„Í handahöldunum á ómögulegheitunum“ Guðmundur Andri Thorsson skrifar 23. mars 2015 07:00 „Það er ýmislegt og alls konar í handahöldunum á ómögulegheitunum,“ sagði faðir minn að hefði verið orðtak Kjarvals og óneitanlega tautar maður þetta stundum með sjálfum sér – ekki síst þegar maður veltir fyrir sér sambandi Íslendinga og Evrópusambandsins. Eiginlega lítið annað hægt að segja um það mál. Allt einn allsherjar ómöguleiki. Hvernig endaði málið í öllum þessum ómögulegheitum? Þjóðin sendir að vísu afar misvísandi skilaboð: Áttatíu prósent landsmanna vilja að stjórnarflokkarnir efni kosningaloforð sín um þjóðaratkvæðagreiðslu um næstu skref – og er nú eiginlega lágmarkskrafa sem gera verður til stjórnmálaflokka. En sjötíu prósent landsmanna eru andvíg inngöngu í ESB. Samt sýna skoðanakannanir að meirihluti landsmanna vill að aðildarviðræður verði kláraðar og samningur svo lagður fyrir þjóðina til samþykktar eða synjunar. Við þetta situr. Þetta segir okkur það að fólk sé tortryggið í garð ESB, sem er alveg eðlilegt, en vilji samt bíða og sjá hvað aðild kann að þýða. Það vill kíkja í pakkann. Það er nefnilega alveg hægt að kíkja í pakkann.Að flækjast í eigin klækjum Og það er eins og flokkakerfið okkar sé ófært um að þoka málinu áfram – eða afturábak. Allt er fast. Smækkunarstjóri Sjálfstæðisflokksins, Davíð Oddsson, úthúðar embættismönnum að vanda og hvetur til tafarlausra og afdráttarlausra viðræðuslita, en það er eins og ríkisstjórnin sé að reyna að koma hinni endanlegu ákvörðun yfir á Evrópusambandið. Það er með öðrum orðum ekki nóg með að núverandi ráðamenn vilji sækja öll þessi lög og reglugerðir til ESB heldur reyna þeir líka að koma yfir á ESB sinni eigin höfnun á aðild að því. Það gengur brösuglega. Ráðherrar reyna að sýna klókindi, en flækjast einhvern veginn í eigin klækjum. Samt er hér við alla gömlu flokkana að sakast. Það er alltaf erfitt að vera vitur eftir á; og þegar litið er um öxl var það bráðræði að leggja út í þennan leiðangur eins og gert var; hann var ekki nógu vel undirbúinn pólitískt hér á landi og forystufólk Samfylkingar náði ekki að hrífa fólk og fylkja því um þessa hugmynd: að ganga í Evrópusambandið en híma ekki bara í gættinni. Samfylkingin vanmat hversu öflug andstaðan var meðal hagsmunaaðila og hversu langt menn voru reiðubúnir að ganga til að koma í veg fyrir að til yrði samningur sem þjóðin myndi hugsanlega geta samþykkt. Samfylkingarfólki mistókst að sannfæra þjóðina um að þetta væri rétt skref; það var eins og menn biðu bara í rólegheitum eftir samningi og hirtu ekki um að taka þátt í umræðunni, sem fyrir vikið var undirlögð af tröllasögum um ESB. Það reyndust misráðin klókindi. Ein villan enn hjá Samfylkingunni var að gera sér ekki grein fyrir því hversu afdrifaríkur tvískinnungurinn hjá VG var. Þar á bæ voru – og eru – vissulega stuðningsmenn aðildar að ESB, en enginn treysti sér samt til að tala fyrir málinu. Gagnvart utanaðkomandi virkaði þetta svolítið eins og fólk væri að þykjast vera andvígt aðild. Í baklandi flokksins var andstaða mikil en meðal kjósenda hafa stuðningsmenn aðildar hins vegar verið iðulega í meirihluta. Forystumenn VG vildu ógjarnan bíta af sér það fylgi, en um leið varð að fylgja stefnu gamla kjarnans sem lítur á Evrópusambandið sem bandalag heimsvaldasinna og hafi það markmið að sölsa undir sig auðlindir fátækra þjóða. Þetta er arfur tortryggni í garð vestrænna lýðræðisríkja sem aldrei hefur alveg horfið úr þessum flokki. Útkoman af stefnu VG var þessi: Þau gáfu grænt ljós á aðildarviðræður en fólu um leið Jóni Bjarnasyni, staðfastasta andstæðingi ESB sem til er á byggðu bóli, að stýra viðræðum um þau mál þar sem helst reyndi á gagnkvæman samningsvilja Íslendinga og fulltrúa sambandsins. Jón Bjarnason strengdi þess heit hátt og snjallt að sjá til þess með öllum ráðum að aldrei yrði samið. Þessi ríki ósamningsvilji skilaði því að allt stóð fast í þar til hann var leystur frá störfum, en í kjölfarið var ákveðið að hægja á viðræðum, að ósk VG, fram að þingkosningum, þegar ný ríkisstjórn var mynduð af flokkum sem lofuðu að bera næstu skref undir þjóðina – en reyna nú að svíkja það.Pólitísk leikjafræði Og við þetta situr. Á öllum stigum málsins er pólitísk leikjafræði allsráðandi; misráðin klókindi ráða för fremur en áhugi á því að bæta lífskjör á Íslandi. Málið er fast í handahöldunum á ómögulegheitunum. Við þurfum nýtt fólk í íslensk stjórnmál með nýja hugsun, ný viðhorf, nýjar aðferðir við að greiða úr málum. Við þurfum pragmatískt fólk sem hefur áhuga og ánægju af því að leysa vandamál fremur en skapa þau. Við þurfum fólk sem hefur ánægju af því að starfa saman og er ekki bundið á klafa úreltrar hugmyndafræði úr öðrum víddum, hvort sem sú hugmyndafræði er kennd við kommúnisma eða kapítalisma eða þjóðernishyggju. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Sjá meira
„Það er ýmislegt og alls konar í handahöldunum á ómögulegheitunum,“ sagði faðir minn að hefði verið orðtak Kjarvals og óneitanlega tautar maður þetta stundum með sjálfum sér – ekki síst þegar maður veltir fyrir sér sambandi Íslendinga og Evrópusambandsins. Eiginlega lítið annað hægt að segja um það mál. Allt einn allsherjar ómöguleiki. Hvernig endaði málið í öllum þessum ómögulegheitum? Þjóðin sendir að vísu afar misvísandi skilaboð: Áttatíu prósent landsmanna vilja að stjórnarflokkarnir efni kosningaloforð sín um þjóðaratkvæðagreiðslu um næstu skref – og er nú eiginlega lágmarkskrafa sem gera verður til stjórnmálaflokka. En sjötíu prósent landsmanna eru andvíg inngöngu í ESB. Samt sýna skoðanakannanir að meirihluti landsmanna vill að aðildarviðræður verði kláraðar og samningur svo lagður fyrir þjóðina til samþykktar eða synjunar. Við þetta situr. Þetta segir okkur það að fólk sé tortryggið í garð ESB, sem er alveg eðlilegt, en vilji samt bíða og sjá hvað aðild kann að þýða. Það vill kíkja í pakkann. Það er nefnilega alveg hægt að kíkja í pakkann.Að flækjast í eigin klækjum Og það er eins og flokkakerfið okkar sé ófært um að þoka málinu áfram – eða afturábak. Allt er fast. Smækkunarstjóri Sjálfstæðisflokksins, Davíð Oddsson, úthúðar embættismönnum að vanda og hvetur til tafarlausra og afdráttarlausra viðræðuslita, en það er eins og ríkisstjórnin sé að reyna að koma hinni endanlegu ákvörðun yfir á Evrópusambandið. Það er með öðrum orðum ekki nóg með að núverandi ráðamenn vilji sækja öll þessi lög og reglugerðir til ESB heldur reyna þeir líka að koma yfir á ESB sinni eigin höfnun á aðild að því. Það gengur brösuglega. Ráðherrar reyna að sýna klókindi, en flækjast einhvern veginn í eigin klækjum. Samt er hér við alla gömlu flokkana að sakast. Það er alltaf erfitt að vera vitur eftir á; og þegar litið er um öxl var það bráðræði að leggja út í þennan leiðangur eins og gert var; hann var ekki nógu vel undirbúinn pólitískt hér á landi og forystufólk Samfylkingar náði ekki að hrífa fólk og fylkja því um þessa hugmynd: að ganga í Evrópusambandið en híma ekki bara í gættinni. Samfylkingin vanmat hversu öflug andstaðan var meðal hagsmunaaðila og hversu langt menn voru reiðubúnir að ganga til að koma í veg fyrir að til yrði samningur sem þjóðin myndi hugsanlega geta samþykkt. Samfylkingarfólki mistókst að sannfæra þjóðina um að þetta væri rétt skref; það var eins og menn biðu bara í rólegheitum eftir samningi og hirtu ekki um að taka þátt í umræðunni, sem fyrir vikið var undirlögð af tröllasögum um ESB. Það reyndust misráðin klókindi. Ein villan enn hjá Samfylkingunni var að gera sér ekki grein fyrir því hversu afdrifaríkur tvískinnungurinn hjá VG var. Þar á bæ voru – og eru – vissulega stuðningsmenn aðildar að ESB, en enginn treysti sér samt til að tala fyrir málinu. Gagnvart utanaðkomandi virkaði þetta svolítið eins og fólk væri að þykjast vera andvígt aðild. Í baklandi flokksins var andstaða mikil en meðal kjósenda hafa stuðningsmenn aðildar hins vegar verið iðulega í meirihluta. Forystumenn VG vildu ógjarnan bíta af sér það fylgi, en um leið varð að fylgja stefnu gamla kjarnans sem lítur á Evrópusambandið sem bandalag heimsvaldasinna og hafi það markmið að sölsa undir sig auðlindir fátækra þjóða. Þetta er arfur tortryggni í garð vestrænna lýðræðisríkja sem aldrei hefur alveg horfið úr þessum flokki. Útkoman af stefnu VG var þessi: Þau gáfu grænt ljós á aðildarviðræður en fólu um leið Jóni Bjarnasyni, staðfastasta andstæðingi ESB sem til er á byggðu bóli, að stýra viðræðum um þau mál þar sem helst reyndi á gagnkvæman samningsvilja Íslendinga og fulltrúa sambandsins. Jón Bjarnason strengdi þess heit hátt og snjallt að sjá til þess með öllum ráðum að aldrei yrði samið. Þessi ríki ósamningsvilji skilaði því að allt stóð fast í þar til hann var leystur frá störfum, en í kjölfarið var ákveðið að hægja á viðræðum, að ósk VG, fram að þingkosningum, þegar ný ríkisstjórn var mynduð af flokkum sem lofuðu að bera næstu skref undir þjóðina – en reyna nú að svíkja það.Pólitísk leikjafræði Og við þetta situr. Á öllum stigum málsins er pólitísk leikjafræði allsráðandi; misráðin klókindi ráða för fremur en áhugi á því að bæta lífskjör á Íslandi. Málið er fast í handahöldunum á ómögulegheitunum. Við þurfum nýtt fólk í íslensk stjórnmál með nýja hugsun, ný viðhorf, nýjar aðferðir við að greiða úr málum. Við þurfum pragmatískt fólk sem hefur áhuga og ánægju af því að leysa vandamál fremur en skapa þau. Við þurfum fólk sem hefur ánægju af því að starfa saman og er ekki bundið á klafa úreltrar hugmyndafræði úr öðrum víddum, hvort sem sú hugmyndafræði er kennd við kommúnisma eða kapítalisma eða þjóðernishyggju.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun