Ætti að banna reykingar með öllu? 21. desember 2004 00:01 Smáríkið Bútan í Himalayafjöllum hefur riðið á vaðið og fyrst allra landa í heiminum bannað tóbaksreykingar. Fólki er þó heimilt að reykja á heimilum sínum en tóbakið verður það sjálft að flytja inn frá útlöndum og greiða 100% skatt á innflutningsverðið til ríkisins. Ekki er talið að þessi einstæða ákvörðun muni valda miklu uppnámi. Aðeins um 1% af um 700 þúsund íbúum Bútan reykja þannig að það er fámennur minnihluti sem finnur fyrir banninu. Er líklegt að þetta eigi eftir að smita út frá sér? Önnur ríki eigi eftir að fylgja þessu fordæmi? Það má vel vera. En það verður líklega ekki alveg í bráð. Til þess eru tóbaksreykingar enn of útbreiddar víðast hvar og of miklir fjárhagslegir hagsmunir í húfi. Aftur á móti hefur markvisst verið þrengt að reykingamönnum á undanförnum árum, sérstaklega á Vesturlöndum. Það þekkjum við Íslendingar vel. Okkur er nú til dæmis bannað að fjalla opinberlega um tóbak nema hallmæla því og reykingar eru ekki leyfðar innandyra í opinberum stofnunum. Fjölmörg einkafyrirtæki hafa fylgt því fordæmi. Enginn dregur lengur í efa óhollustu tóbaksreykinga. Landlæknir hefur fullyrt að á degi hverjum látist einn maður hér á landi af völdum sjúkdóms sem rekja megi til reykinga.Og sannfærandi rök hafa verið færð fyrir því að óbeinar reykingar skaði fólk einnig, það er að segja að reykur frá tóbaki hafi vond áhrif og jafnvel hættuleg á fólk sem ekki reykir. Þetta síðast nefnda hefur aukið mjög stuðning við hugmyndir um að útrýma reykingum sem víðast á almannafæri og þar sem fólk kemur saman.Írar voru einna fyrstir til að banna reykingar á veitingahúsum. Norðmenn fylgdu á eftir í sumar sem leið og nú eru Svíar og Belgar að fara sömu leið. Á næsta ári hyggjast þessar þjóðir banna reykingar á öllum veitingastöðum í löndum sínum. Íslensk heilbrigðisyfirvöld hafa fylgst grannt með þessum hræringum. Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra hefur lýst áhuga á að setja löggjöf sem bannar eða takmarkar verulega reykingar á skemmtistöðum og veitingahúsum hér á landi. Upplýst hefur verið að frumvarp um það efni sé í smíðum í ráðuneyti hans og ef til vill er það þegar tilbúið. Talað var um að leggja það fram á haustþinginu en af því varð ekki. Kannski kemur það fram eftir áramót.Ekki eru allir sannfærðir um að þetta verði rétt skref, ef stigið verður. Sumir óttast fjárhagslegar afleiðingar fyrir veitingastaði. Bent hefur verið á að hluti veitingastarfseminnar muni í kjölfarið færast inn í einkaklúbba sem ekki muni lúta lögunum og um leið skapist grundvöllur fyrir "svartari" veitingastarfsemi en nú er við lýði. Yfirlýstur tilgangur bannsins er ekki síst að vernda starfsfólk veitingastaða fyrir áhrifum óbeinu reykinganna, en það er helstu fórnarlömb þeirra. En þversögnin er sú að bannið getur leitt til fækkunar veitingahúsa og þar með atvinnumissis fjölda starfsmanna. Svo eru ýmsir sem vilja líta á málið út frá hreinum pólitískum sjónarmiðum, finnst reykingabann vera af ætt forsjárhyggju og blása á rökin bak við það. Þeir segja að á sama hátt og hver og einni megi reykja heima hjá sér á eigin ábyrgð og bjóða öðrum að gera hið sama, ætti veitingahúsamönnum að vera leyfilegt að bjóða fólki að reykja á eigin ábyrgð á veitingastöðum sínum. Þeir sem eru andvígir tóbaksreykingum, finnst reykurinn óþægilegur og lyktin vond eða óttast um heilsu sína geti bara setið heima. Enginn neyði þetta fólk til að koma á reykfyllta veitinga- og skemmtistaði. Á móti þessu tefla heilbrigðisyfirvöld röksemdum um að stundum verði hið opinbera að hafa vit fyrir fólki í heilbrigðismálum, t.d. unglingum. Og bent er á að reykingar valdi samfélaginu miklum kostnaði við heilbrigðisþjónustu og ekki sé sjálfgefið að fólki eigi að vera leyfilegt að stofna til útgjalda fyrir ríki og skattborgara með ábyrgðarlausri neyslu og hegðun. En kannski ætti bara að stíga skrefið til fulls, hætta þessari vitleysu sem reykingar eru og banna þær að fullu? Fara að fordæmi Bútanmanna í Himalayfjöllum? Um það þarf ekki að deila að reykingar eru óhollar, dýrar og frekar sóðalegar. Stafa þá ekki andmælin gegn slíkri ráðstöfun, þegar allt kemur til alls, eingöngu af þröngum peningahagsmunum eða óheilbrigðri fíkn sem fólk hefur ánetjast og nær ekki að brjótast út úr? Verða fíklarnir ekki á endanum þakklátir fyrir frelsið úr viðjum tóbaksins? Og eru ekki næg tækifæri í atvinnu- og viðskiptalífinu fyrir uppbyggilegri starfsemi en tóbakssölu þegar hún hefur verið bönnuð? Hvað segja lesendur Vísis? Nú er boltinn hjá þeim. Orðið er laust.Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Magnússon Í brennidepli Mest lesið Þarf ég að flytja úr landi? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir Skoðun Samfélag án Pírata Lenya Rún Taha Karim Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Borgið lausnargjaldið Ólafur Hauksson Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir Skoðun Þegar Skagamenn glöddu lítið hjarta María Rut Kristinsdóttir Skoðun Flokkur fólksins ræðst gegn hagsmunum eldra fólks og komandi kynslóða Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Íslenski fasteignamarkaðurinn: spilavíti þar sem húsið vinnur alltaf Ingvar Þóroddsson Skoðun Skoðun Skoðun Fasismi er að trenda – erum við að sofna á verðinum? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Ehf-gatið og leiðir til að loka því Matthias Harksen skrifar Skoðun Heilbrigðisvandamál heilbrigðiskerfisins Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Heimilislæknir ----- þverfaglegt heilsugæsluteymi! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Til friðarsinna á Íslandi Saga Unnsteinsdóttir skrifar Skoðun Að segja satt skiptir máli Þórunn Sveinbjörnsdóttir skrifar Skoðun Jöfnuður í heilbrigðisþjónustu fyrir öll börn – óháð búsetu Sif Huld Albertsdóttir skrifar Skoðun Að drepa eða drepast!? og þar fór það Bakir Anwar Nassar skrifar Skoðun Jane Goodall hvetur íslensk stjórnvöld til að hætta hvalveiðum Jane Goodall skrifar Skoðun Endurnýjun stjórnmálanna Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Árangur og áskoranir í iðnmenntun Arna Arnardóttir,Magnús Hilmar Helgason,Vignir Steinþór Halldórsson skrifar Skoðun Hvar enda skattahækkanir? Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Svört orka tekur 2 ár en græn 32 ár Magnús Jóhannesson skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir gegn þjóðarmorði í Gaza Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Það þarf samfélag til að ala upp barn Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Skömm Reykjavíkurborgar: Hvernig er staðan í leikskólum borgarinnar? Elín Einarsdóttir skrifar Skoðun Á ég að slökkva með fjarstýringunni? Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Samfélag án Pírata Lenya Rún Taha Karim skrifar Skoðun Burt með biðlista barna…nema þau búi í Reykjavík! Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Það byrjaði sem gola en brátt var komið rok Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Helvítis fokking fokk!! Er ekki nóg komið? Maríanna H. Helgadóttir skrifar Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Framsókn í forystu fyrir meira og hagkvæmara húsnæði Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Raforka til garðyrkjubænda hækkar um 25%. Verða heimilin næst? Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun Á tíundu hverri mínútu er kona myrt af einhverjum sem hún þekkir Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins ræðst gegn hagsmunum eldra fólks og komandi kynslóða Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Kerfisbreytingar á Réttindagæslu fatlaðra – óvissa og áhyggjur Aileen Soffia Svensdóttir skrifar Skoðun Þegar Skagamenn glöddu lítið hjarta María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Betra veður fyrir íþróttakrakkana okkar! Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Grjótið í eggjakörfunni Gunnsteinn R. Ómarsson skrifar Sjá meira
Smáríkið Bútan í Himalayafjöllum hefur riðið á vaðið og fyrst allra landa í heiminum bannað tóbaksreykingar. Fólki er þó heimilt að reykja á heimilum sínum en tóbakið verður það sjálft að flytja inn frá útlöndum og greiða 100% skatt á innflutningsverðið til ríkisins. Ekki er talið að þessi einstæða ákvörðun muni valda miklu uppnámi. Aðeins um 1% af um 700 þúsund íbúum Bútan reykja þannig að það er fámennur minnihluti sem finnur fyrir banninu. Er líklegt að þetta eigi eftir að smita út frá sér? Önnur ríki eigi eftir að fylgja þessu fordæmi? Það má vel vera. En það verður líklega ekki alveg í bráð. Til þess eru tóbaksreykingar enn of útbreiddar víðast hvar og of miklir fjárhagslegir hagsmunir í húfi. Aftur á móti hefur markvisst verið þrengt að reykingamönnum á undanförnum árum, sérstaklega á Vesturlöndum. Það þekkjum við Íslendingar vel. Okkur er nú til dæmis bannað að fjalla opinberlega um tóbak nema hallmæla því og reykingar eru ekki leyfðar innandyra í opinberum stofnunum. Fjölmörg einkafyrirtæki hafa fylgt því fordæmi. Enginn dregur lengur í efa óhollustu tóbaksreykinga. Landlæknir hefur fullyrt að á degi hverjum látist einn maður hér á landi af völdum sjúkdóms sem rekja megi til reykinga.Og sannfærandi rök hafa verið færð fyrir því að óbeinar reykingar skaði fólk einnig, það er að segja að reykur frá tóbaki hafi vond áhrif og jafnvel hættuleg á fólk sem ekki reykir. Þetta síðast nefnda hefur aukið mjög stuðning við hugmyndir um að útrýma reykingum sem víðast á almannafæri og þar sem fólk kemur saman.Írar voru einna fyrstir til að banna reykingar á veitingahúsum. Norðmenn fylgdu á eftir í sumar sem leið og nú eru Svíar og Belgar að fara sömu leið. Á næsta ári hyggjast þessar þjóðir banna reykingar á öllum veitingastöðum í löndum sínum. Íslensk heilbrigðisyfirvöld hafa fylgst grannt með þessum hræringum. Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra hefur lýst áhuga á að setja löggjöf sem bannar eða takmarkar verulega reykingar á skemmtistöðum og veitingahúsum hér á landi. Upplýst hefur verið að frumvarp um það efni sé í smíðum í ráðuneyti hans og ef til vill er það þegar tilbúið. Talað var um að leggja það fram á haustþinginu en af því varð ekki. Kannski kemur það fram eftir áramót.Ekki eru allir sannfærðir um að þetta verði rétt skref, ef stigið verður. Sumir óttast fjárhagslegar afleiðingar fyrir veitingastaði. Bent hefur verið á að hluti veitingastarfseminnar muni í kjölfarið færast inn í einkaklúbba sem ekki muni lúta lögunum og um leið skapist grundvöllur fyrir "svartari" veitingastarfsemi en nú er við lýði. Yfirlýstur tilgangur bannsins er ekki síst að vernda starfsfólk veitingastaða fyrir áhrifum óbeinu reykinganna, en það er helstu fórnarlömb þeirra. En þversögnin er sú að bannið getur leitt til fækkunar veitingahúsa og þar með atvinnumissis fjölda starfsmanna. Svo eru ýmsir sem vilja líta á málið út frá hreinum pólitískum sjónarmiðum, finnst reykingabann vera af ætt forsjárhyggju og blása á rökin bak við það. Þeir segja að á sama hátt og hver og einni megi reykja heima hjá sér á eigin ábyrgð og bjóða öðrum að gera hið sama, ætti veitingahúsamönnum að vera leyfilegt að bjóða fólki að reykja á eigin ábyrgð á veitingastöðum sínum. Þeir sem eru andvígir tóbaksreykingum, finnst reykurinn óþægilegur og lyktin vond eða óttast um heilsu sína geti bara setið heima. Enginn neyði þetta fólk til að koma á reykfyllta veitinga- og skemmtistaði. Á móti þessu tefla heilbrigðisyfirvöld röksemdum um að stundum verði hið opinbera að hafa vit fyrir fólki í heilbrigðismálum, t.d. unglingum. Og bent er á að reykingar valdi samfélaginu miklum kostnaði við heilbrigðisþjónustu og ekki sé sjálfgefið að fólki eigi að vera leyfilegt að stofna til útgjalda fyrir ríki og skattborgara með ábyrgðarlausri neyslu og hegðun. En kannski ætti bara að stíga skrefið til fulls, hætta þessari vitleysu sem reykingar eru og banna þær að fullu? Fara að fordæmi Bútanmanna í Himalayfjöllum? Um það þarf ekki að deila að reykingar eru óhollar, dýrar og frekar sóðalegar. Stafa þá ekki andmælin gegn slíkri ráðstöfun, þegar allt kemur til alls, eingöngu af þröngum peningahagsmunum eða óheilbrigðri fíkn sem fólk hefur ánetjast og nær ekki að brjótast út úr? Verða fíklarnir ekki á endanum þakklátir fyrir frelsið úr viðjum tóbaksins? Og eru ekki næg tækifæri í atvinnu- og viðskiptalífinu fyrir uppbyggilegri starfsemi en tóbakssölu þegar hún hefur verið bönnuð? Hvað segja lesendur Vísis? Nú er boltinn hjá þeim. Orðið er laust.Guðmundur Magnússon -gm@frettabladid.is
Skoðun Árangur og áskoranir í iðnmenntun Arna Arnardóttir,Magnús Hilmar Helgason,Vignir Steinþór Halldórsson skrifar
Skoðun Skömm Reykjavíkurborgar: Hvernig er staðan í leikskólum borgarinnar? Elín Einarsdóttir skrifar
Skoðun Raforka til garðyrkjubænda hækkar um 25%. Verða heimilin næst? Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Á tíundu hverri mínútu er kona myrt af einhverjum sem hún þekkir Stella Samúelsdóttir skrifar
Skoðun Flokkur fólksins ræðst gegn hagsmunum eldra fólks og komandi kynslóða Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Kerfisbreytingar á Réttindagæslu fatlaðra – óvissa og áhyggjur Aileen Soffia Svensdóttir skrifar