Samkeppni er ekki á dagskrá hjá ríkisstjórninni Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 15. júní 2022 08:00 Íslenskur almenningur er reglulega minntur á mikilvægi virkrar samkeppni og kostnaðinn sem fylgir samkeppnisskorti. Hvort sem um er að ræða fákeppni í bankaþjónustu, á tryggingarmarkaði eða eldsneytismarkaði, í landbúnaði eða sjávarútvegi. Áhrifin eru alltaf þau sömu, neytendum í óhag. Enda almannahagsmunir settir til hliðar. Fákeppni og sérhagsmunir Fákeppnishagnaður í fjármálakerfinu er ástæða þess að hér er dýrasta bankaþjónusta í Evrópu. Þennan kostnað þurfa fyrirtæki og almenningur í landinu að sitja uppi með. Við höfum sennilega flest öll kvartað yfir háum lántökukostnaði og rándýrri greiðslumiðlun sem kostar okkur tugi milljarða á ári hverju. Sömu sögu má segja af tryggingarþjónustunni. Þessi fákeppni er afleiðing margra þátta en það er fyrst og fremst óstöðugur gjaldmiðill okkar sem veldur því að erlendir aðilar vilja síður hefja hér rekstur í samkeppni við innlenda aðila. Þeim þykir fjárfestingin of áhættusöm og sjá fram á meiri ábata af fjárfestingum annars staðar. Það hefur verulega neikvæð áhrif á samkeppnisumhverfið innanlands. Hátt verð á nauðsynjavörum svo sem eldsneyti og matvælum hefur einnig leikið okkur grátt. Þær landbúnaðarvörur á matvörumarkaði sem ekki falla undir samkeppnisreglur hafa í gegnum tíðina leitt vagninn þegar kemur að verðhækkunum. Þessi vandamál blasa við nánast hvert sem er litið og þau eru að mestu leyti afleiðing samkeppnisleysis og pólitískra ákvarðana sem taka ekki tillit til hagsmuna neytenda. Hagsmuna neytenda ekki gætt Virkari samkeppni á markaði er brýn nauðsyn. Það er augljóst mál. Hins vegar verða engin skref tekin í átt að aukinni samkeppni á meðan þetta er eitt af forboðnum umræðuefnum stjórnvalda. Ríkisstjórnin kýs að stinga höfðinu í sandinn frekar en að ræða af einhverri alvöru hvernig tryggja megi eðlilega samkeppni á vöru- og þjónustumarkaði hér innanlands. Þess vegna er enginn áhugi á tillögum okkar um að almennar samkeppnisreglur ríki í landbúnaði og enginn áhugi á að markaðslögmál gildi í sjávarútvegi. Þess vegna var tillaga okkar um heildstæða úttekt á áhrifum virkrar samkeppni ekki afgreidd úr nefnd á sínum tíma. Ekki heldur á þinginu sem nú er að líða. Rétt eins og tillagan okkar um mat á samkeppnisrekstri ríkisins. Svo er auðvitað enginn áhugi á að ræða vaxtamuninn í fjármálaþjónustu og áhrif sífelldra gengisbreytinga á íslenskt atvinnulíf og almenning allan. Fjölmargt má hér nefna og það segir allt sem segja þarf um raunverulegan vilja stjórnvalda. Samkeppni er einfaldlega ekki á dagskrá hjá ríkisstjórninni. Það bitnar á neytendum. Samkeppni og almannahagur Kostir virkrar samkeppni eru margir. Neytendur fá vörur og þjónustu á sem lægstu verðum þegar heilbrigð samkeppni ríkir á mörkuðum. Hún tryggir aukið vöruframboð, aukið valfrelsi og betri þjónustu. Samkeppni skapar aukinn hvata fyrir nýsköpun í framleiðslu, stuðlar að umbótum í rekstri og dregur úr hvatanum til sóunar. Heilt yfir er ábati bæði neytenda og framleiðenda augljós. Samkeppnin gagnast öllu samfélaginu í heild. Hún bætir hag alls almennings og eykur lífsgæði fólks. Samkeppni er sérstaklega mikilvæg á tímum mikillar verðbólgu. Hvatinn til að veita vöru og þjónustu á hagstæðu verði skiptir öllu máli þegar verðbólgan rýrir kjör launþega. Heilbrigð samkeppni er fyrirtækjum líka nauðsynleg þegar rekstrarkostnaður eykst vegna verðbólgunnar. Þá getur nýsköpun reynst bjargvættur á tímum mikilla erfiðleika í hagkerfinu. Loks er samkeppnisaðhald utan frá ein besta trygging okkar gegn sífellt hækkandi vöruverði. Það héldi aftur af verðbólguþrýstingi ef auðveldara yrði fyrir íslenska neytendur að eiga í viðskiptum við erlenda aðila, þar myndi mestu muna að draga úr viðskiptahindrunum og létta undir með neytendum með því að samrýma skattakjör milli ríkja. Verðbólgan er auðvitað þess eðlis að erfiðara verður að tryggja alla þessa kosti virkrar samkeppni. Hærri verðbólga ýtir undir fákeppni og getur skaðað samkeppnisumhverfið til langs tíma litið. Af þeim sökum er einmitt mikilvægt að við bætum ekki á vandann með samkeppnishindrunum og pólitískum ákvörðunum og aðgerðum sem gera ekkert nema að draga úr samkeppni og tryggja aukna fákeppni á mörkuðum. Því miður hefur þessi ríkisstjórn sýnt að hún aðhyllist ekki sömu sjónarmið. Fyrir vikið eru sérhagsmunir í forgangi. Höfundur er þingmaður og formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Samkeppnismál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Íslenskur almenningur er reglulega minntur á mikilvægi virkrar samkeppni og kostnaðinn sem fylgir samkeppnisskorti. Hvort sem um er að ræða fákeppni í bankaþjónustu, á tryggingarmarkaði eða eldsneytismarkaði, í landbúnaði eða sjávarútvegi. Áhrifin eru alltaf þau sömu, neytendum í óhag. Enda almannahagsmunir settir til hliðar. Fákeppni og sérhagsmunir Fákeppnishagnaður í fjármálakerfinu er ástæða þess að hér er dýrasta bankaþjónusta í Evrópu. Þennan kostnað þurfa fyrirtæki og almenningur í landinu að sitja uppi með. Við höfum sennilega flest öll kvartað yfir háum lántökukostnaði og rándýrri greiðslumiðlun sem kostar okkur tugi milljarða á ári hverju. Sömu sögu má segja af tryggingarþjónustunni. Þessi fákeppni er afleiðing margra þátta en það er fyrst og fremst óstöðugur gjaldmiðill okkar sem veldur því að erlendir aðilar vilja síður hefja hér rekstur í samkeppni við innlenda aðila. Þeim þykir fjárfestingin of áhættusöm og sjá fram á meiri ábata af fjárfestingum annars staðar. Það hefur verulega neikvæð áhrif á samkeppnisumhverfið innanlands. Hátt verð á nauðsynjavörum svo sem eldsneyti og matvælum hefur einnig leikið okkur grátt. Þær landbúnaðarvörur á matvörumarkaði sem ekki falla undir samkeppnisreglur hafa í gegnum tíðina leitt vagninn þegar kemur að verðhækkunum. Þessi vandamál blasa við nánast hvert sem er litið og þau eru að mestu leyti afleiðing samkeppnisleysis og pólitískra ákvarðana sem taka ekki tillit til hagsmuna neytenda. Hagsmuna neytenda ekki gætt Virkari samkeppni á markaði er brýn nauðsyn. Það er augljóst mál. Hins vegar verða engin skref tekin í átt að aukinni samkeppni á meðan þetta er eitt af forboðnum umræðuefnum stjórnvalda. Ríkisstjórnin kýs að stinga höfðinu í sandinn frekar en að ræða af einhverri alvöru hvernig tryggja megi eðlilega samkeppni á vöru- og þjónustumarkaði hér innanlands. Þess vegna er enginn áhugi á tillögum okkar um að almennar samkeppnisreglur ríki í landbúnaði og enginn áhugi á að markaðslögmál gildi í sjávarútvegi. Þess vegna var tillaga okkar um heildstæða úttekt á áhrifum virkrar samkeppni ekki afgreidd úr nefnd á sínum tíma. Ekki heldur á þinginu sem nú er að líða. Rétt eins og tillagan okkar um mat á samkeppnisrekstri ríkisins. Svo er auðvitað enginn áhugi á að ræða vaxtamuninn í fjármálaþjónustu og áhrif sífelldra gengisbreytinga á íslenskt atvinnulíf og almenning allan. Fjölmargt má hér nefna og það segir allt sem segja þarf um raunverulegan vilja stjórnvalda. Samkeppni er einfaldlega ekki á dagskrá hjá ríkisstjórninni. Það bitnar á neytendum. Samkeppni og almannahagur Kostir virkrar samkeppni eru margir. Neytendur fá vörur og þjónustu á sem lægstu verðum þegar heilbrigð samkeppni ríkir á mörkuðum. Hún tryggir aukið vöruframboð, aukið valfrelsi og betri þjónustu. Samkeppni skapar aukinn hvata fyrir nýsköpun í framleiðslu, stuðlar að umbótum í rekstri og dregur úr hvatanum til sóunar. Heilt yfir er ábati bæði neytenda og framleiðenda augljós. Samkeppnin gagnast öllu samfélaginu í heild. Hún bætir hag alls almennings og eykur lífsgæði fólks. Samkeppni er sérstaklega mikilvæg á tímum mikillar verðbólgu. Hvatinn til að veita vöru og þjónustu á hagstæðu verði skiptir öllu máli þegar verðbólgan rýrir kjör launþega. Heilbrigð samkeppni er fyrirtækjum líka nauðsynleg þegar rekstrarkostnaður eykst vegna verðbólgunnar. Þá getur nýsköpun reynst bjargvættur á tímum mikilla erfiðleika í hagkerfinu. Loks er samkeppnisaðhald utan frá ein besta trygging okkar gegn sífellt hækkandi vöruverði. Það héldi aftur af verðbólguþrýstingi ef auðveldara yrði fyrir íslenska neytendur að eiga í viðskiptum við erlenda aðila, þar myndi mestu muna að draga úr viðskiptahindrunum og létta undir með neytendum með því að samrýma skattakjör milli ríkja. Verðbólgan er auðvitað þess eðlis að erfiðara verður að tryggja alla þessa kosti virkrar samkeppni. Hærri verðbólga ýtir undir fákeppni og getur skaðað samkeppnisumhverfið til langs tíma litið. Af þeim sökum er einmitt mikilvægt að við bætum ekki á vandann með samkeppnishindrunum og pólitískum ákvörðunum og aðgerðum sem gera ekkert nema að draga úr samkeppni og tryggja aukna fákeppni á mörkuðum. Því miður hefur þessi ríkisstjórn sýnt að hún aðhyllist ekki sömu sjónarmið. Fyrir vikið eru sérhagsmunir í forgangi. Höfundur er þingmaður og formaður Viðreisnar.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun