Steingrímur og gúrkan Sif Sigmarsdóttir skrifar 11. ágúst 2018 08:15 Eitt dularfyllsta mál sumarsins kann að eiga sér vísindalegar skýringar. Ef þú lest þessar hugleiðingar yfir morgunkaffinu gætir þú enn litið sólmyrkvann sem sjáanlegur er í dag alls staðar á landinu ef vel viðrar. Um er að ræða deildarmyrkva þar sem tunglið hylur sólu að hluta og nær hann hámarki rétt fyrir klukkan níu. Mannkynið er sjálfhverf dýrategund sem staðsetur sig alla jafna í miðju alheimsins sé því komið við. Fyrir tíma tækni og vísinda, þegar sólin snerist enn í kringum manninn, tókum við sólmyrkva persónulega. Er himnarnir myrkvuðust hlaut það að hafa eitthvað með okkur að gera: kóngurinn var ekki að standa í stykkinu; guðirnir voru okkur reiðir; Jón og Sigga á næsta bæ áttu í framhjáhaldi; við lögðum okkur til munns ranga fæðu á röngum tíma. Grikkir til forna trúðu því að sólmyrkvi stafaði af því að guðunum mislíkaði hegðun þeirra; í Gamla testamentinu boðar sólmyrkvi dómsdag: „Á þeim degi – segir Drottinn Guð – vil ég láta sólina ganga til viðar um miðjan dag og senda myrkur yfir landið á ljósum degi.“ Sjálfhverf rangtúlkun á ráðgátum veraldarinnar einskorðast þó ekki við undur náttúrunnar.Pólitísk endastöð Gúrkutíð. Hugtakið er notað um tímann þegar lítið er í fréttum. Í venjulegu árferði ættum við að vera stödd á síðari hluta gúrkutíðar. Einum manni er hins vegar svo fyrir að þakka að minna hefur farið fyrir gúrkunni í ár en oft áður. Þótt næstum mánuður sé liðinn frá hátíðarfundi Alþingis á Þingvöllum er hann enn í fréttunum. Í vikunni skammaði Jón Kalman Stefánsson rithöfundur Steingrím J. Sigfússon, forseta Alþingis, fyrir að hafa boðið einum alræmdasta þjóðernissinna Norðurlanda til samkomunnar. Sagði hann Steingrími bera að „biðjast afsökunar, standa upp úr stól sínum og hleypa öðrum að“. Steingrímur er eins og farþegi sem sofnaði í strætó og stígur vankaður út á pólitískri endastöð. Piu-málið hefði átt að vera skandall dagsins – mesta lagi vikunnar – en hefur nú undið svo upp á sig að fólk er farið að krefja Steingrím um afsögn. Steingrímur hefði þó hæglega getað kæft hneykslið í fæðingu með því einu að viðurkenna mistök. Ráðgáta sumarsins er þessi: Hvers vegna gerði hann það ekki? Eins og Grikkir til forna sem töldu sólmyrkvann snúast um þá sjálfa ákvað ég, í ljósi skorts á vísindalegum útskýringum, að túlka það sem svo að þvermóðska Steingríms snerist um mig. Af einskærri ósérplægni gerðist Steingrímur klappstýra fremsta rasista Norðurlanda af greiðvikni við alla álitsgjafa landsins; hann var að hlífa okkur við gúrkutíðinni. En í vikulok hrundi þessi heimsmynd mín. Rétt eins og sólmyrkvinn á Piu-málið sér vísindalegar skýringar.Pínlegt Ný rannsókn sem gerð var við háskólann í Iowa sýnir að hæfni okkar til að sjá villu okkar vegar dvínar með aldrinum. Þátttakendum í rannsókninni var gert að spila einfaldan tölvuleik sem fólst í því að þegar hringur birtist á jaðri skjás áttu þeir að forðast að líta á hann. „Góðu fréttirnar eru þær að hinir eldri leystu verkefnið jafnvel af hendi og þeir yngri,“ sagði Jan Wessel, prófessor í taugavísindum, um rannsóknina. Þegar þátttakendur voru fengnir til að meta eigin frammistöðu var raunin hins vegar önnur. „Við komumst að því að geta þeirra eldri til að koma auga á mistök sín er töluvert skert.“ Fólk undir þrítugu viðurkenndi mistök í 75% tilfella. Fólk yfir sextugu viðurkenndi mistök í aðeins 63% tilfella. Nauðsynlegt er þeim sem ætla að horfa á sólmyrkvann að skýla augum sínum með hlífðarbúnaði á borð við sólmyrkvagleraugu. Þegar aldurinn færist yfir fylgir þvermóðskan með – því sýnum við öll skilning. Svo pínlegt er hins vegar orðið að horfa upp á Steingrím standa einan á pólitískum berangri, skakandi klappstýrudúskum til heilla Piu Kjærsgaard að óskandi væri að hlífðarbúnaður væri fáanlegur sem verndaði augun fyrir þeirri skaðræðissjón. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Sif Sigmarsdóttir Mest lesið Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Sjá meira
Eitt dularfyllsta mál sumarsins kann að eiga sér vísindalegar skýringar. Ef þú lest þessar hugleiðingar yfir morgunkaffinu gætir þú enn litið sólmyrkvann sem sjáanlegur er í dag alls staðar á landinu ef vel viðrar. Um er að ræða deildarmyrkva þar sem tunglið hylur sólu að hluta og nær hann hámarki rétt fyrir klukkan níu. Mannkynið er sjálfhverf dýrategund sem staðsetur sig alla jafna í miðju alheimsins sé því komið við. Fyrir tíma tækni og vísinda, þegar sólin snerist enn í kringum manninn, tókum við sólmyrkva persónulega. Er himnarnir myrkvuðust hlaut það að hafa eitthvað með okkur að gera: kóngurinn var ekki að standa í stykkinu; guðirnir voru okkur reiðir; Jón og Sigga á næsta bæ áttu í framhjáhaldi; við lögðum okkur til munns ranga fæðu á röngum tíma. Grikkir til forna trúðu því að sólmyrkvi stafaði af því að guðunum mislíkaði hegðun þeirra; í Gamla testamentinu boðar sólmyrkvi dómsdag: „Á þeim degi – segir Drottinn Guð – vil ég láta sólina ganga til viðar um miðjan dag og senda myrkur yfir landið á ljósum degi.“ Sjálfhverf rangtúlkun á ráðgátum veraldarinnar einskorðast þó ekki við undur náttúrunnar.Pólitísk endastöð Gúrkutíð. Hugtakið er notað um tímann þegar lítið er í fréttum. Í venjulegu árferði ættum við að vera stödd á síðari hluta gúrkutíðar. Einum manni er hins vegar svo fyrir að þakka að minna hefur farið fyrir gúrkunni í ár en oft áður. Þótt næstum mánuður sé liðinn frá hátíðarfundi Alþingis á Þingvöllum er hann enn í fréttunum. Í vikunni skammaði Jón Kalman Stefánsson rithöfundur Steingrím J. Sigfússon, forseta Alþingis, fyrir að hafa boðið einum alræmdasta þjóðernissinna Norðurlanda til samkomunnar. Sagði hann Steingrími bera að „biðjast afsökunar, standa upp úr stól sínum og hleypa öðrum að“. Steingrímur er eins og farþegi sem sofnaði í strætó og stígur vankaður út á pólitískri endastöð. Piu-málið hefði átt að vera skandall dagsins – mesta lagi vikunnar – en hefur nú undið svo upp á sig að fólk er farið að krefja Steingrím um afsögn. Steingrímur hefði þó hæglega getað kæft hneykslið í fæðingu með því einu að viðurkenna mistök. Ráðgáta sumarsins er þessi: Hvers vegna gerði hann það ekki? Eins og Grikkir til forna sem töldu sólmyrkvann snúast um þá sjálfa ákvað ég, í ljósi skorts á vísindalegum útskýringum, að túlka það sem svo að þvermóðska Steingríms snerist um mig. Af einskærri ósérplægni gerðist Steingrímur klappstýra fremsta rasista Norðurlanda af greiðvikni við alla álitsgjafa landsins; hann var að hlífa okkur við gúrkutíðinni. En í vikulok hrundi þessi heimsmynd mín. Rétt eins og sólmyrkvinn á Piu-málið sér vísindalegar skýringar.Pínlegt Ný rannsókn sem gerð var við háskólann í Iowa sýnir að hæfni okkar til að sjá villu okkar vegar dvínar með aldrinum. Þátttakendum í rannsókninni var gert að spila einfaldan tölvuleik sem fólst í því að þegar hringur birtist á jaðri skjás áttu þeir að forðast að líta á hann. „Góðu fréttirnar eru þær að hinir eldri leystu verkefnið jafnvel af hendi og þeir yngri,“ sagði Jan Wessel, prófessor í taugavísindum, um rannsóknina. Þegar þátttakendur voru fengnir til að meta eigin frammistöðu var raunin hins vegar önnur. „Við komumst að því að geta þeirra eldri til að koma auga á mistök sín er töluvert skert.“ Fólk undir þrítugu viðurkenndi mistök í 75% tilfella. Fólk yfir sextugu viðurkenndi mistök í aðeins 63% tilfella. Nauðsynlegt er þeim sem ætla að horfa á sólmyrkvann að skýla augum sínum með hlífðarbúnaði á borð við sólmyrkvagleraugu. Þegar aldurinn færist yfir fylgir þvermóðskan með – því sýnum við öll skilning. Svo pínlegt er hins vegar orðið að horfa upp á Steingrím standa einan á pólitískum berangri, skakandi klappstýrudúskum til heilla Piu Kjærsgaard að óskandi væri að hlífðarbúnaður væri fáanlegur sem verndaði augun fyrir þeirri skaðræðissjón.
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun