
Tíðarandinn tröllríðandi
Dæmin eru mörg en þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar við breytingu Landssímahússins í hótel eru nærtækar. Borgarstjórn leyfði hækkun á húsinu sem þó var til lýta fyrir umhverfið. Síðan heimilaði hún stækkun þess út í austurhluta kirkjugarðsins gamla, sem gengur beinlínis þvert á skýr lög sem banna slíkt.
Það eina sem kallar á heimildir af þessu tagi er sýnilegur skammtímagróði húseigandans.
Svo seldi hann lóðina og húsið með þeim byggingarrétti sem honum hafði verið úthlutaður og fékk mun hærra verð en hann hefði fengið ef borgarstjórn hefði hafnað ósk hans.
Ekki verður séð að borgarstjórn hafi rökstutt þennan gjörning á nokkurn hátt, enda vandséð að það verði gert með tilvísun til hagsmuna almennings.
Þegar leitað er skýringar á að borgarstjórn fer svona illa og blygðunarlaust að ráði sínu verður manni það helst til ráða að líta til tíðarandans sem einkennist af græðgi – taumlausri ásókn í allt sem getur gefið af sér gróða. Skeytingarleysi um samfélagsleg sjónarmið og framtíð lands og lýðs einkennir aldarfarið. Tíðarandinn hefur tryllt borgarstjórn sem heggur nú þar sem hlífa skyldi.
Þessi tíðarandi tröllríður flestum sviðum samfélagsins. Hann veldur því meðal annars að heilbrigðiskerfið hefur verið holað að innan í nokkra áratugi. Umtalsverður hluti þeirra sérfræðinga sem starfa innan kerfisins lætur tíðarandann kúga sig og vinnur ljóst og leynt að því að bæta persónulegan fjárhag sinn á kostnað þess heilbrigðiskerfis sem ætti að vera þeim keppikefli að hlúa að. Tíðarandinn mótar auðvitað líka stjórnmálamennina og þegar sérfræðingarnir dansa með er augljóst hvert stefnan verður tekin.
Einkahagsmundir ríkjandi drifkraftur
Á fyrstu áratugum 20. aldar einkenndist tíðarandinn af almennri löngun til að bæta og byggja upp íslenskt samfélag. Stjórnmálaöflin kepptust við að bæta hag landsins. Ungmennafélagshreyfingin um allt land vann ómetanleg störf að framförum á margvíslegum sviðum. Kvenfélögin lyftu hverju grettistakinu á fætur öðru. Hugsjónir um betra samfélag framtíðarinnar var drifkrafturinn.
Við lok aldarinnar voru einkahagsmunir orðnir ríkjandi drifkraftur og hugsjónir voru lagstar í dvala.
Þessi breyting á aldarfari hefur orðið hægt og bítandi. Við höfum auðvitað hrifist með aldarfarsbreytingu sem orðið hefur víðast hvar, kannski alls staðar, í hinum vestræna heimi.
En þó höfum við breyst á sérstakan hátt. Ríkisútvarpið sem átti drjúgan þátt í að efla samkennd með þjóðinni á fyrri hluta 20. aldar hlaut líka að bera tíðarandanum vitni. Það treysti sér ekki þegar á leið til þess að vera sú uppeldisstofnun sem því var ætlað í upphafi að vera.
Á síldarárunum flutti Ríkisútvarpið daglega sérstakar fréttir af aflabrögðum síldarflotans í tengslum við aðalfréttatímann og flestar fjölskyldur landsins fylgdust með af spenningi. Almenningur þekkti nöfnin á aflahæstu skipunum og fréttamenn töluðu við skipstjóra þeirra sem hvert mannsbarn þekkti. Einnig fengum við daglegar fréttir af millilandaskipum þjóðarinnar, hvar þau voru stödd og hvenær þau væru væntanleg til landsins.
Í byrjun 21. aldar hafði þessum fréttaflutningi verið hætt en nú flutti Ríkisútvarpið okkur daglega fréttir af hlutabréfavísitölum víða um heim. Þeir Íslendingar sem áttu hagsmuna að gæta vegna verðbréfa sinna og sá fjöldi sem hafði hlotið MBA gráðu frá háskóla og skildi hvernig væntingar um gengi verðbréfa gætu ráðið úrslitum um þeirra eigin fjárhag, hlaut að hlusta af andakt. Fréttir af þessu tagi áttu ekkert erindi til almennings en ríkisútvarpið kaus að gerast meðreiðarsveinn útrásarvíkinganna.
Sitja með hendur í skauti
Þegar samfélag okkar tók að rétta úr kútnum eftir hrunið mikla 2008 var það ekki síst vegna gríðarlegs vaxtar ferðamannaiðnaðarins. Eins og vænta mátti fagna stjórnvöld þessum uppgangi en sitja með hendur í skauti. Þeim nægir að dásama hagvöxtinn og telja hann sér að þakka. Flugfélögin tvö stjórna ferðinni og allar aðgerðir þeirra ráðast af taumlausri ásókn í vöxt. Á meðan þessi bylgja gengur yfir getur stjórn okkar ekki einu sinni séð til þess að ferðamannastraumurinn skili samfélaginu fjármunum til að standa straum af innviðum samfélagsins sem þurfa að eflast með auknum mannfjölda.
Þetta er auðvitað öðrum þræði spaugileg þróun en hún er samt grafalvarleg því við erum á hraðri leið með að eyðileggja þann sælustað sem Ísland hefur verið.
Til að Ísland verði ákjósanlegt land fyrir afkomendur okkar þarf að efla hér samkennd og samvinnu. Hefja til vegs og virðingar alla viðleitni til þess að bæta samfélagið.
Spurningin er því hvernig við getum breytt tíðarandanum.
Skoðun

Gunnar Smári hvað er hann?
Birgir Dýrfjörð skrifar

Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri
Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar

Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla
Hrönn Egilsdóttir skrifar

Forvarnir á ferð
Erlingur Sigvaldason skrifar

Vertu meðbyr mannúðar
Birna Þórarinsdóttir skrifar

Fegurð sem breytir skólum
Einar Mikael Sverrisson skrifar

Það læra börnin sem fyrir þeim er haft
Sigurður Örn Hilmarsson skrifar

Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation
Marianne Elisabeth Klinke skrifar

Verður Frelsið fullveldinu að bráð?
Anton Guðmundsson skrifar

Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun?
Ólafur Stephensen skrifar

Mataræði í stóra samhengi lífsins
Birna Þórisdóttir skrifar

Hvað varð um loftslagsmálin?
Kamma Thordarson skrifar

Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum
Inga Sæland skrifar

Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims
Snorri Másson skrifar

Ég kýs Magnús Karl sem rektor
Bylgja Hilmarsdóttir skrifar

Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni
Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar

Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda?
Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar

Lífið gefur engan afslátt
Davíð Bergmann skrifar

Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ
Árni Guðmundsson skrifar

Vitskert veröld
Einar Helgason skrifar

Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet
Signý Jóhannesdóttir skrifar

Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur
Arnar Sigurðsson skrifar

Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands
Eva Jörgensen skrifar

Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja
Friðrik Árnason skrifar

Nýjar ráðleggingar um mataræði
María Heimisdóttir skrifar

Börn með fjölþættan vanda
Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar

Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands
Clive Stacey skrifar

Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði?
Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar

Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti
Najlaa Attaallah skrifar

Heilinn okkar og klukka lífsins
Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir skrifar