Undirbúa að verja mun meira til varnarmála Samúel Karl Ólason skrifar 15. maí 2025 14:06 Utanríkisráðherrar NATO-ríkja og Mark Rutte, framkvæmdastjóri bandalagsins. NATO Ráðherra Atlantshafsbandalagsins komu saman á óformlegum fundi í Tyrklandi. Þar ræddu þeir meðal annars væntanlega mikla aukningu í framlögum til varnarmála, sem Bandaríkjamenn hafa farið fram á, og undirbúning fyrir leiðtogafund NATO sem haldinn verður í Haag í sumar. Þar er búist við því að samþykkt verði ný viðmið um mikla aukningu á fjárveitingum til varnarmála. Viðmiðið gæti orðið allt að fimm prósent af vergri landsframleiðslu. Auk þess töluðu ráðherrarnir um áframhaldandi stuðning við Úkraínumenn í stríði þeirra gegn Rússum, sem gerðu innrás í Úkraínu í febrúar 2022, og málefni Mið-Austurlanda og skelfilega stöðu á Gasaströndinni. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra, segir góða samstöðu og samheldni hafa einkennt umræðurnar í Tyrklandi. „Það er alveg skýrt hvaðan helsta ógnin steðjar, frá Rússlandi, og aukin framlög og viðbúnaður Atlantshafsbandalagsins tekur mið af því. Í þeim efnum mun Ísland axla ábyrgð. Við erum að auka verulega framlög til varnarmála og stuðning við Úkraínu, og í mótun er ný öryggis- og varnarstefna,“ er haft eftir Þorgerði í tilkynningu frá Utanríkisráðuneytinu. „Áframhaldandi stuðningur við varnarbaráttu Úkraínu var sömuleiðis afgerandi á fundinum og öll vonum við, ekki síst Úkraína, að friðarviðræður skili árangri. Þar er ólíkum saman að jafna og lítill vilji til friðar hjá Kremlarvaldinu. Þá blasti við að málefni Miðausturlanda, ekki síst hörmungarnar á Gaza, kæmu til umræðu og þar hefur Ísland talað mjög skýrri röddu:“ David Lammy og Maria Malmer Stenergard, utanríkisráðherrar Bretlands og Svíþjóðar. Þorgerður Katrín er þarna í bakgrunni.NATO Stefna á 3,5 prósent, plús eitt og hálft til viðbótar Bandaríkjamenn hafa farið fram á að fjárútlát til varnarmála verði hækkuð í fimm prósent af vergri landsframleiðslu á næstu sjö árum. Núverandi viðmið er tvö prósent af landsframleiðslu en samkvæmt fjölmiðlum ytra er talið að á fundinum í Haag í sumar verði stefnan sett á 3,5 prósent fyrir árið 2032. Við það eigi svo að bætast 1,5 prósent þar sem hægt væri að telja innviðafjárfestingar með. Það er að segja, að fjárveitingar í vegi, brýr, flugvelli, hafnir og slíkt geti verið talið með, upp að einu og hálfu prósenti. Þegar fundurinn í Tyrklandi hófst sagði Mark Rutte, framkvæmdastjóri NATO, að aðildarríki þyrftu að verja meiri peningum til varnarmála. Gera þyrfti „mun, mun meira“ á því sviði og vísaði til þess að ef og þegar stríðinu í Úkraínu lýkur er áætlað að Rússar muni þurfa þrjú til fimm ár til að byggja herafla sinn upp að nýju. Rutte neitaði að staðfesta fregnir um þau fjárútlátaviðmið sem stefnt er að fyrir fundinn í sumar en viðurkenndi að mikilvæg væri að taka innviðafjárfestingar inn í reikninginn. Vilja að vopn séu keypt af þeim AP fréttaveitan hefur eftir Marco Rubio, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, að NATO séu eingöngu eins sterkt bandalag og veikasti hlekkur þess. Þá ítrekaði hann að krafa Bandaríkjamanna um aukin fjárútlát til varnarmála snerist í grunninn um að fjármunum yrði varið í hernaðargetu fyrir ógnir 21. aldarinnar. Mörg ríki Evrópu stefna nú á umfangsmikla hernaðaruppbyggingu sem má að hluta til rekja til ótta við að Evrópa geti ekki lengur reitt sig á Bandaríkin. Markmiðið er að hluta til að gerbreyta öryggiskerfi Evrópu og reiða minna á Bandaríkin en áður hefur verið gert, eins og Donald Trump og aðrir ráðamenn í Bandaríkjunum hafa ítrekað farið fram á að undanförnu. Trump hefur einnig lýst því yfir að hann muni ekki endilega koma öðrum NATO-ríkjum til varnar, verði ráðist á þau. Hann hefur ítrekað verið harðorður í garð Evrópu um að ríki heimsálfunnar hafi leikið Bandaríkin grátt í gegnum árin. Þrátt fyrir það hafa bandarískir embættismenn og erindrekar kvartað við kollega sína í Evrópu yfir ætlunum ráðamanna þar um að draga úr hergagnakaupum frá Bandaríkjunum. Mikil aukning á heimsvísu Fjárútlát til varnarmála hafa aukist gífurlega í heiminum öllum á undanförnum árum. Stockholm International Peace Research Institute, eða SIPRI, gaf á dögunum út skýrslu um að árið 2024 hafi ríki heims varið um 2.718 milljörðum dala til varnarmála. Gróflega reiknað samsvarar það um 348 billjón krónum. Þessi upphæð hefur aldrei verið hærri og var aukningin frá 2023 til 2024 heil 9,4 prósent. Sem hlutfall af vergri heimsframleiðslu mælast útgjöldin 2,5 prósent. Mest eyddu Bandaríkin (997 milljarðar dala), Kína (314), Rússland (149), Þýskaland (88,5) og Indland (86,1) til varnarmála árið 2024. Samanlagt samsvarar það um sextíu prósentum allra fjárútláta til varnarmála í heiminum í fyrra. NATO Innrás Rússa í Úkraínu Hernaður Öryggis- og varnarmál Mest lesið Alvarlegt slys á starfsmönnum á Íslandsmeistarmóti í rallycross Innlent Lést við tökur á Emily in Paris Erlent Níu sviptir leyfi meðan á annað hundrað kvartana hafa borist Innlent Ferðamaður neitaði að borga reikninginn og lét öllum illum látum Innlent Stungumanni í Bankastrætismálinu aftur stungið í steininn Innlent Eigandi Sante segir málið gjörunnið: „Frelsið sigrar alltaf að lokum” Innlent „Forsetinn var aldrei óviðeigandi við neinn“ Erlent Leiðist „linnulaust væl” Íslendinga yfir réttu málfari Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent „Beint frá býli dagurinn“ býður landsmönnum í heimsókn Innlent Fleiri fréttir Lést við tökur á Emily in Paris „Forsetinn var aldrei óviðeigandi við neinn“ Fjöldi látinn eftir rútuslys í New York Gerðu húsleit á heimili fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafa Trump Staðfesta hungursneyð á Gasa Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Hótar Hamas með helvíti og gjöreyðingu Gasa-borgar Rússar vilja koma að því að tryggja öryggi Úkraínu Erik Menendez fær ekki reynslulausn Fella niður 64 milljarða sekt Trump Samþykktu ný hagstæðari kjördæmi í Texas Vara við hörmungum verði gert áhlaup á Gasaborg Stefna á fjöldaframleiðslu á eigin stýriflaugum Losun Kína dregst saman vegna uppgangs í sólarorku Líkamlegar refsingar hamla þroska og hafa áhættu í för með sér Handtekinn á Ítalíu vegna Nord Stream sprenginganna Rússar halda árásum áfram Ætla að stoppa farandfólk með svartri málningu Mega neita þeim aðgengi sem bera keffiyeh Hefur áhyggjur af gervigreind sem virðist sjálfsmeðvituð Engir hermenn í Úkraínu og enginn fundur með Pútín Kalla tugi þúsunda til herþjónustu Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu „Stríðin“ sex, stundum sjö, sem Trump segist hafa stöðvað Kirkjan í Kiruna komin á áfangastað Frambjóðandi sem ræddi um morð á hundi farinn í hundana Nýtt flaggskip Rússa á sjó eftir tuttugu og fimm ár í slipp Hondúras og Úganda samþykkja að taka við hælisleitendum Segist vilja komast til himna Ísraelar taki ekki annað í mál en lausn allra gísla Sjá meira
Þar er búist við því að samþykkt verði ný viðmið um mikla aukningu á fjárveitingum til varnarmála. Viðmiðið gæti orðið allt að fimm prósent af vergri landsframleiðslu. Auk þess töluðu ráðherrarnir um áframhaldandi stuðning við Úkraínumenn í stríði þeirra gegn Rússum, sem gerðu innrás í Úkraínu í febrúar 2022, og málefni Mið-Austurlanda og skelfilega stöðu á Gasaströndinni. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra, segir góða samstöðu og samheldni hafa einkennt umræðurnar í Tyrklandi. „Það er alveg skýrt hvaðan helsta ógnin steðjar, frá Rússlandi, og aukin framlög og viðbúnaður Atlantshafsbandalagsins tekur mið af því. Í þeim efnum mun Ísland axla ábyrgð. Við erum að auka verulega framlög til varnarmála og stuðning við Úkraínu, og í mótun er ný öryggis- og varnarstefna,“ er haft eftir Þorgerði í tilkynningu frá Utanríkisráðuneytinu. „Áframhaldandi stuðningur við varnarbaráttu Úkraínu var sömuleiðis afgerandi á fundinum og öll vonum við, ekki síst Úkraína, að friðarviðræður skili árangri. Þar er ólíkum saman að jafna og lítill vilji til friðar hjá Kremlarvaldinu. Þá blasti við að málefni Miðausturlanda, ekki síst hörmungarnar á Gaza, kæmu til umræðu og þar hefur Ísland talað mjög skýrri röddu:“ David Lammy og Maria Malmer Stenergard, utanríkisráðherrar Bretlands og Svíþjóðar. Þorgerður Katrín er þarna í bakgrunni.NATO Stefna á 3,5 prósent, plús eitt og hálft til viðbótar Bandaríkjamenn hafa farið fram á að fjárútlát til varnarmála verði hækkuð í fimm prósent af vergri landsframleiðslu á næstu sjö árum. Núverandi viðmið er tvö prósent af landsframleiðslu en samkvæmt fjölmiðlum ytra er talið að á fundinum í Haag í sumar verði stefnan sett á 3,5 prósent fyrir árið 2032. Við það eigi svo að bætast 1,5 prósent þar sem hægt væri að telja innviðafjárfestingar með. Það er að segja, að fjárveitingar í vegi, brýr, flugvelli, hafnir og slíkt geti verið talið með, upp að einu og hálfu prósenti. Þegar fundurinn í Tyrklandi hófst sagði Mark Rutte, framkvæmdastjóri NATO, að aðildarríki þyrftu að verja meiri peningum til varnarmála. Gera þyrfti „mun, mun meira“ á því sviði og vísaði til þess að ef og þegar stríðinu í Úkraínu lýkur er áætlað að Rússar muni þurfa þrjú til fimm ár til að byggja herafla sinn upp að nýju. Rutte neitaði að staðfesta fregnir um þau fjárútlátaviðmið sem stefnt er að fyrir fundinn í sumar en viðurkenndi að mikilvæg væri að taka innviðafjárfestingar inn í reikninginn. Vilja að vopn séu keypt af þeim AP fréttaveitan hefur eftir Marco Rubio, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, að NATO séu eingöngu eins sterkt bandalag og veikasti hlekkur þess. Þá ítrekaði hann að krafa Bandaríkjamanna um aukin fjárútlát til varnarmála snerist í grunninn um að fjármunum yrði varið í hernaðargetu fyrir ógnir 21. aldarinnar. Mörg ríki Evrópu stefna nú á umfangsmikla hernaðaruppbyggingu sem má að hluta til rekja til ótta við að Evrópa geti ekki lengur reitt sig á Bandaríkin. Markmiðið er að hluta til að gerbreyta öryggiskerfi Evrópu og reiða minna á Bandaríkin en áður hefur verið gert, eins og Donald Trump og aðrir ráðamenn í Bandaríkjunum hafa ítrekað farið fram á að undanförnu. Trump hefur einnig lýst því yfir að hann muni ekki endilega koma öðrum NATO-ríkjum til varnar, verði ráðist á þau. Hann hefur ítrekað verið harðorður í garð Evrópu um að ríki heimsálfunnar hafi leikið Bandaríkin grátt í gegnum árin. Þrátt fyrir það hafa bandarískir embættismenn og erindrekar kvartað við kollega sína í Evrópu yfir ætlunum ráðamanna þar um að draga úr hergagnakaupum frá Bandaríkjunum. Mikil aukning á heimsvísu Fjárútlát til varnarmála hafa aukist gífurlega í heiminum öllum á undanförnum árum. Stockholm International Peace Research Institute, eða SIPRI, gaf á dögunum út skýrslu um að árið 2024 hafi ríki heims varið um 2.718 milljörðum dala til varnarmála. Gróflega reiknað samsvarar það um 348 billjón krónum. Þessi upphæð hefur aldrei verið hærri og var aukningin frá 2023 til 2024 heil 9,4 prósent. Sem hlutfall af vergri heimsframleiðslu mælast útgjöldin 2,5 prósent. Mest eyddu Bandaríkin (997 milljarðar dala), Kína (314), Rússland (149), Þýskaland (88,5) og Indland (86,1) til varnarmála árið 2024. Samanlagt samsvarar það um sextíu prósentum allra fjárútláta til varnarmála í heiminum í fyrra.
NATO Innrás Rússa í Úkraínu Hernaður Öryggis- og varnarmál Mest lesið Alvarlegt slys á starfsmönnum á Íslandsmeistarmóti í rallycross Innlent Lést við tökur á Emily in Paris Erlent Níu sviptir leyfi meðan á annað hundrað kvartana hafa borist Innlent Ferðamaður neitaði að borga reikninginn og lét öllum illum látum Innlent Stungumanni í Bankastrætismálinu aftur stungið í steininn Innlent Eigandi Sante segir málið gjörunnið: „Frelsið sigrar alltaf að lokum” Innlent „Forsetinn var aldrei óviðeigandi við neinn“ Erlent Leiðist „linnulaust væl” Íslendinga yfir réttu málfari Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent „Beint frá býli dagurinn“ býður landsmönnum í heimsókn Innlent Fleiri fréttir Lést við tökur á Emily in Paris „Forsetinn var aldrei óviðeigandi við neinn“ Fjöldi látinn eftir rútuslys í New York Gerðu húsleit á heimili fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafa Trump Staðfesta hungursneyð á Gasa Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Hótar Hamas með helvíti og gjöreyðingu Gasa-borgar Rússar vilja koma að því að tryggja öryggi Úkraínu Erik Menendez fær ekki reynslulausn Fella niður 64 milljarða sekt Trump Samþykktu ný hagstæðari kjördæmi í Texas Vara við hörmungum verði gert áhlaup á Gasaborg Stefna á fjöldaframleiðslu á eigin stýriflaugum Losun Kína dregst saman vegna uppgangs í sólarorku Líkamlegar refsingar hamla þroska og hafa áhættu í för með sér Handtekinn á Ítalíu vegna Nord Stream sprenginganna Rússar halda árásum áfram Ætla að stoppa farandfólk með svartri málningu Mega neita þeim aðgengi sem bera keffiyeh Hefur áhyggjur af gervigreind sem virðist sjálfsmeðvituð Engir hermenn í Úkraínu og enginn fundur með Pútín Kalla tugi þúsunda til herþjónustu Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu „Stríðin“ sex, stundum sjö, sem Trump segist hafa stöðvað Kirkjan í Kiruna komin á áfangastað Frambjóðandi sem ræddi um morð á hundi farinn í hundana Nýtt flaggskip Rússa á sjó eftir tuttugu og fimm ár í slipp Hondúras og Úganda samþykkja að taka við hælisleitendum Segist vilja komast til himna Ísraelar taki ekki annað í mál en lausn allra gísla Sjá meira