Lagarammi um lögbrot Lára G. Sigurðardóttir skrifar 8. október 2024 11:03 Rómverjar voru lengi vel með óskrifuð lög. Þegar veldi þeirra stækkaði og varð flóknara varð að koma á betri röð og reglu í samfélaginu. Fyrstu rómversku lögin “lex duodecim tabularum” voru kunngjörð árið 449 fyrir Krist og skráð á tólf bronstöflur. Menn þurftu ekki lengur að munnhöggvast, heldur voru nú komin lög sem urðu strax öflugt stjórntæki. Um daginn hnaut ég um ólöglega áfengisauglýsingu frá ólöglegum söluaðila áfengis. Áfengisauglýsingar eru ólöglegar samkvæmt áfengislögum af augljósum ástæðum - þær hvetja til neyslu. Þar að auki hefur ÁTVR einkarétt á smásölu áfengis og netsala því er ekkert annað en ólögleg smásala með rafrænum hætti. Í einfeldni minni ákvað ég að gera tilraun og tilkynna lögbrotið, þótt mér þyki ekkert skemmtilegt að klaga. Byrjaði á að senda skjáskot af auglýsingunni á netfang lögreglunnar fyrir ábendingar. Lögreglan hafði engan áhuga á erindi mínu og benti á Neytendastofu. Ég áframsendi því tölvupóstinn á Neytendastofu sem svaraði um hæl með þeim rökum að lögreglan ætti að taka málið í sínar hendur þar sem auglýsingin birtist á samfélagsmiðlum. Enn og aftur hafði ég samband við lögregluna og fékk þar engin svör. Niðurstaða þessarar litlu tilraunar er því sú að við erum með bronsslegin áfengislög en engan til að framfylgja þeim. Dómsmálaráðherra hefur nú stigið fram og bent á að hér þrífist netsala áfengis í skjóli lagalegrar óvissu. Hið sanna í málinu er að netsalan var kærð fyrir rúmum fjórum árum til lögreglu en lítið hefur fréttst af því máli. Það hefur því enn ekki reynt á lögin. Við gætum allt eins verið uppi á tímum fyrir lagasetninguna í Rómarveldi. Útspil dómsmálaráðherra vekur furðu því í stað þess að láta reyna á lögin eða styrkja þau með því að taka sérstaklega fram einkarétt ÁTVR á allri smásölu þá hyggst hún opna fyrir kranann og leyfa áfengi að flæða um samfélagið sem aldrei fyrr. Orð dómsmálaráðherra um að ætlun flokksins sé ekki að auka neyslu í samfélaginu er tálsýn og í engu samræmi við niðurstöður rannsókna eða einföld markaðslögmál. Við eigum að krefjast þess að embættismenn axli ábyrgð með þessu skaðlega áfengisfrumvarpi sem þeir leggja nafn sitt við. Því nái það fram að ganga megum við búa okkur undir stigvaxandi neyslu í samfélaginu með tilheyrandi sjúkdómsbyrði og öðrum kostnaði sem fellur á flesta kima samfélagsins - gleymum ekki að hér á landi látast um 140 einstaklingar árlega af völdum áfengisneyslu. Að stuðla að auknum samfélagsskaða er undir venjulegum kringumstæðum glæpsamlegt. Ef heilbrigðisstarfsmaður verður uppvís að skaða sjúkling sinn er hann dreginn fyrir dóm. Sama á að gilda um ráðherra og aðra þingmenn, því þeir standa vörð um lýðheilsu og eru því einnig heilbrigðisstarfsmenn samfélagsins. Þeir bera ábyrgð á að stýra samfélaginu í heilbrigðan farveg. Sjálfstæðisflokkurinn gæti til dæmis beitt sér fyrir að bæta heldur aðgengi að lífrænu grænmeti og öðrum þáttum sem stuðla að góðri heilsu og heilbrigðara samfélagi. Núverandi áfengislög eru upp á tíu, fyrir utan kannski að skilgreina betur netsölu sem smásölu. Norðmenn eru með svipað kerfi og við. Öll smásala á netinu er í gegnum þeirra ÁTVR. Þegar fólk pantar erlendis frá leggjast ýmiss gjöld á, svo sem tollur, umsýslugjald og svo virðisauki ofan á allt saman þannig að vín keypt erlendis frá verður alltaf dýrara en það sem keypt er í ÁTVR. Það tekur líka lengri tíma að berast. Báðir þessir þættir eru mikilvægir til að draga úr neyslu. Auk þess einskorðast afhending vínsins við dagvinnutíma. Það er gott módel. Norðmenn leyfa þó smásölu á bjór sem er allt að 4,7%. Við gætum skoðað það, enda er nú þegar leyft að selja bjór beint frá innlendum framleiðendum, en það er algjör óþarfi að leyfa smásölu á öllu víni. Í raun er það ekki bara óþarfi heldur glapræði. Með því að opna á smásölu myndu innlendu áfengisverslanirnar heyja innbyrðis verðsamkeppni og keppast um að auglýsa, eins og raun ber nú þegar vitni, enda tilgangurinn að selja sem mest. Verum skynsöm og verndum það sem gott er - í stað þess að setja lagaramma um lögbrot sem hefur viðgengist í mörg ár í skjóli lögreglunnar sem aðhefst ekki neitt. Viljum við virkilega flytja sölu og dreifingu hættulegs efnis til einstaklinga sem kæra sig kollótta um velferð okkar allra og borga ekki fyrir samfélagsskaðann? Höfundur er læknir og lýðheilsufræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Netverslun með áfengi Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Rómverjar voru lengi vel með óskrifuð lög. Þegar veldi þeirra stækkaði og varð flóknara varð að koma á betri röð og reglu í samfélaginu. Fyrstu rómversku lögin “lex duodecim tabularum” voru kunngjörð árið 449 fyrir Krist og skráð á tólf bronstöflur. Menn þurftu ekki lengur að munnhöggvast, heldur voru nú komin lög sem urðu strax öflugt stjórntæki. Um daginn hnaut ég um ólöglega áfengisauglýsingu frá ólöglegum söluaðila áfengis. Áfengisauglýsingar eru ólöglegar samkvæmt áfengislögum af augljósum ástæðum - þær hvetja til neyslu. Þar að auki hefur ÁTVR einkarétt á smásölu áfengis og netsala því er ekkert annað en ólögleg smásala með rafrænum hætti. Í einfeldni minni ákvað ég að gera tilraun og tilkynna lögbrotið, þótt mér þyki ekkert skemmtilegt að klaga. Byrjaði á að senda skjáskot af auglýsingunni á netfang lögreglunnar fyrir ábendingar. Lögreglan hafði engan áhuga á erindi mínu og benti á Neytendastofu. Ég áframsendi því tölvupóstinn á Neytendastofu sem svaraði um hæl með þeim rökum að lögreglan ætti að taka málið í sínar hendur þar sem auglýsingin birtist á samfélagsmiðlum. Enn og aftur hafði ég samband við lögregluna og fékk þar engin svör. Niðurstaða þessarar litlu tilraunar er því sú að við erum með bronsslegin áfengislög en engan til að framfylgja þeim. Dómsmálaráðherra hefur nú stigið fram og bent á að hér þrífist netsala áfengis í skjóli lagalegrar óvissu. Hið sanna í málinu er að netsalan var kærð fyrir rúmum fjórum árum til lögreglu en lítið hefur fréttst af því máli. Það hefur því enn ekki reynt á lögin. Við gætum allt eins verið uppi á tímum fyrir lagasetninguna í Rómarveldi. Útspil dómsmálaráðherra vekur furðu því í stað þess að láta reyna á lögin eða styrkja þau með því að taka sérstaklega fram einkarétt ÁTVR á allri smásölu þá hyggst hún opna fyrir kranann og leyfa áfengi að flæða um samfélagið sem aldrei fyrr. Orð dómsmálaráðherra um að ætlun flokksins sé ekki að auka neyslu í samfélaginu er tálsýn og í engu samræmi við niðurstöður rannsókna eða einföld markaðslögmál. Við eigum að krefjast þess að embættismenn axli ábyrgð með þessu skaðlega áfengisfrumvarpi sem þeir leggja nafn sitt við. Því nái það fram að ganga megum við búa okkur undir stigvaxandi neyslu í samfélaginu með tilheyrandi sjúkdómsbyrði og öðrum kostnaði sem fellur á flesta kima samfélagsins - gleymum ekki að hér á landi látast um 140 einstaklingar árlega af völdum áfengisneyslu. Að stuðla að auknum samfélagsskaða er undir venjulegum kringumstæðum glæpsamlegt. Ef heilbrigðisstarfsmaður verður uppvís að skaða sjúkling sinn er hann dreginn fyrir dóm. Sama á að gilda um ráðherra og aðra þingmenn, því þeir standa vörð um lýðheilsu og eru því einnig heilbrigðisstarfsmenn samfélagsins. Þeir bera ábyrgð á að stýra samfélaginu í heilbrigðan farveg. Sjálfstæðisflokkurinn gæti til dæmis beitt sér fyrir að bæta heldur aðgengi að lífrænu grænmeti og öðrum þáttum sem stuðla að góðri heilsu og heilbrigðara samfélagi. Núverandi áfengislög eru upp á tíu, fyrir utan kannski að skilgreina betur netsölu sem smásölu. Norðmenn eru með svipað kerfi og við. Öll smásala á netinu er í gegnum þeirra ÁTVR. Þegar fólk pantar erlendis frá leggjast ýmiss gjöld á, svo sem tollur, umsýslugjald og svo virðisauki ofan á allt saman þannig að vín keypt erlendis frá verður alltaf dýrara en það sem keypt er í ÁTVR. Það tekur líka lengri tíma að berast. Báðir þessir þættir eru mikilvægir til að draga úr neyslu. Auk þess einskorðast afhending vínsins við dagvinnutíma. Það er gott módel. Norðmenn leyfa þó smásölu á bjór sem er allt að 4,7%. Við gætum skoðað það, enda er nú þegar leyft að selja bjór beint frá innlendum framleiðendum, en það er algjör óþarfi að leyfa smásölu á öllu víni. Í raun er það ekki bara óþarfi heldur glapræði. Með því að opna á smásölu myndu innlendu áfengisverslanirnar heyja innbyrðis verðsamkeppni og keppast um að auglýsa, eins og raun ber nú þegar vitni, enda tilgangurinn að selja sem mest. Verum skynsöm og verndum það sem gott er - í stað þess að setja lagaramma um lögbrot sem hefur viðgengist í mörg ár í skjóli lögreglunnar sem aðhefst ekki neitt. Viljum við virkilega flytja sölu og dreifingu hættulegs efnis til einstaklinga sem kæra sig kollótta um velferð okkar allra og borga ekki fyrir samfélagsskaðann? Höfundur er læknir og lýðheilsufræðingur.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun