Að viðurkenna vandann er fyrsta skrefið Kristjana Björg Guðbrandsdóttir skrifar 14. september 2019 10:00 Andrea Ýr. Andrea Ýr Arnarsdóttir, systir Einars Darra heitins, stundar meistaranám í heilbrigðisvísindum við Háskólann á Akureyri með áherslu á geðheilbrigði og rannsóknir á misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja. „Ég var byrjuð í þessu námi áður en bróðir minn lést, ég hafði lesið um stöðu þessa málaflokks, til að mynda í rannsóknum, og vissi að þetta væri málefni sem þyrfti að takast á við. Ég og Einar Darri, bróðir minn, vorum mjög náin, og þrátt fyrir 10 ára aldursmun og að ég bjó erlendis seinustu árin hans þá breytti það ekki okkar sambandi. Þrátt fyrir það og þrátt fyrir að ég hefði lært fræðilega um misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja og annarra fíkniefna í mínu námi, þá hefði mér aldrei dottið í hug að bróðir minn væri að misnota slík lyf og hvað þá að hann myndi láta lífið vegna lyfjaeitrunar. Enginn býst þó við né er undirbúinn fyrir slíkt áfall en í okkar tilfelli kom þetta eins og þruma úr heiðskíru lofti,“ segir Andrea Ýr. Hún og aðrir sem standa að gerð fræðslu- og forvarnarverkefna á vegum Eins lífs vinna með þverfaglegu teymi sér til stuðnings frá menntamálaráðuneyti. „Við vinnum eftir viðmiðum Landlæknisembættis og byggjum á gagnreyndum aðferðum. Að mörgu leyti hefur okkar fræðsla svipaða nálgun og íslenska módelið svokallaða, sem hefur reynst árangursríkt.Vandmeðfarið Áhersla er lögð á að styrkja nærumhverfi ungmenna og byggir það á að efla til samstarfs fjölmargra hluteigandi aðila, til dæmis foreldra, starfsfólk skólanna, félagsmiðstöðva og fleiri aðila. Fræðslan er því samfélagsmiðuð og við einblínum á að efla og ýta undir verndandi þætti,“ segir Andrea Ýr og leggur áherslu á að fræðsla fyrir fullorðna sé allt annars eðlis en fræðsla fyrir ungmenni. „Enda virkilega vandmeðfarið og mikilvægt að styðjast við niðurstöður rannsókna,“ segir hún. Fræðslan fyrir ungmenni felist til að mynda í því að fræða um geðheilbrigði og efla gagnrýna hugsun. Í fræðslu til foreldra sé lögð áhersla á valdeflingu. „Með því að fræða um málaflokkinn, en með þekkingu kemur vald. Við fræðum einnig um þá verndandi þætti sem foreldrar geta haft áhrif á,“ segir hún og ítrekar að fræðsluna sem fari af stað á þessu skólaári eigi enn eftir að fastmóta í samstarfi teymisins. En unnið verði með ofangreind gildi og viðmið. Opin fyrir gagnrýni Hvað segið þið við gagnrýni á átakið og fræðsluna? „Hvað varðar gagnrýnina þá tökum við allri uppbyggilegri gagnrýni opnum örmum enda eigum við öll rétt á því að hafa okkar skoðanir. Við teljum þó að lágmarkið sé að slíkt sé byggt á rökstuddum grunni og viljum endilega benda á að samtöl við okkur persónulega til að afla upplýsinga um eðli og umfang okkar starfs eru vel þegin til að koma í veg fyrir að upplýsingar séu settar á netið sem eiga sér enga stoð,“ segir Andrea Ýr. Hún segist hafa dregið þann lærdóm að það hefði verið gagnlegt að hafa það í forgrunni frá upphafi hvaða viðmiðum og gildum sé unnið eftir. „Sem lúta gagnreyndum aðferðum við að sporna við misnotkun á lyfseðilsskyldum lyfjum og öðrum fíkninefum,“ segir Andrea Ýr sem hlakkar til að kynna aðferðir teymisins á næstu vikum.“ Hulinn heimur „Við viljum fyrst og fremst vekja þjóðina til umhugsunar um þessi mál öll. Við teljum að fólk og foreldrar almennt geri sér enga grein fyrir hversu alvarlegt ástandið er hér á landi. Þetta er hulinn heimur og stórkostlega varasamur. Það hlýtur að vera auðveldara að reyna að forða börnum og ungmennum frá honum með öflugri upplýsinga- og fræðsluveitu en að búa til úrræði þegar það er of seint. Síðan er markmiðið að sjálfsögðu að safna fé svo við getum stutt Eitt líf svo þau geti haldið úti öflugu forvarnar- og fræðslustarfi í öllum grunnskólum, hringinn í kringum landið og ekki síst að fræða foreldra og styðja við þá,“ segir Elísabet Sveinsdóttir, ein þeirra sem bera veg og vanda af samtökunum Á allra vörum sem árlega taka að sér sér að safna fé fyrir ákveðið málefni. Haldið þið að forvarnarátak eins og þetta geti leitt af sér að ungmenni fari ekki í neyslu? „Við erum að minnsta kosti að gera okkar besta til að koma umræðunni af stað og útskýra á mannamáli hvaða afleiðingar svona misnotkun getur haft í för með sér. Fyrsta skrefið er alltaf að tala saman og efla samstöðu og samverustundir fjölskyldna.“ Hvernig styrkir fólk málefnið? „Það er hægt að styrkja málefnið með því að hringja í 900-númerin svokölluðu – en við erum með fimm númer í gangi: 9071502 // 9071504 // 9071506 // 9071508 // 9071510. Síðustu tveir stafirnir gefa til kynna hvaða uppæðir er um að ræða – það er, 2.000, 4.000, 6.000, 8.000 og 10.000 kr. Þá erum við einnig með opið fyrir frjáls framlög inn á reikninginn okkar hjá Íslandsbanka: 537-26-55555, kt. 510608-1350. Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Lyf Tengdar fréttir Kirkjuklukkur hringja inn „Vaknaðu. Þú átt bara eitt líf“ Tuttugu og þrjú dauðsföll sem tengjast ofneyslu lyfja fyrstu átta mánuði ársins eru í rannsókn hjá Embætti Landlæknis. Þau voru þrjátíu og níu á síðasta ári og af þeim voru ellefu ungmenni. Fjölskylda drengs sem lést vegna lyfjaeitrunar hefur síðan þá unnið að forvörnum í skólum undir yfirskriftinni Eitt líf. Átakið er nú stærsta forvarnarátak sem fram hefur farið hér á landi. 1. september 2019 18:30 Við sem þjóð verðum að vakna 2. september 2019 07:00 Mest lesið Meinta mannætan fékk ófrjósemisaðgerð í afmælisgjöf frá mömmu Lífið Hvað skal gera þegar tilhugsunin er meira sexý en kynlífið? Lífið Skaðlegt geðheilsunni að reyna að geðjast öðrum Menning Sjáðu stikluna: Zellweger, Firth og Grant öll í nýjustu Bridget Jones Lífið Stórstjarna úr tónlistarheiminum í nýrri seríu White Lotus Bíó og sjónvarp Rúrik Gísla í glæsilegu eftirpartýi á Edition Lífið „Svona getur þetta reynst smásálarlegt hérna“ Lífið Smekklegt einbýli í hjarta Hafnarfjarðar Lífið Simon og Garfunkel ná sögulegum sáttum: „Ég grét þegar hann sagði hversu mikið ég hefði sært hann“ Lífið PlayStation 5 Pro: Eina leiðin til að spila, ef þú tímir því Leikjavísir Fleiri fréttir Meinta mannætan fékk ófrjósemisaðgerð í afmælisgjöf frá mömmu Hvað skal gera þegar tilhugsunin er meira sexý en kynlífið? Sjáðu stikluna: Zellweger, Firth og Grant öll í nýjustu Bridget Jones Smekklegt einbýli í hjarta Hafnarfjarðar Þurfti aðeins nokkrar sekúndur til að tryggja liði sínu áfram í undanúrslitin Rúrik Gísla í glæsilegu eftirpartýi á Edition Kynbomban Megan Fox ólétt Málaferli og verktakadrama seinkar framkvæmdunum á höllinni í Frakklandi „Svona getur þetta reynst smásálarlegt hérna“ Skreytum hús: Strákaherbergi með Star Wars ívafi Hagaskóli vann Skrekk Simon og Garfunkel ná sögulegum sáttum: „Ég grét þegar hann sagði hversu mikið ég hefði sært hann“ Gelluorkan í hæstu hæðum á Gugguvaktinni Sjá eftir að hafa beint börnum á klámsíðu Crocs skór nú einnig fyrir hunda Fiskikóngurinn kominn í gufuna Hlýleg hönnunarperla eftir Rut Kára í Mosó Steindi á æfingu hjá versta fótboltaliði Lundúna Viðkvæmur drengur sem var á brjósti til fimm ára aldurs og farinn að reykja Stjörnulífið: „Einhver þarna uppi heldur með mér“ Frægir flugfreyjubúningar í útgáfuhófi Loftleiðabókar Hrafnhildur hafnaði í öðru sæti í Miss Earth Þrjár íslenskar kvikmyndir hlutu verðlaun í Þýskalandi Krakkatía vikunnar: Handbolti, eldgos og Alþingi Glæsileg folaldasýning í Skálakoti undir Eyjafjöllum Bein útsending: Vikulöng þrekraun Einars Nammimaðurinn er allur Lifa hægara lífi í New York en á Íslandi Málningartrönur á miðri götu Berlínar breyttu gangi sögunnar Fréttatía vikunnar: Bubbi, Airwaves og kosningar Sjá meira
Andrea Ýr Arnarsdóttir, systir Einars Darra heitins, stundar meistaranám í heilbrigðisvísindum við Háskólann á Akureyri með áherslu á geðheilbrigði og rannsóknir á misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja. „Ég var byrjuð í þessu námi áður en bróðir minn lést, ég hafði lesið um stöðu þessa málaflokks, til að mynda í rannsóknum, og vissi að þetta væri málefni sem þyrfti að takast á við. Ég og Einar Darri, bróðir minn, vorum mjög náin, og þrátt fyrir 10 ára aldursmun og að ég bjó erlendis seinustu árin hans þá breytti það ekki okkar sambandi. Þrátt fyrir það og þrátt fyrir að ég hefði lært fræðilega um misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja og annarra fíkniefna í mínu námi, þá hefði mér aldrei dottið í hug að bróðir minn væri að misnota slík lyf og hvað þá að hann myndi láta lífið vegna lyfjaeitrunar. Enginn býst þó við né er undirbúinn fyrir slíkt áfall en í okkar tilfelli kom þetta eins og þruma úr heiðskíru lofti,“ segir Andrea Ýr. Hún og aðrir sem standa að gerð fræðslu- og forvarnarverkefna á vegum Eins lífs vinna með þverfaglegu teymi sér til stuðnings frá menntamálaráðuneyti. „Við vinnum eftir viðmiðum Landlæknisembættis og byggjum á gagnreyndum aðferðum. Að mörgu leyti hefur okkar fræðsla svipaða nálgun og íslenska módelið svokallaða, sem hefur reynst árangursríkt.Vandmeðfarið Áhersla er lögð á að styrkja nærumhverfi ungmenna og byggir það á að efla til samstarfs fjölmargra hluteigandi aðila, til dæmis foreldra, starfsfólk skólanna, félagsmiðstöðva og fleiri aðila. Fræðslan er því samfélagsmiðuð og við einblínum á að efla og ýta undir verndandi þætti,“ segir Andrea Ýr og leggur áherslu á að fræðsla fyrir fullorðna sé allt annars eðlis en fræðsla fyrir ungmenni. „Enda virkilega vandmeðfarið og mikilvægt að styðjast við niðurstöður rannsókna,“ segir hún. Fræðslan fyrir ungmenni felist til að mynda í því að fræða um geðheilbrigði og efla gagnrýna hugsun. Í fræðslu til foreldra sé lögð áhersla á valdeflingu. „Með því að fræða um málaflokkinn, en með þekkingu kemur vald. Við fræðum einnig um þá verndandi þætti sem foreldrar geta haft áhrif á,“ segir hún og ítrekar að fræðsluna sem fari af stað á þessu skólaári eigi enn eftir að fastmóta í samstarfi teymisins. En unnið verði með ofangreind gildi og viðmið. Opin fyrir gagnrýni Hvað segið þið við gagnrýni á átakið og fræðsluna? „Hvað varðar gagnrýnina þá tökum við allri uppbyggilegri gagnrýni opnum örmum enda eigum við öll rétt á því að hafa okkar skoðanir. Við teljum þó að lágmarkið sé að slíkt sé byggt á rökstuddum grunni og viljum endilega benda á að samtöl við okkur persónulega til að afla upplýsinga um eðli og umfang okkar starfs eru vel þegin til að koma í veg fyrir að upplýsingar séu settar á netið sem eiga sér enga stoð,“ segir Andrea Ýr. Hún segist hafa dregið þann lærdóm að það hefði verið gagnlegt að hafa það í forgrunni frá upphafi hvaða viðmiðum og gildum sé unnið eftir. „Sem lúta gagnreyndum aðferðum við að sporna við misnotkun á lyfseðilsskyldum lyfjum og öðrum fíkninefum,“ segir Andrea Ýr sem hlakkar til að kynna aðferðir teymisins á næstu vikum.“ Hulinn heimur „Við viljum fyrst og fremst vekja þjóðina til umhugsunar um þessi mál öll. Við teljum að fólk og foreldrar almennt geri sér enga grein fyrir hversu alvarlegt ástandið er hér á landi. Þetta er hulinn heimur og stórkostlega varasamur. Það hlýtur að vera auðveldara að reyna að forða börnum og ungmennum frá honum með öflugri upplýsinga- og fræðsluveitu en að búa til úrræði þegar það er of seint. Síðan er markmiðið að sjálfsögðu að safna fé svo við getum stutt Eitt líf svo þau geti haldið úti öflugu forvarnar- og fræðslustarfi í öllum grunnskólum, hringinn í kringum landið og ekki síst að fræða foreldra og styðja við þá,“ segir Elísabet Sveinsdóttir, ein þeirra sem bera veg og vanda af samtökunum Á allra vörum sem árlega taka að sér sér að safna fé fyrir ákveðið málefni. Haldið þið að forvarnarátak eins og þetta geti leitt af sér að ungmenni fari ekki í neyslu? „Við erum að minnsta kosti að gera okkar besta til að koma umræðunni af stað og útskýra á mannamáli hvaða afleiðingar svona misnotkun getur haft í för með sér. Fyrsta skrefið er alltaf að tala saman og efla samstöðu og samverustundir fjölskyldna.“ Hvernig styrkir fólk málefnið? „Það er hægt að styrkja málefnið með því að hringja í 900-númerin svokölluðu – en við erum með fimm númer í gangi: 9071502 // 9071504 // 9071506 // 9071508 // 9071510. Síðustu tveir stafirnir gefa til kynna hvaða uppæðir er um að ræða – það er, 2.000, 4.000, 6.000, 8.000 og 10.000 kr. Þá erum við einnig með opið fyrir frjáls framlög inn á reikninginn okkar hjá Íslandsbanka: 537-26-55555, kt. 510608-1350.
Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Lyf Tengdar fréttir Kirkjuklukkur hringja inn „Vaknaðu. Þú átt bara eitt líf“ Tuttugu og þrjú dauðsföll sem tengjast ofneyslu lyfja fyrstu átta mánuði ársins eru í rannsókn hjá Embætti Landlæknis. Þau voru þrjátíu og níu á síðasta ári og af þeim voru ellefu ungmenni. Fjölskylda drengs sem lést vegna lyfjaeitrunar hefur síðan þá unnið að forvörnum í skólum undir yfirskriftinni Eitt líf. Átakið er nú stærsta forvarnarátak sem fram hefur farið hér á landi. 1. september 2019 18:30 Við sem þjóð verðum að vakna 2. september 2019 07:00 Mest lesið Meinta mannætan fékk ófrjósemisaðgerð í afmælisgjöf frá mömmu Lífið Hvað skal gera þegar tilhugsunin er meira sexý en kynlífið? Lífið Skaðlegt geðheilsunni að reyna að geðjast öðrum Menning Sjáðu stikluna: Zellweger, Firth og Grant öll í nýjustu Bridget Jones Lífið Stórstjarna úr tónlistarheiminum í nýrri seríu White Lotus Bíó og sjónvarp Rúrik Gísla í glæsilegu eftirpartýi á Edition Lífið „Svona getur þetta reynst smásálarlegt hérna“ Lífið Smekklegt einbýli í hjarta Hafnarfjarðar Lífið Simon og Garfunkel ná sögulegum sáttum: „Ég grét þegar hann sagði hversu mikið ég hefði sært hann“ Lífið PlayStation 5 Pro: Eina leiðin til að spila, ef þú tímir því Leikjavísir Fleiri fréttir Meinta mannætan fékk ófrjósemisaðgerð í afmælisgjöf frá mömmu Hvað skal gera þegar tilhugsunin er meira sexý en kynlífið? Sjáðu stikluna: Zellweger, Firth og Grant öll í nýjustu Bridget Jones Smekklegt einbýli í hjarta Hafnarfjarðar Þurfti aðeins nokkrar sekúndur til að tryggja liði sínu áfram í undanúrslitin Rúrik Gísla í glæsilegu eftirpartýi á Edition Kynbomban Megan Fox ólétt Málaferli og verktakadrama seinkar framkvæmdunum á höllinni í Frakklandi „Svona getur þetta reynst smásálarlegt hérna“ Skreytum hús: Strákaherbergi með Star Wars ívafi Hagaskóli vann Skrekk Simon og Garfunkel ná sögulegum sáttum: „Ég grét þegar hann sagði hversu mikið ég hefði sært hann“ Gelluorkan í hæstu hæðum á Gugguvaktinni Sjá eftir að hafa beint börnum á klámsíðu Crocs skór nú einnig fyrir hunda Fiskikóngurinn kominn í gufuna Hlýleg hönnunarperla eftir Rut Kára í Mosó Steindi á æfingu hjá versta fótboltaliði Lundúna Viðkvæmur drengur sem var á brjósti til fimm ára aldurs og farinn að reykja Stjörnulífið: „Einhver þarna uppi heldur með mér“ Frægir flugfreyjubúningar í útgáfuhófi Loftleiðabókar Hrafnhildur hafnaði í öðru sæti í Miss Earth Þrjár íslenskar kvikmyndir hlutu verðlaun í Þýskalandi Krakkatía vikunnar: Handbolti, eldgos og Alþingi Glæsileg folaldasýning í Skálakoti undir Eyjafjöllum Bein útsending: Vikulöng þrekraun Einars Nammimaðurinn er allur Lifa hægara lífi í New York en á Íslandi Málningartrönur á miðri götu Berlínar breyttu gangi sögunnar Fréttatía vikunnar: Bubbi, Airwaves og kosningar Sjá meira
Kirkjuklukkur hringja inn „Vaknaðu. Þú átt bara eitt líf“ Tuttugu og þrjú dauðsföll sem tengjast ofneyslu lyfja fyrstu átta mánuði ársins eru í rannsókn hjá Embætti Landlæknis. Þau voru þrjátíu og níu á síðasta ári og af þeim voru ellefu ungmenni. Fjölskylda drengs sem lést vegna lyfjaeitrunar hefur síðan þá unnið að forvörnum í skólum undir yfirskriftinni Eitt líf. Átakið er nú stærsta forvarnarátak sem fram hefur farið hér á landi. 1. september 2019 18:30
Simon og Garfunkel ná sögulegum sáttum: „Ég grét þegar hann sagði hversu mikið ég hefði sært hann“ Lífið
Simon og Garfunkel ná sögulegum sáttum: „Ég grét þegar hann sagði hversu mikið ég hefði sært hann“ Lífið