Timeo Danaos… Guðmundur Andri Thorsson skrifar 20. júlí 2015 07:00 Við heyrum sögur af heilu grísku eyjunum þar sem allir þykjast vera blindir, og amma þeirra líka, og fá bætur samkvæmt því. Við heyrum sögur af fólki sem hættir að vinna um sextugt og jafnvel fyrr, og allir á eftirlaunum og síðan ekkjan eða ekkillinn og loks fjölskyldan öll, og amma þeirra líka. Og alltaf partí. Svo heyrum við aðrar sögur: af harðduglegum Þjóðverjum og útþrælkuðum Finnum þar sem enginn ann sér hvíldar – og amma þeirra ekki heldur því eftirlaunaaldurinn er svo hár – og til hvers? Jú, einhver þarf að borga partíið hjá Grikkjum. Hvað nú ef…? Gott og vel. Maður skilur það að ekki gengur til lengdar að reka ríkissjóð með stórkostlegum lántökum til að standa undir falskri velferð meðan skattheimtu er ábótavant og auðkýfingar stela öllu steini léttara og skjóta því undan til borga sem taka þýfi fagnandi – til dæmis London. En ímyndum okkur rétt sem snöggvast að Grikkir hefðu ráðist á Tyrki út af deilum um yfirráð yfir Kýpur (sem gæti reyndar ekki gerst á meðan Grikkir eru í ESB). Ímyndum okkur að þeir hefðu farið halloka og Tyrkir hrakið þá til baka og barist hafi verið af grimmd um helstu borgir Grikklands. Ímyndum okkur að allt væri í kaldakoli í Grikklandi út af þessu heimskulega frumhlaupi og landið þyrfti sárlega á enduruppbyggingu að halda. Hvernig yrði neyðarkalli Grikkja tekið af öðrum þjóðum? Kannski er þetta fáránlegur þankagangur en maður getur ekki varist þeirri hugsun að Grikkir hefðu mætt meiri skilningi og samúð innan vébanda ESB ef þeir hefðu eytt öllum þessum skrilljónum í stríðsrekstur, kaup á vígtólum, manndráp og eyðileggingu en í það sem þeir eru sagðir hafa gert: að auka lífsgæði sín. Neyðin væri á einhvern máta verðugri eftir stríð en eftir velferð. Það er eins og það sé ófyrirgefanlegt, að hafa tekið öll þessi lán til þess að lækka eftirlaunaaldur og hækka bætur og reyna að byggja upp vísi að velferðarsamfélagi. Með öðrum orðum: það er eins og verra þyki að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það gott en að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það skítt. Og helst drepa það.Fy rir utanaðkomandi mann lítur út fyrir að hjálp til Grikkja um þessar mundir sé einkum fólgin í því að peningar séu látnir renna úr einum banka í annan – kannski milli deilda í einum og sama bankanum. Grikkir þurfa hjálp við að ná peningum frá útrásarvíkingunum sínum sem létu greipar sópa um banka og komu þýfinu fyrir í London og Sviss; þeir þurfa stuðning við að halda gangandi stofnunum samfélagsins. Það er aðalatriðið – ekki aðdragandinn. En umfram allt þurfa þeir hagvöxt: Og hann verður ekki fenginn með niðurskurði eins og marg-afsönnuð skólaspeki hagfræðinnar boðar heldur með örvandi aðgerðum. Ekkert lýðræði hér! Það var furðulegt að horfa upp á atburðarásina kringum þjóðaratkvæðagreiðsluna sem Tsipras forsætisráðherra efndi til. Í fyrstu fannst manni hann vera eins og verkalýðsforingi sem stillt er upp við vegg af viðsemjendum sínum og látinn ganga að afarkostum, en neitar og vísar tilboðinu til félagsmanna sinna í því skyni að sækja sér nýtt umboð til samninga, fá styrk af því lýðræðislega umboði. – Eruð þið með mér? Eruð þið á bak við mig? Gríska þjóðin hlýddi kallinu og fólk þyrptist á kjörstaði og Tsipras fékk yfirgnæfandi meirihluta. Og þjóðin hélt veislur og braut diska og dansaði við búsúkí því að hún hélt að þarna hefðu orðið vatnaskil og þjóðin loks tekið málin í sínar hendur. Tsipras kom sigri hrósandi að borðinu á ný en nú brá svo við að sigurinn í þjóðaratkvæðagreiðslunni hafði ekki veitt honum nýtt umboð, heldur þvert á móti. Sigurinn hafði rýrt umboð hans. Og nú var ekki leitað leiða til að semja á þann hátt að fremur gæti fallið í geð grískum kjósendum heldur þvert á móti, hertar skrúfurnar: í boði var verri samningur. Í boði var niðurlæging. Samkvæmt viðsemjendunum hafði hann drýgt höfuðsynd hins evrópska stjórnmálamanns: Hann hafði ráðfært sig við þjóðina. Hann hafði iðkað beint lýðræði en ekki látið atvinnumennina í faginu um þetta. Og eins og við vitum er fólkið bara fúskarar í því að taka ákvarðanir í málefnum sem varða það sjálft, líf þess og heill. Skilaboðin voru: Aldrei gera þetta aftur! „Timeo Danaos et dona ferentes“ kvað Virgill: Óttist Grikki og líka þegar þeir koma færandi hendi, og vísaði þar til Trójuhestsins. Góð og gild speki sem smáþjóðir eiga alltaf að muna í samskiptum við stórveldi: ekki síst alræðisríki eins og Kína, Sádi-Arabíu og Rússland. Og nú hafa Grikkir komist að því fullkeyptu. Og við erum ýmsu nær um það hvernig smáþjóð getur reitt af innan Evrópusambandsins, fari hún óvarlega. Enn höfum við að vísu ekki fengið að vita hvað aðild að sambandinu myndi þýða fyrir Íslendinga, því að það er ekki bara í Brussel sem mönnum er illa við þjóðaratkvæðagreiðslur heldur líka hér í ríkisstjórninni. Sjálfkrafa finnum við til með Grikkjum, smáþjóðinni sem má sæta afarkostum eftir að hafa í góðri trú tekið mikil lán, en kannski er nærtækara fyrir Íslendinga, þrátt fyrir allt, að líta til annarra Norðurlandaþjóða innan ESB þegar vegnir eru og metnir kostir og ókostir aðildar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Sjá meira
Við heyrum sögur af heilu grísku eyjunum þar sem allir þykjast vera blindir, og amma þeirra líka, og fá bætur samkvæmt því. Við heyrum sögur af fólki sem hættir að vinna um sextugt og jafnvel fyrr, og allir á eftirlaunum og síðan ekkjan eða ekkillinn og loks fjölskyldan öll, og amma þeirra líka. Og alltaf partí. Svo heyrum við aðrar sögur: af harðduglegum Þjóðverjum og útþrælkuðum Finnum þar sem enginn ann sér hvíldar – og amma þeirra ekki heldur því eftirlaunaaldurinn er svo hár – og til hvers? Jú, einhver þarf að borga partíið hjá Grikkjum. Hvað nú ef…? Gott og vel. Maður skilur það að ekki gengur til lengdar að reka ríkissjóð með stórkostlegum lántökum til að standa undir falskri velferð meðan skattheimtu er ábótavant og auðkýfingar stela öllu steini léttara og skjóta því undan til borga sem taka þýfi fagnandi – til dæmis London. En ímyndum okkur rétt sem snöggvast að Grikkir hefðu ráðist á Tyrki út af deilum um yfirráð yfir Kýpur (sem gæti reyndar ekki gerst á meðan Grikkir eru í ESB). Ímyndum okkur að þeir hefðu farið halloka og Tyrkir hrakið þá til baka og barist hafi verið af grimmd um helstu borgir Grikklands. Ímyndum okkur að allt væri í kaldakoli í Grikklandi út af þessu heimskulega frumhlaupi og landið þyrfti sárlega á enduruppbyggingu að halda. Hvernig yrði neyðarkalli Grikkja tekið af öðrum þjóðum? Kannski er þetta fáránlegur þankagangur en maður getur ekki varist þeirri hugsun að Grikkir hefðu mætt meiri skilningi og samúð innan vébanda ESB ef þeir hefðu eytt öllum þessum skrilljónum í stríðsrekstur, kaup á vígtólum, manndráp og eyðileggingu en í það sem þeir eru sagðir hafa gert: að auka lífsgæði sín. Neyðin væri á einhvern máta verðugri eftir stríð en eftir velferð. Það er eins og það sé ófyrirgefanlegt, að hafa tekið öll þessi lán til þess að lækka eftirlaunaaldur og hækka bætur og reyna að byggja upp vísi að velferðarsamfélagi. Með öðrum orðum: það er eins og verra þyki að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það gott en að nota ómælt fé til að láta fólk hafa það skítt. Og helst drepa það.Fy rir utanaðkomandi mann lítur út fyrir að hjálp til Grikkja um þessar mundir sé einkum fólgin í því að peningar séu látnir renna úr einum banka í annan – kannski milli deilda í einum og sama bankanum. Grikkir þurfa hjálp við að ná peningum frá útrásarvíkingunum sínum sem létu greipar sópa um banka og komu þýfinu fyrir í London og Sviss; þeir þurfa stuðning við að halda gangandi stofnunum samfélagsins. Það er aðalatriðið – ekki aðdragandinn. En umfram allt þurfa þeir hagvöxt: Og hann verður ekki fenginn með niðurskurði eins og marg-afsönnuð skólaspeki hagfræðinnar boðar heldur með örvandi aðgerðum. Ekkert lýðræði hér! Það var furðulegt að horfa upp á atburðarásina kringum þjóðaratkvæðagreiðsluna sem Tsipras forsætisráðherra efndi til. Í fyrstu fannst manni hann vera eins og verkalýðsforingi sem stillt er upp við vegg af viðsemjendum sínum og látinn ganga að afarkostum, en neitar og vísar tilboðinu til félagsmanna sinna í því skyni að sækja sér nýtt umboð til samninga, fá styrk af því lýðræðislega umboði. – Eruð þið með mér? Eruð þið á bak við mig? Gríska þjóðin hlýddi kallinu og fólk þyrptist á kjörstaði og Tsipras fékk yfirgnæfandi meirihluta. Og þjóðin hélt veislur og braut diska og dansaði við búsúkí því að hún hélt að þarna hefðu orðið vatnaskil og þjóðin loks tekið málin í sínar hendur. Tsipras kom sigri hrósandi að borðinu á ný en nú brá svo við að sigurinn í þjóðaratkvæðagreiðslunni hafði ekki veitt honum nýtt umboð, heldur þvert á móti. Sigurinn hafði rýrt umboð hans. Og nú var ekki leitað leiða til að semja á þann hátt að fremur gæti fallið í geð grískum kjósendum heldur þvert á móti, hertar skrúfurnar: í boði var verri samningur. Í boði var niðurlæging. Samkvæmt viðsemjendunum hafði hann drýgt höfuðsynd hins evrópska stjórnmálamanns: Hann hafði ráðfært sig við þjóðina. Hann hafði iðkað beint lýðræði en ekki látið atvinnumennina í faginu um þetta. Og eins og við vitum er fólkið bara fúskarar í því að taka ákvarðanir í málefnum sem varða það sjálft, líf þess og heill. Skilaboðin voru: Aldrei gera þetta aftur! „Timeo Danaos et dona ferentes“ kvað Virgill: Óttist Grikki og líka þegar þeir koma færandi hendi, og vísaði þar til Trójuhestsins. Góð og gild speki sem smáþjóðir eiga alltaf að muna í samskiptum við stórveldi: ekki síst alræðisríki eins og Kína, Sádi-Arabíu og Rússland. Og nú hafa Grikkir komist að því fullkeyptu. Og við erum ýmsu nær um það hvernig smáþjóð getur reitt af innan Evrópusambandsins, fari hún óvarlega. Enn höfum við að vísu ekki fengið að vita hvað aðild að sambandinu myndi þýða fyrir Íslendinga, því að það er ekki bara í Brussel sem mönnum er illa við þjóðaratkvæðagreiðslur heldur líka hér í ríkisstjórninni. Sjálfkrafa finnum við til með Grikkjum, smáþjóðinni sem má sæta afarkostum eftir að hafa í góðri trú tekið mikil lán, en kannski er nærtækara fyrir Íslendinga, þrátt fyrir allt, að líta til annarra Norðurlandaþjóða innan ESB þegar vegnir eru og metnir kostir og ókostir aðildar.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun