Varnarviðbrögð í stað svara Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 12. ágúst 2020 06:31 Hvert sem ég kem þessa dagana er fólk að velta fyrir sér sömu spurningum; hvernig verður haustið og veturinn? Á að halda landinu opnu eða auka takmarkanir sem gerðar eru til þeirra sem hingað koma? Hvaða áhrif mun þetta allt hafa á okkar daglega líf? Á skólagöngu barnanna okkar? Á fjölskyldu og vini á öldrunarheimilum? Efnahag og atvinnu? Ég fékk símtal frá blaðamanni Morgunblaðsins í vikunni sem vildi vita hvað mér fyndist um stöðu mála. Ég svaraði því til að mér hefur fundist skorta skýr svör um hvert framtíðarplanið sé og kallaði eftir því að ríkisstjórnin sýndi á spilin. Ég er ekki ein um þessa skoðun ef marka má umræðu vikunnar. Sóttvarnalæknir hefur kallað eftir því að ríkisstjórnin og stjórnmálin stígi inn. Það er ljóst að við munum þurfa að læra að lifa með veirunni næstu mánuði, jafnvel árin. Í þeirri stöðu verðum við að vera með skýra áætlun og sýn sem almenningur er meðvitaður um. Fyrir heilbrigði, efnahag, atvinnulíf og velferð. Vitaskuld gerir enginn ráð fyrir að til séu svör við öllu eða allir verði sammála. Það er hins vegar eðlileg krafa og réttmæt að almenningur og atvinnulíf viti og skilji hvert planið er og eftir hvaða sviðsmyndum er unnið eftir. Spurningar eru aldrei mikilvægari en einmitt núna Það er lýðræðislegt hlutverk okkar sem erum í minnihluta á þingi að veita aðhald. Á tímum sem þessum hefur mikla þýðingu að stjórnarandstaða spyrji spurninga fyrir hönd almennings. Viðbrögð forsætisráðherra við þessum svörum mínum í Morgunblaðinu voru þau að hún furðaði sig á því að ég skyldi spyrja spurninga og talaði um pólitíska tækifærismennsku. Viðbrögðin bera vott um mikla vörn. Í stað þess að svara eðlilegum spurningum og gagnrýni á málefnalegan hátt. Ég fór einfaldlega fram á að ríkisstjórnin segði þjóðinni frá sýn sinni til lengri tíma, væri tilbúin með plan og sýndi á spilin. Það verður að gera ráð fyrir því að ráðherrar hafi nýtt sumarið og teiknað upp aðgerðir við því sem gat varla talist alveg óvænt staða. Að ríkisstjórnin komi fram með greiningar og áætlun um hvað gerist ef faraldurinn sækir í sig veðrið, ef faraldurinn stendur í stað og ef það gerist sem við vonum öll, að smit verði í lágmarki. Þjóðin þarf að vita hvers er að vænta og fá á tilfinninguna að verkstjórn sé skýr. Skólar, atvinnulíf, heimili. Þessi viðbrögð forsætisráðherra gera hins vegar að verkum að ég óttast að þau séu ekki fyllilega undirbúin. Verkefnin eru vissulega ærin og úrlausnarefnin flókin. Þá er oft heillavænlegra að hlusta á ólík sjónarmið, gagnrýnisraddir og að lágmarki svara þeim með málefnalegum rökum. Samstaðan er ómetanleg Hin ómetanlega samstaða sem skapaðist í fyrstu bylgju veirunnar er ekki síst til komin vegna þess að þríeykið; Alma, Þórólfur og Víðir töluðu tæpitungulaust, sögðu okkur hvert þau væru að stefna og við hverju væri að búast. Óvissan var mikil og enginn gerði kröfu um að þau gætu svarað öllum spurningum. Þau töluðu hins vegar til þjóðarinnar. Upplýsingagjöf þeirra hafði mikið um árangurinn að segja og um samstöðu þjóðarinnar. Gegnsæið, upplýsingarnar og samtalið varð til þess að þjóðin myndaði órofa samstöðu í baráttunni við varginn. Við upplifðum að við vorum saman í erfiðum aðstæðum og vorum fyrir vikið, öll saman reiðubúin til að takast á við erfitt verkefnið. Þessa hugmyndafræði þarf ríkisstjórnin að taka sér til fyrirmyndar. Hún verður að hlusta á ákall sóttvarnalæknis um aukið samráð ólíkra aðila, aðkomu og ákvarðanatöku stjórnvalda. Að heildarmyndin verði höfð í huga og fólki sagt hvaða áhrif ákvarðanir hafa á daglegt líf þjóðarinnar; á ferðaþjónustuna og aðrar atvinnugreinar, listir, íþróttir, heilbrigðisþjónustu, skólakerfið, brottfall og líðan þjóðar svo eitthvað sé nefnt. Því sama hafa hagfræðingar verið að kalla eftir. Hið pólitíska samtal snýst um hvernig við verjum og verndum almannahagsmuni á tíma veirufaraldurs sem við verðum að lifa við næstu misserin. Og það er mér áhyggjuefni hvernig forsætisráðherra vill afgreiða málefnalegt samtal um stærsta pólítíska málið sem við horfumst í augu við. Nú ber svo undir að ríksstjórnin hefur haft góðan vinnufrið frá þinginu og hefur forsætisráðherra reyndar fagnað því sérstaklega. Ríkisstjórnin er sá aðili sem hefur tækin og tólin til að meta hagræn áhrif og hún getur sett fram heildarmynd hvernig verjast eigi veirunni þannig að hvorki heilsu fólks sé stefnt í hættu né efnahagslegu öryggi. Til að dýrmæt samstaða haldist og við upplifum ekki frekari árekstra á milli hinna ýmsu hópa og atvinnugreina í landinu þarf gegnsæið að vera sem mest og upplýsingaflæðið að vera markvisst. Það þurfa ekki og það verða aldrei allir að sammála um þær ákvarðanir sem þarf að taka en skilningur verður að vera til staðar og forsendur skýrar. Einfaldast hefði verið fyrir forsætisráðherra að svara málefnalega og skýra almenningi frá því eftir hvaða sveigjanlega ramma verður unnið og hvaða áttaviti er notaður. Það á ekki að vera erfitt né kalla fram ónot. Ekkert samráð - og engar spurningar Allt kjörtímabilið hefur Viðreisn haft að leiðarljósi að vera ekki á móti eingöngu til að vera á móti; við viljum ekki líkjast stjórnarandstöðu síðustu ára og áratuga. Við höfum stutt góð mál ríkisstjórnar frá upphafi, veitt aðhald og spurt gagnrýninna spurninga þegar þörf er á. Það hefur ekki breyst með kórónuveirunni. Það er raunar mín skoðun að á tímum sem þessum sé hlutverk málefnalegrar og sterkrar stjórnarandstöðu aldrei mikilvægara. Þegar heimsfaraldurinn reið yfir í febrúar og mars var það pólitísk ákvörðun af hálfu ríkisstjórnarinnar að fylgja ekki fordæmum margra annarra landa og tryggja raunverulegt pólitískt samráð allra flokka um mikilvægar ákvarðanir sem vörðuðu COVID-19. Þvert á móti ákvað ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur að hafa ekkert samráð. Gott og vel. Við höfum unnið með það. En nú má skilja forsætisráðherra sem svo að hún mótmæli einnig eðlilegum spurningum, hvað þá gagnrýni og þá kvikna viðvörunarljós. Hér á Íslandi búum við í opnu, frjálsu og lýðræðislegu landi. Gagnrýni og skoðanir sem ekki falla í kramið á ríkisstjórnarheimilinu verða alltaf til staðar og þær verða að vera til staðar. Slíkt aðhald er heilbrigðismerki í hverju lýðræðissamfélagi. Hér er ríkisstjórnin komin á válega slóð. Ef ráðherrar átta sig ekki á þeim veruleika, þá óttast ég að þau séu ekki starfi sínu vaxin. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skoðun Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Hvert sem ég kem þessa dagana er fólk að velta fyrir sér sömu spurningum; hvernig verður haustið og veturinn? Á að halda landinu opnu eða auka takmarkanir sem gerðar eru til þeirra sem hingað koma? Hvaða áhrif mun þetta allt hafa á okkar daglega líf? Á skólagöngu barnanna okkar? Á fjölskyldu og vini á öldrunarheimilum? Efnahag og atvinnu? Ég fékk símtal frá blaðamanni Morgunblaðsins í vikunni sem vildi vita hvað mér fyndist um stöðu mála. Ég svaraði því til að mér hefur fundist skorta skýr svör um hvert framtíðarplanið sé og kallaði eftir því að ríkisstjórnin sýndi á spilin. Ég er ekki ein um þessa skoðun ef marka má umræðu vikunnar. Sóttvarnalæknir hefur kallað eftir því að ríkisstjórnin og stjórnmálin stígi inn. Það er ljóst að við munum þurfa að læra að lifa með veirunni næstu mánuði, jafnvel árin. Í þeirri stöðu verðum við að vera með skýra áætlun og sýn sem almenningur er meðvitaður um. Fyrir heilbrigði, efnahag, atvinnulíf og velferð. Vitaskuld gerir enginn ráð fyrir að til séu svör við öllu eða allir verði sammála. Það er hins vegar eðlileg krafa og réttmæt að almenningur og atvinnulíf viti og skilji hvert planið er og eftir hvaða sviðsmyndum er unnið eftir. Spurningar eru aldrei mikilvægari en einmitt núna Það er lýðræðislegt hlutverk okkar sem erum í minnihluta á þingi að veita aðhald. Á tímum sem þessum hefur mikla þýðingu að stjórnarandstaða spyrji spurninga fyrir hönd almennings. Viðbrögð forsætisráðherra við þessum svörum mínum í Morgunblaðinu voru þau að hún furðaði sig á því að ég skyldi spyrja spurninga og talaði um pólitíska tækifærismennsku. Viðbrögðin bera vott um mikla vörn. Í stað þess að svara eðlilegum spurningum og gagnrýni á málefnalegan hátt. Ég fór einfaldlega fram á að ríkisstjórnin segði þjóðinni frá sýn sinni til lengri tíma, væri tilbúin með plan og sýndi á spilin. Það verður að gera ráð fyrir því að ráðherrar hafi nýtt sumarið og teiknað upp aðgerðir við því sem gat varla talist alveg óvænt staða. Að ríkisstjórnin komi fram með greiningar og áætlun um hvað gerist ef faraldurinn sækir í sig veðrið, ef faraldurinn stendur í stað og ef það gerist sem við vonum öll, að smit verði í lágmarki. Þjóðin þarf að vita hvers er að vænta og fá á tilfinninguna að verkstjórn sé skýr. Skólar, atvinnulíf, heimili. Þessi viðbrögð forsætisráðherra gera hins vegar að verkum að ég óttast að þau séu ekki fyllilega undirbúin. Verkefnin eru vissulega ærin og úrlausnarefnin flókin. Þá er oft heillavænlegra að hlusta á ólík sjónarmið, gagnrýnisraddir og að lágmarki svara þeim með málefnalegum rökum. Samstaðan er ómetanleg Hin ómetanlega samstaða sem skapaðist í fyrstu bylgju veirunnar er ekki síst til komin vegna þess að þríeykið; Alma, Þórólfur og Víðir töluðu tæpitungulaust, sögðu okkur hvert þau væru að stefna og við hverju væri að búast. Óvissan var mikil og enginn gerði kröfu um að þau gætu svarað öllum spurningum. Þau töluðu hins vegar til þjóðarinnar. Upplýsingagjöf þeirra hafði mikið um árangurinn að segja og um samstöðu þjóðarinnar. Gegnsæið, upplýsingarnar og samtalið varð til þess að þjóðin myndaði órofa samstöðu í baráttunni við varginn. Við upplifðum að við vorum saman í erfiðum aðstæðum og vorum fyrir vikið, öll saman reiðubúin til að takast á við erfitt verkefnið. Þessa hugmyndafræði þarf ríkisstjórnin að taka sér til fyrirmyndar. Hún verður að hlusta á ákall sóttvarnalæknis um aukið samráð ólíkra aðila, aðkomu og ákvarðanatöku stjórnvalda. Að heildarmyndin verði höfð í huga og fólki sagt hvaða áhrif ákvarðanir hafa á daglegt líf þjóðarinnar; á ferðaþjónustuna og aðrar atvinnugreinar, listir, íþróttir, heilbrigðisþjónustu, skólakerfið, brottfall og líðan þjóðar svo eitthvað sé nefnt. Því sama hafa hagfræðingar verið að kalla eftir. Hið pólitíska samtal snýst um hvernig við verjum og verndum almannahagsmuni á tíma veirufaraldurs sem við verðum að lifa við næstu misserin. Og það er mér áhyggjuefni hvernig forsætisráðherra vill afgreiða málefnalegt samtal um stærsta pólítíska málið sem við horfumst í augu við. Nú ber svo undir að ríksstjórnin hefur haft góðan vinnufrið frá þinginu og hefur forsætisráðherra reyndar fagnað því sérstaklega. Ríkisstjórnin er sá aðili sem hefur tækin og tólin til að meta hagræn áhrif og hún getur sett fram heildarmynd hvernig verjast eigi veirunni þannig að hvorki heilsu fólks sé stefnt í hættu né efnahagslegu öryggi. Til að dýrmæt samstaða haldist og við upplifum ekki frekari árekstra á milli hinna ýmsu hópa og atvinnugreina í landinu þarf gegnsæið að vera sem mest og upplýsingaflæðið að vera markvisst. Það þurfa ekki og það verða aldrei allir að sammála um þær ákvarðanir sem þarf að taka en skilningur verður að vera til staðar og forsendur skýrar. Einfaldast hefði verið fyrir forsætisráðherra að svara málefnalega og skýra almenningi frá því eftir hvaða sveigjanlega ramma verður unnið og hvaða áttaviti er notaður. Það á ekki að vera erfitt né kalla fram ónot. Ekkert samráð - og engar spurningar Allt kjörtímabilið hefur Viðreisn haft að leiðarljósi að vera ekki á móti eingöngu til að vera á móti; við viljum ekki líkjast stjórnarandstöðu síðustu ára og áratuga. Við höfum stutt góð mál ríkisstjórnar frá upphafi, veitt aðhald og spurt gagnrýninna spurninga þegar þörf er á. Það hefur ekki breyst með kórónuveirunni. Það er raunar mín skoðun að á tímum sem þessum sé hlutverk málefnalegrar og sterkrar stjórnarandstöðu aldrei mikilvægara. Þegar heimsfaraldurinn reið yfir í febrúar og mars var það pólitísk ákvörðun af hálfu ríkisstjórnarinnar að fylgja ekki fordæmum margra annarra landa og tryggja raunverulegt pólitískt samráð allra flokka um mikilvægar ákvarðanir sem vörðuðu COVID-19. Þvert á móti ákvað ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur að hafa ekkert samráð. Gott og vel. Við höfum unnið með það. En nú má skilja forsætisráðherra sem svo að hún mótmæli einnig eðlilegum spurningum, hvað þá gagnrýni og þá kvikna viðvörunarljós. Hér á Íslandi búum við í opnu, frjálsu og lýðræðislegu landi. Gagnrýni og skoðanir sem ekki falla í kramið á ríkisstjórnarheimilinu verða alltaf til staðar og þær verða að vera til staðar. Slíkt aðhald er heilbrigðismerki í hverju lýðræðissamfélagi. Hér er ríkisstjórnin komin á válega slóð. Ef ráðherrar átta sig ekki á þeim veruleika, þá óttast ég að þau séu ekki starfi sínu vaxin. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun