Timeo Danaos… Guðmundur Andri Thorsson skrifar 20. júlí 2015 07:00 Við heyrum sögur af heilu grísku eyjunum þar sem allir þykjast vera blindir, og amma þeirra líka, og fá bætur samkvæmt því. Við heyrum sögur af fólki sem hættir að vinna um sextugt og jafnvel fyrr, og allir á eftirlaunum og síðan ekkjan eða ekkillinn og loks fjölskyldan öll, og amma þeirra líka. Og alltaf partí. Svo heyrum við aðrar sögur: af harðduglegum Þjóðverjum og útþrælkuðum Finnum þar sem enginn ann sér hvíldar – og amma þeirra ekki heldur því eftirlaunaaldurinn er svo hár – og til hvers? Jú, einhver þarf að borga partíið hjá Grikkjum. Hvað nú ef…? Gott og vel. Maður skilur það að ekki gengur til lengdar að reka ríkissjóð með stórkostlegum lántökum til að standa undir falskri velferð meðan skattheimtu er ábótavant og auðkýfingar stela öllu steini léttara og skjóta því undan til borga sem taka þýfi fagnandi – til dæmis London. En ímyndum okkur rétt sem snöggvast að Grikkir hefðu ráðist á Tyrki út af deilum um yfirráð yfir Kýpur (sem gæti reyndar ekki gerst á meðan Grikkir eru í ESB). Ímyndum okkur að þeir hefðu farið halloka og Tyrkir hrakið þá til baka og barist hafi verið af grimmd um helstu borgir Grikklands. Ímyndum okkur að allt væri í kaldakoli í Grikklandi út af þessu heimskulega frumhlaupi og landið þyrfti sárlega á enduruppbyggingu að halda. Hvernig yrði neyðarkalli Grikkja tekið af öðrum þjóðum? Kannski er þetta fáránlegur þankagangur en maður getur ekki varist þeirri hugsun að Grikkir hefðu mætt meiri skilningi og samúð innan vébanda ESB ef þeir hefðu eytt öllum þessum skrilljónum í stríðsrekstur, kaup á vígtólum, manndráp og eyðileggingu en í það sem þeir eru sagðir hafa gert: að auka lífsgæði sín. Neyðin væri á einhvern máta verðugri eftir stríð en eftir velferð. Það er eins og það sé ófyrirgefanlegt, að hafa tekið öll þessi lán til þess að lækka eftirlaunaaldur og hækka bætur og reyna að byggja upp vísi að velferðarsamfélagi. Með öðrum orðum: það er eins og verra þyki að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það gott en að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það skítt. Og helst drepa það.Fy rir utanaðkomandi mann lítur út fyrir að hjálp til Grikkja um þessar mundir sé einkum fólgin í því að peningar séu látnir renna úr einum banka í annan – kannski milli deilda í einum og sama bankanum. Grikkir þurfa hjálp við að ná peningum frá útrásarvíkingunum sínum sem létu greipar sópa um banka og komu þýfinu fyrir í London og Sviss; þeir þurfa stuðning við að halda gangandi stofnunum samfélagsins. Það er aðalatriðið – ekki aðdragandinn. En umfram allt þurfa þeir hagvöxt: Og hann verður ekki fenginn með niðurskurði eins og marg-afsönnuð skólaspeki hagfræðinnar boðar heldur með örvandi aðgerðum. Ekkert lýðræði hér! Það var furðulegt að horfa upp á atburðarásina kringum þjóðaratkvæðagreiðsluna sem Tsipras forsætisráðherra efndi til. Í fyrstu fannst manni hann vera eins og verkalýðsforingi sem stillt er upp við vegg af viðsemjendum sínum og látinn ganga að afarkostum, en neitar og vísar tilboðinu til félagsmanna sinna í því skyni að sækja sér nýtt umboð til samninga, fá styrk af því lýðræðislega umboði. – Eruð þið með mér? Eruð þið á bak við mig? Gríska þjóðin hlýddi kallinu og fólk þyrptist á kjörstaði og Tsipras fékk yfirgnæfandi meirihluta. Og þjóðin hélt veislur og braut diska og dansaði við búsúkí því að hún hélt að þarna hefðu orðið vatnaskil og þjóðin loks tekið málin í sínar hendur. Tsipras kom sigri hrósandi að borðinu á ný en nú brá svo við að sigurinn í þjóðaratkvæðagreiðslunni hafði ekki veitt honum nýtt umboð, heldur þvert á móti. Sigurinn hafði rýrt umboð hans. Og nú var ekki leitað leiða til að semja á þann hátt að fremur gæti fallið í geð grískum kjósendum heldur þvert á móti, hertar skrúfurnar: í boði var verri samningur. Í boði var niðurlæging. Samkvæmt viðsemjendunum hafði hann drýgt höfuðsynd hins evrópska stjórnmálamanns: Hann hafði ráðfært sig við þjóðina. Hann hafði iðkað beint lýðræði en ekki látið atvinnumennina í faginu um þetta. Og eins og við vitum er fólkið bara fúskarar í því að taka ákvarðanir í málefnum sem varða það sjálft, líf þess og heill. Skilaboðin voru: Aldrei gera þetta aftur! „Timeo Danaos et dona ferentes“ kvað Virgill: Óttist Grikki og líka þegar þeir koma færandi hendi, og vísaði þar til Trójuhestsins. Góð og gild speki sem smáþjóðir eiga alltaf að muna í samskiptum við stórveldi: ekki síst alræðisríki eins og Kína, Sádi-Arabíu og Rússland. Og nú hafa Grikkir komist að því fullkeyptu. Og við erum ýmsu nær um það hvernig smáþjóð getur reitt af innan Evrópusambandsins, fari hún óvarlega. Enn höfum við að vísu ekki fengið að vita hvað aðild að sambandinu myndi þýða fyrir Íslendinga, því að það er ekki bara í Brussel sem mönnum er illa við þjóðaratkvæðagreiðslur heldur líka hér í ríkisstjórninni. Sjálfkrafa finnum við til með Grikkjum, smáþjóðinni sem má sæta afarkostum eftir að hafa í góðri trú tekið mikil lán, en kannski er nærtækara fyrir Íslendinga, þrátt fyrir allt, að líta til annarra Norðurlandaþjóða innan ESB þegar vegnir eru og metnir kostir og ókostir aðildar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Nýbygging þýðir ekki gallalaus eign Annþór Kristján Karlsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Sjá meira
Við heyrum sögur af heilu grísku eyjunum þar sem allir þykjast vera blindir, og amma þeirra líka, og fá bætur samkvæmt því. Við heyrum sögur af fólki sem hættir að vinna um sextugt og jafnvel fyrr, og allir á eftirlaunum og síðan ekkjan eða ekkillinn og loks fjölskyldan öll, og amma þeirra líka. Og alltaf partí. Svo heyrum við aðrar sögur: af harðduglegum Þjóðverjum og útþrælkuðum Finnum þar sem enginn ann sér hvíldar – og amma þeirra ekki heldur því eftirlaunaaldurinn er svo hár – og til hvers? Jú, einhver þarf að borga partíið hjá Grikkjum. Hvað nú ef…? Gott og vel. Maður skilur það að ekki gengur til lengdar að reka ríkissjóð með stórkostlegum lántökum til að standa undir falskri velferð meðan skattheimtu er ábótavant og auðkýfingar stela öllu steini léttara og skjóta því undan til borga sem taka þýfi fagnandi – til dæmis London. En ímyndum okkur rétt sem snöggvast að Grikkir hefðu ráðist á Tyrki út af deilum um yfirráð yfir Kýpur (sem gæti reyndar ekki gerst á meðan Grikkir eru í ESB). Ímyndum okkur að þeir hefðu farið halloka og Tyrkir hrakið þá til baka og barist hafi verið af grimmd um helstu borgir Grikklands. Ímyndum okkur að allt væri í kaldakoli í Grikklandi út af þessu heimskulega frumhlaupi og landið þyrfti sárlega á enduruppbyggingu að halda. Hvernig yrði neyðarkalli Grikkja tekið af öðrum þjóðum? Kannski er þetta fáránlegur þankagangur en maður getur ekki varist þeirri hugsun að Grikkir hefðu mætt meiri skilningi og samúð innan vébanda ESB ef þeir hefðu eytt öllum þessum skrilljónum í stríðsrekstur, kaup á vígtólum, manndráp og eyðileggingu en í það sem þeir eru sagðir hafa gert: að auka lífsgæði sín. Neyðin væri á einhvern máta verðugri eftir stríð en eftir velferð. Það er eins og það sé ófyrirgefanlegt, að hafa tekið öll þessi lán til þess að lækka eftirlaunaaldur og hækka bætur og reyna að byggja upp vísi að velferðarsamfélagi. Með öðrum orðum: það er eins og verra þyki að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það gott en að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það skítt. Og helst drepa það.Fy rir utanaðkomandi mann lítur út fyrir að hjálp til Grikkja um þessar mundir sé einkum fólgin í því að peningar séu látnir renna úr einum banka í annan – kannski milli deilda í einum og sama bankanum. Grikkir þurfa hjálp við að ná peningum frá útrásarvíkingunum sínum sem létu greipar sópa um banka og komu þýfinu fyrir í London og Sviss; þeir þurfa stuðning við að halda gangandi stofnunum samfélagsins. Það er aðalatriðið – ekki aðdragandinn. En umfram allt þurfa þeir hagvöxt: Og hann verður ekki fenginn með niðurskurði eins og marg-afsönnuð skólaspeki hagfræðinnar boðar heldur með örvandi aðgerðum. Ekkert lýðræði hér! Það var furðulegt að horfa upp á atburðarásina kringum þjóðaratkvæðagreiðsluna sem Tsipras forsætisráðherra efndi til. Í fyrstu fannst manni hann vera eins og verkalýðsforingi sem stillt er upp við vegg af viðsemjendum sínum og látinn ganga að afarkostum, en neitar og vísar tilboðinu til félagsmanna sinna í því skyni að sækja sér nýtt umboð til samninga, fá styrk af því lýðræðislega umboði. – Eruð þið með mér? Eruð þið á bak við mig? Gríska þjóðin hlýddi kallinu og fólk þyrptist á kjörstaði og Tsipras fékk yfirgnæfandi meirihluta. Og þjóðin hélt veislur og braut diska og dansaði við búsúkí því að hún hélt að þarna hefðu orðið vatnaskil og þjóðin loks tekið málin í sínar hendur. Tsipras kom sigri hrósandi að borðinu á ný en nú brá svo við að sigurinn í þjóðaratkvæðagreiðslunni hafði ekki veitt honum nýtt umboð, heldur þvert á móti. Sigurinn hafði rýrt umboð hans. Og nú var ekki leitað leiða til að semja á þann hátt að fremur gæti fallið í geð grískum kjósendum heldur þvert á móti, hertar skrúfurnar: í boði var verri samningur. Í boði var niðurlæging. Samkvæmt viðsemjendunum hafði hann drýgt höfuðsynd hins evrópska stjórnmálamanns: Hann hafði ráðfært sig við þjóðina. Hann hafði iðkað beint lýðræði en ekki látið atvinnumennina í faginu um þetta. Og eins og við vitum er fólkið bara fúskarar í því að taka ákvarðanir í málefnum sem varða það sjálft, líf þess og heill. Skilaboðin voru: Aldrei gera þetta aftur! „Timeo Danaos et dona ferentes“ kvað Virgill: Óttist Grikki og líka þegar þeir koma færandi hendi, og vísaði þar til Trójuhestsins. Góð og gild speki sem smáþjóðir eiga alltaf að muna í samskiptum við stórveldi: ekki síst alræðisríki eins og Kína, Sádi-Arabíu og Rússland. Og nú hafa Grikkir komist að því fullkeyptu. Og við erum ýmsu nær um það hvernig smáþjóð getur reitt af innan Evrópusambandsins, fari hún óvarlega. Enn höfum við að vísu ekki fengið að vita hvað aðild að sambandinu myndi þýða fyrir Íslendinga, því að það er ekki bara í Brussel sem mönnum er illa við þjóðaratkvæðagreiðslur heldur líka hér í ríkisstjórninni. Sjálfkrafa finnum við til með Grikkjum, smáþjóðinni sem má sæta afarkostum eftir að hafa í góðri trú tekið mikil lán, en kannski er nærtækara fyrir Íslendinga, þrátt fyrir allt, að líta til annarra Norðurlandaþjóða innan ESB þegar vegnir eru og metnir kostir og ókostir aðildar.
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar