíð. Kvíðnir foreldrar Loftslagsvísindamaðurinn Peter Kalmus er einn þeirra sem segist ekki geta setið aðgerðarlaus og hefur í fært sig yfir á svið aktívisma og stjórnmála s.l. 15 ár til að reyna að fá stjórnmálamenn og almenning til að horfast í augu við alvarleika málsins. Í grein sem hann birti í LA Times á dögunum fjallar hann um hvernig foreldrahlutverkið hafi knúið hann áfram til þess að brýna rödd sína og að gefa ekki upp vonina. Að verða foreldri gerði minn eigin loftslagskvíða líka áþreifanlegri. Allt í einu ber ég ábyrgð á að koma litlum dreng til manns, í heimi þar sem lífsgæði, fæðuöryggi, skjól og friður verður ekki sjálfsagður hlutur. Framtíð hans veltur alfarið á því að við sem stýrum skútunni í dag tökum loftslagshörmungum alvarlega og bregðumst við með viðbrögðum sem hæfa vandamálinu. Allt bendir til þess að nú eigi að auka neyslu og þenja seglin í botn um allan heim vegna COVID-19 og samdráttar vegna þess. Það er skammgóður vermir og í raun væri það að pissa í skó komandi kynslóða. Við horfum nefnilega fram á miklu stærri vandamál en faraldurinn, sem hér hafa verið reifuð. Hvað ætlum við til dæmis að gera þegar flóttafólk í hundruð milljóna vís fer á flótta vegna hita og veðuröfga? Hvað er til ráða? Það er auðvelt að fallast hendur en Peter Kalmus hefur hvatt fólk til að vera hluti af breytingunni og leggja baráttunni lið. Við þurfum róttækar breytingar á stjórnmála- og samfélagskerfinu að hans sögn. Það er ekki lengur nóg að leggja til hófsamar tillögur heldur verður markmiðið verður að vera algjör viðsnúningur og keyra útblástur niður. Við þurfum kjark til að endurhugsa hvernig við lifum okkar daglega lífi. Tíminn fyrir hægfara aðgerðir er liðinn og þess vegna þurfum við stjórnmálamenn sem þora að standa í lappirnar og setja grænar línur, bæði hvað varðar atvinnulíf og almenning. Hvert og eitt okkar þarf líka að finna gleðina og áhugann í því að aðlaga líf okkar að loftslagsmarkmiðum. Hægt er að finna reiknivélar sem gera okkur kleift að skoða kolefnisfótspor okkar og í kjölfarið leitað að aðgerðum til að draga úr losun. Við þurfum að nálgast þetta þannig að í stað þess að fórna lífsgæðum erum við að bæta og auðga líf okkar. Með því að hjóla, ganga og nota almenningssamgöngur fáum við meiri nálægð við samfélagið, náttúruna, hreyfum okkur og njótum útivistar. Við spörum líka peninga og lifum hægar. Í stað þess að fórna ákveðnum fæðutegundum þá er umhverfisvænna mataræði tilraun til þess að prófa nýjar uppskriftir og fæðutegundir. Hægt er að taka kjöt- og mjólkurvörulausa daga í hverri viku en mitt fæði hefur sannarlega ekki orðið minna fjölbreytt eða innihaldsríkt á vegferð til umhverfisvænna lífs. Þá er mikilvægt að skoða matarsóun heimilisins og kynna sér moltugerð, t.d. með Bokashi. Það gefur okkur meiri yfirsýn yfir neyslu heimilisins, sparar okkur pening og er frábær leið til núvitundar. Margar aðrar leiðir eru færar og auðga líf okkar frekar en að skerða: að uppgötva ástríðu fyrir garðyrkju, að hjóla, ganga eða nota almenningssamgöngur. Að elda í stað þess að kaupa tilbúið. Gera við raftæki, sauma úr gömlum fötum og læra nýja iðn. Þetta eru allt lyklar að hægara og streituminna lífi, sem flest okkar stefna að og við getum öll lagt eitthvað af mörkum. Hvað sem við gerum þurfum við að tala um loftslagslagsvandann og tækla vandamálið saman. Líf okkar og velferð veltur á því. Höfundur er listfræðingur og aktívisti.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun