Sýndarveruleiki grænþvottar Inger Erla Thomsen skrifar 26. mars 2019 12:30 Um daginn keypti ég mér sjampó-sápustykki í umhverfisvænni og umbúðalausri búð hér á Íslandi. Ég keypti mér þessa sápu vegna þess að ég er að minnka plastnotkunina mína og að nota sápustykki í stað fljótandi sápu í brúsa er ein leið til þess. Þegar ég opnaði svo bréfið sem sápan var pökkuð í var hún líka í plastpoka inn í bréfinu. Þarna var ég orðin fórnarlamb grænþvotts og fór þess vegna brjáluð út í búð og keypti mér fimmfalt ódýrara sjampó í plastbrúsa. Grænþvottur er þegar sem fyrirtæki og framleiðendur fá okkur, neytendurna, til þess að trúa því að varan þeirra eða framleiðslan sé umhverfisvæn án þess þó að vera það í raun og veru. Íslenska dæmið um grænþvott sem allir kannast við er Brúneggjarmálið, þar sem Íslendingar höfðu verið blekktir með markaðssetningu á eggjum í mörg ár. Við urðum öll brjáluð og flestir eru eflaust enn í dag efins þegar þau kaupa egg merkt „lausagöngu hænum“. Brúnegg voru ekki einungis ranglega merkt heldur voru þau líka einu eggin í grænum eggjabakka, sem lætur okkur líða af einhverjum ástæðum eins og þau séu betri fyrir umhverfið, hænurnar og þar af leiðandi okkur. Grænar pakkningar, myndir af plöntum og merkingar um að varan sé “náttúruleg” eru stór þáttur af grænþvotti. Grænþvottur er í raun bara heilaþvottur, okkur er talið trú um varan sem við kaupum sé umhverfisvæn og þess vegna allt í lagi að kaupa hana. Fyrirtæki á Íslandi sem selja vörurnar sínar, eins og safa eða hristinga, í „umhverfisvænu“ PLA plasti falla undir fyrirtæki sem stunda grænþvott. Maíssterkja eða sykurreyr er notað til þess að mynda polylactic acid sem er þetta umrædda PLA plast. Að sjálfsögðu er PLA plast margfalt betra en venjulegt plast, það er að segja ef kringumstæðurnar eru réttar. Þannig er mál með vexti að PLA plast endar flest í landfyllingum eins og margur annar úrgangur og eyðist ekki í náttúrunni nema við ofboðslega hátt hitastig. Það sama á við um „umhverfisvænu“ einnota höldupokana sem fer ört fjölgandi í matvöruverslunum hérlendis. Þeir eru niðurbrjótanlegir líkt og PLA plastið en aðeins við ákveðnar aðstæður. Ég geri ráð fyrir því að flestir noti þessa poka eins og aðra höldupoka í ruslatunnurnar sínar, þar sem ég geri það alveg. Málið er bara að þegar ruslið okkar fer í landfyllingu þá fær pokinn ekki það súrefni, sólarljós og raka sem hann þarf til þess að brotna niður og verður þess vegna bara hluti af þeim óbrjótanlegu efnum sem eru þar fyrir og hafa verið í áratugi. Ég er ennþá brjáluð út í þetta fyrirtæki sem að ég keypti sápustykkið hjá. Þetta snýst ekki bara um að þetta eina sápustykki sé pakkað í plast heldur veit ég núna að framleiðandinn er ekki traustsins verðugur. Ég get með engu móti verið viss um að framleiðslan á þessu sápustykki sé umhverfisvæn eins og sagt er á pakkningunni, ef því er svo pakkað í plast eins og ekkert sé. Ég hef alla mína tíð hugsað um umhverfið og reyni í alvöru mitt allra besta hvað það varðar. Hvernig get ég samt sem neytandi treyst því að vara sem markaðssett er sem umhverfisvæn vara sé það í raun og veru? Lesum um fyrirtækið, framleiðandann og vöruna áður en við kaupum hana, hugsum okkur tvisvar um; vantar okkur þetta í virkilega og hvar endar þessi vara þegar ég er búin að nota hana? Það umhverfisvænasta sem við getum gert sem einstaklingar er að kaupa minna og eyða minni pening í stórfyrirtæki sem eru í raun að blekkja okkur neytendurna. Ég fékk þá flugu líka allt í einu í hausinn að mér vantaði nauðsynlega margnota rör og keypti mér þess vegna mörg slík, ég sem hef eiginlega aldrei notað rör yfir höfuð. Ég keypti mér líka dýrum dómi álnestisbox þegar ég átti þegar mörg plastnestisbox heima sem ég get vel notað. Við megum ekki sem neytendur láta blekkjast svona auðveldlega, okkur vantar ekki þessa hluti, sleppum því þá að kaupa þá. Við verðum ekkert umhverfisvænni á að eiga hluti sem eru umhverfisvænir þegar við eigum nú þegar vel nýtanlega hluti. Hættum að vera fórnarlömb grænþvottar og hugsum okkur tvisvar um þegar við kaupum, vantar okkur virkilega allt þetta dót og hvar endar það svo þegar við erum búin að nota það? Höfundur er umhverfisaktívisti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Brúneggjamálið Mest lesið Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason Skoðun Skoðun Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Um daginn keypti ég mér sjampó-sápustykki í umhverfisvænni og umbúðalausri búð hér á Íslandi. Ég keypti mér þessa sápu vegna þess að ég er að minnka plastnotkunina mína og að nota sápustykki í stað fljótandi sápu í brúsa er ein leið til þess. Þegar ég opnaði svo bréfið sem sápan var pökkuð í var hún líka í plastpoka inn í bréfinu. Þarna var ég orðin fórnarlamb grænþvotts og fór þess vegna brjáluð út í búð og keypti mér fimmfalt ódýrara sjampó í plastbrúsa. Grænþvottur er þegar sem fyrirtæki og framleiðendur fá okkur, neytendurna, til þess að trúa því að varan þeirra eða framleiðslan sé umhverfisvæn án þess þó að vera það í raun og veru. Íslenska dæmið um grænþvott sem allir kannast við er Brúneggjarmálið, þar sem Íslendingar höfðu verið blekktir með markaðssetningu á eggjum í mörg ár. Við urðum öll brjáluð og flestir eru eflaust enn í dag efins þegar þau kaupa egg merkt „lausagöngu hænum“. Brúnegg voru ekki einungis ranglega merkt heldur voru þau líka einu eggin í grænum eggjabakka, sem lætur okkur líða af einhverjum ástæðum eins og þau séu betri fyrir umhverfið, hænurnar og þar af leiðandi okkur. Grænar pakkningar, myndir af plöntum og merkingar um að varan sé “náttúruleg” eru stór þáttur af grænþvotti. Grænþvottur er í raun bara heilaþvottur, okkur er talið trú um varan sem við kaupum sé umhverfisvæn og þess vegna allt í lagi að kaupa hana. Fyrirtæki á Íslandi sem selja vörurnar sínar, eins og safa eða hristinga, í „umhverfisvænu“ PLA plasti falla undir fyrirtæki sem stunda grænþvott. Maíssterkja eða sykurreyr er notað til þess að mynda polylactic acid sem er þetta umrædda PLA plast. Að sjálfsögðu er PLA plast margfalt betra en venjulegt plast, það er að segja ef kringumstæðurnar eru réttar. Þannig er mál með vexti að PLA plast endar flest í landfyllingum eins og margur annar úrgangur og eyðist ekki í náttúrunni nema við ofboðslega hátt hitastig. Það sama á við um „umhverfisvænu“ einnota höldupokana sem fer ört fjölgandi í matvöruverslunum hérlendis. Þeir eru niðurbrjótanlegir líkt og PLA plastið en aðeins við ákveðnar aðstæður. Ég geri ráð fyrir því að flestir noti þessa poka eins og aðra höldupoka í ruslatunnurnar sínar, þar sem ég geri það alveg. Málið er bara að þegar ruslið okkar fer í landfyllingu þá fær pokinn ekki það súrefni, sólarljós og raka sem hann þarf til þess að brotna niður og verður þess vegna bara hluti af þeim óbrjótanlegu efnum sem eru þar fyrir og hafa verið í áratugi. Ég er ennþá brjáluð út í þetta fyrirtæki sem að ég keypti sápustykkið hjá. Þetta snýst ekki bara um að þetta eina sápustykki sé pakkað í plast heldur veit ég núna að framleiðandinn er ekki traustsins verðugur. Ég get með engu móti verið viss um að framleiðslan á þessu sápustykki sé umhverfisvæn eins og sagt er á pakkningunni, ef því er svo pakkað í plast eins og ekkert sé. Ég hef alla mína tíð hugsað um umhverfið og reyni í alvöru mitt allra besta hvað það varðar. Hvernig get ég samt sem neytandi treyst því að vara sem markaðssett er sem umhverfisvæn vara sé það í raun og veru? Lesum um fyrirtækið, framleiðandann og vöruna áður en við kaupum hana, hugsum okkur tvisvar um; vantar okkur þetta í virkilega og hvar endar þessi vara þegar ég er búin að nota hana? Það umhverfisvænasta sem við getum gert sem einstaklingar er að kaupa minna og eyða minni pening í stórfyrirtæki sem eru í raun að blekkja okkur neytendurna. Ég fékk þá flugu líka allt í einu í hausinn að mér vantaði nauðsynlega margnota rör og keypti mér þess vegna mörg slík, ég sem hef eiginlega aldrei notað rör yfir höfuð. Ég keypti mér líka dýrum dómi álnestisbox þegar ég átti þegar mörg plastnestisbox heima sem ég get vel notað. Við megum ekki sem neytendur láta blekkjast svona auðveldlega, okkur vantar ekki þessa hluti, sleppum því þá að kaupa þá. Við verðum ekkert umhverfisvænni á að eiga hluti sem eru umhverfisvænir þegar við eigum nú þegar vel nýtanlega hluti. Hættum að vera fórnarlömb grænþvottar og hugsum okkur tvisvar um þegar við kaupum, vantar okkur virkilega allt þetta dót og hvar endar það svo þegar við erum búin að nota það? Höfundur er umhverfisaktívisti.
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar