Hefjumst handa strax! Hörður Arnarson og Kristín Linda Árnadóttir skrifa 12. ágúst 2021 10:30 Hvert tonn af koldíoxíði, sem sleppur út í andrúmsloftið, eykur hnattræna hlýnun. Þessi einföldu sannindi er að finna í nýútkominni ástandsskýrslu milliríkjanefndar um loftslagsmál. Skýrslan er sú svartasta hingað til og niðurstaða vísindamannanna sem hana rita er að við þurfum að grípa til stórtækra aðgerða strax, ef ekki á illa að fara. Við höfum enn tækifæri til að grípa í taumana, þótt tíminn sé naumur. Ef við náum að draga verulega úr losun koldíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda þá getum við snúið þróuninni við. Fyrstu og augljósustu batamerkin yrðu auðvitað þau að andrúmsloftið yrði hreinna, en hitastig jarðar þyrfti 20-30 ár til að ná jafnvægi. Þar hafa öll hlutverki að gegna, stjórnvöld, atvinnulífið og einstaklingar. Vissulega er verkefnið ekkert einfalt, enda er losun gróðurhúsalofttegunda samþætt öllu okkar hagkerfi. Fáar þjóðir standa hins vegar jafn vel að vígi og við, með alla okkar endurnýjanlegu orku. Við þurfum að auka hlut þeirrar orku og losa okkur við bensín og olíur. Það er alls ekki óraunsætt að ná því takmarki árið 2050, eins og íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir, jafnvel fyrr. Við verðum líka að gæta að jafnvægi milli efnahagslegra verðmæta og áhrifa á umhverfi og samfélag. Við höfum sannarlega enga ástæðu til að gefast upp frammi fyrir þessu risavaxna verkefni, en auðvitað er óumflýjanlegt að beisla meiri græna orku ef við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum árin 2030 og 2040, hvað þá til að vera laus við bensín og olíur árið 2050. Við þurfum að ná samstöðu um hvaðan græna orkan okkar kemur og hvernig, til hagsbóta fyrir okkur og sem hluti af alþjóðlegri lausn loftslagsmála. Margföldun hjá nágrannaþjóðum Nágrannar okkar á Norðurlöndum og á meginlandi Evrópu hafa heldur betur látið hendur standa fram úr ermum á undanförnum árum og þar heldur uppbyggingin áfram. Á meginlandinu er því spáð að endurnýjanleg orkuvinnsla muni sexfaldast fram til ársins 2050. Í Svíþjóð, Noregi og Danmörku heldur uppbygging vindorku áfram af fítonskrafti. Árið 2030 verður vindorkuvinnsla á hinum Norðurlöndunum meira en fjórföld orkuvinnsla Íslands í dag. Þessi lönd ætla sér að taka þátt í þeirri byltingu sem er nauðsynleg til að vinna að bættum og loftslagsvænum heimi byggðum á grænni orku. Ísland þarf ekki að vera neinn eftirbátur þeirra. Bensín eða háskólar? Landsvirkjun hefur hafið undirbúning að framleiðslu á rafeldsneyti. Grænt eldsneyti þarf að koma í stað jarðefnaeldsneytis. Árið 2018 fluttu Íslendingar inn 680 þúsund tonn af bensíni og olíum fyrir innlendar samgöngur. Fyrir það greiddi þjóðin um 50 milljarða króna, sem er sambærileg upphæð og árleg útgjöld ríkissjóðs til háskólanna. Það sem verra er: Við notkun þessa eldsneytis losnuðu um 1,7 milljónir tonna af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Þá losun getum við komið í veg fyrir og eigum að gera það. Matvæli framtíðar Aukin vinnsla á endurnýjanlegri, grænni orku skapar ótal tækifæri í matvælaframleiðslu. Þessi stærsta iðngrein í heimi nýtir 37% alls gróðurlendis heims og 70% ferskvatnsnotkunar má rekja til hennar. Matvælaframleiðsla í heiminum öllum er komin að ákveðnum þolmörkum og umhverfisfótspor matvælakerfisins er gríðarlegt – ekki bara með tilliti til gróðurhúsalofttegunda, heldur einnig áhrifa á lífríki jarðar. Matvælaframleiðsla framtíðar verður stýrt hátækniumhverfi. Hér væru kjöraðstæður fyrir sjálfbæra matvælaframleiðslu og um leið yrði að horfa til útflutnings, rétt eins og gert er í sjávarútvegi, enda er íslenskur markaður of lítill til að framleiðslan borgi sig. Græn gagnaver Annar iðnaður framtíðar eru gagnaverin. Í heimi nútíma- og framtíðartækni vex þörfin fyrir þau með hverjum deginum. Hér á landi stendur þeim til boða 100% græn og endurnýjanleg orka, en þar að auki þurfa þau minni orku en víða annars staðar vegna þess kalda loftslags sem hér er. Þarna liggja mikil tækifæri fyrir Íslendinga til að selja orkuna í græna starfsemi gagnavera og fá þannig góðan arð af orkuauðlindinni. Grænar rafhlöður Við vitum einnig að á tímum örrar rafbílavæðingar hefur eftirspurn eftir rafhlöðum aukist hratt. Kolefnisútblásturinn sem sparast við að koma bílum á rafmagn skiptir ekki einungis máli, heldur skiptir að sjálfsögðu miklu máli fyrir loftslagið að orkan sem notuð er í framleiðslu rafhlaðanna sé græn. Framlagið til loftslagsmála verður því meira eftir því sem framleiðslan á rafhlöðunum er umhverfisvænni. Slík framleiðsla hér á landi væri eins græn og hugsast gæti og um leið skapaðist ný atvinnugrein, ný störf yrðu til og þjóðin fengi enn og aftur arð af auðlind sinni. Raunhæf markmið Hjá Landsvirkjun höfum við sett metnaðarfull markmið, en við vitum af reynslunni að þau eru raunhæf. Við höfum tvöfaldað raforkuvinnsluna frá árinu 2005, en á sama tíma hefur bein losun gróðurhúsalofttegunda á orkueiningu lækkað um 67% og kolefnissporið minnkað um 65%. Lækkunin skýrist bæði af samdrætti í losun og aukinni bindingu í jarðvegi og gróðri. Frá upphafi starfseminnar á 7. áratug síðustu aldar hefur Landsvirkjun staðið að mikilli uppgræðslu lands. Við gerum það enn og munum gera áfram. Við vitum í hverju lausnin felst. Í fyrsta lagi þurfum við að auka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi þurfum við að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu, nýir tímar kallar á nýja nálgun. Og í þriðja lagi þurfum við að fanga það koldíoxíð sem óhjákvæmilega myndast og ná að nýta það eða farga því. Land endurnýjanlegrar orku hefur alla burði til að losa sig við jarðefnaeldsneyti og leggja sitt af mörkum til nýrrar heimsmyndar. Landsvirkjun, orkufyrirtæki þjóðarinnar, ætlar að vera í fararbroddi á þeirri vegferð. Og við þurfum að hefjast strax handa. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar og Kristín Linda Árnadóttir aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Loftslagsmál Kristín Linda Árnadóttir Hörður Arnarson Mest lesið Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson skrifar Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Virkjum lýðræðið Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Ráðstefna um þjóðarátak í húsnæðismálum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Hvert tonn af koldíoxíði, sem sleppur út í andrúmsloftið, eykur hnattræna hlýnun. Þessi einföldu sannindi er að finna í nýútkominni ástandsskýrslu milliríkjanefndar um loftslagsmál. Skýrslan er sú svartasta hingað til og niðurstaða vísindamannanna sem hana rita er að við þurfum að grípa til stórtækra aðgerða strax, ef ekki á illa að fara. Við höfum enn tækifæri til að grípa í taumana, þótt tíminn sé naumur. Ef við náum að draga verulega úr losun koldíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda þá getum við snúið þróuninni við. Fyrstu og augljósustu batamerkin yrðu auðvitað þau að andrúmsloftið yrði hreinna, en hitastig jarðar þyrfti 20-30 ár til að ná jafnvægi. Þar hafa öll hlutverki að gegna, stjórnvöld, atvinnulífið og einstaklingar. Vissulega er verkefnið ekkert einfalt, enda er losun gróðurhúsalofttegunda samþætt öllu okkar hagkerfi. Fáar þjóðir standa hins vegar jafn vel að vígi og við, með alla okkar endurnýjanlegu orku. Við þurfum að auka hlut þeirrar orku og losa okkur við bensín og olíur. Það er alls ekki óraunsætt að ná því takmarki árið 2050, eins og íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir, jafnvel fyrr. Við verðum líka að gæta að jafnvægi milli efnahagslegra verðmæta og áhrifa á umhverfi og samfélag. Við höfum sannarlega enga ástæðu til að gefast upp frammi fyrir þessu risavaxna verkefni, en auðvitað er óumflýjanlegt að beisla meiri græna orku ef við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum árin 2030 og 2040, hvað þá til að vera laus við bensín og olíur árið 2050. Við þurfum að ná samstöðu um hvaðan græna orkan okkar kemur og hvernig, til hagsbóta fyrir okkur og sem hluti af alþjóðlegri lausn loftslagsmála. Margföldun hjá nágrannaþjóðum Nágrannar okkar á Norðurlöndum og á meginlandi Evrópu hafa heldur betur látið hendur standa fram úr ermum á undanförnum árum og þar heldur uppbyggingin áfram. Á meginlandinu er því spáð að endurnýjanleg orkuvinnsla muni sexfaldast fram til ársins 2050. Í Svíþjóð, Noregi og Danmörku heldur uppbygging vindorku áfram af fítonskrafti. Árið 2030 verður vindorkuvinnsla á hinum Norðurlöndunum meira en fjórföld orkuvinnsla Íslands í dag. Þessi lönd ætla sér að taka þátt í þeirri byltingu sem er nauðsynleg til að vinna að bættum og loftslagsvænum heimi byggðum á grænni orku. Ísland þarf ekki að vera neinn eftirbátur þeirra. Bensín eða háskólar? Landsvirkjun hefur hafið undirbúning að framleiðslu á rafeldsneyti. Grænt eldsneyti þarf að koma í stað jarðefnaeldsneytis. Árið 2018 fluttu Íslendingar inn 680 þúsund tonn af bensíni og olíum fyrir innlendar samgöngur. Fyrir það greiddi þjóðin um 50 milljarða króna, sem er sambærileg upphæð og árleg útgjöld ríkissjóðs til háskólanna. Það sem verra er: Við notkun þessa eldsneytis losnuðu um 1,7 milljónir tonna af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Þá losun getum við komið í veg fyrir og eigum að gera það. Matvæli framtíðar Aukin vinnsla á endurnýjanlegri, grænni orku skapar ótal tækifæri í matvælaframleiðslu. Þessi stærsta iðngrein í heimi nýtir 37% alls gróðurlendis heims og 70% ferskvatnsnotkunar má rekja til hennar. Matvælaframleiðsla í heiminum öllum er komin að ákveðnum þolmörkum og umhverfisfótspor matvælakerfisins er gríðarlegt – ekki bara með tilliti til gróðurhúsalofttegunda, heldur einnig áhrifa á lífríki jarðar. Matvælaframleiðsla framtíðar verður stýrt hátækniumhverfi. Hér væru kjöraðstæður fyrir sjálfbæra matvælaframleiðslu og um leið yrði að horfa til útflutnings, rétt eins og gert er í sjávarútvegi, enda er íslenskur markaður of lítill til að framleiðslan borgi sig. Græn gagnaver Annar iðnaður framtíðar eru gagnaverin. Í heimi nútíma- og framtíðartækni vex þörfin fyrir þau með hverjum deginum. Hér á landi stendur þeim til boða 100% græn og endurnýjanleg orka, en þar að auki þurfa þau minni orku en víða annars staðar vegna þess kalda loftslags sem hér er. Þarna liggja mikil tækifæri fyrir Íslendinga til að selja orkuna í græna starfsemi gagnavera og fá þannig góðan arð af orkuauðlindinni. Grænar rafhlöður Við vitum einnig að á tímum örrar rafbílavæðingar hefur eftirspurn eftir rafhlöðum aukist hratt. Kolefnisútblásturinn sem sparast við að koma bílum á rafmagn skiptir ekki einungis máli, heldur skiptir að sjálfsögðu miklu máli fyrir loftslagið að orkan sem notuð er í framleiðslu rafhlaðanna sé græn. Framlagið til loftslagsmála verður því meira eftir því sem framleiðslan á rafhlöðunum er umhverfisvænni. Slík framleiðsla hér á landi væri eins græn og hugsast gæti og um leið skapaðist ný atvinnugrein, ný störf yrðu til og þjóðin fengi enn og aftur arð af auðlind sinni. Raunhæf markmið Hjá Landsvirkjun höfum við sett metnaðarfull markmið, en við vitum af reynslunni að þau eru raunhæf. Við höfum tvöfaldað raforkuvinnsluna frá árinu 2005, en á sama tíma hefur bein losun gróðurhúsalofttegunda á orkueiningu lækkað um 67% og kolefnissporið minnkað um 65%. Lækkunin skýrist bæði af samdrætti í losun og aukinni bindingu í jarðvegi og gróðri. Frá upphafi starfseminnar á 7. áratug síðustu aldar hefur Landsvirkjun staðið að mikilli uppgræðslu lands. Við gerum það enn og munum gera áfram. Við vitum í hverju lausnin felst. Í fyrsta lagi þurfum við að auka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi þurfum við að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu, nýir tímar kallar á nýja nálgun. Og í þriðja lagi þurfum við að fanga það koldíoxíð sem óhjákvæmilega myndast og ná að nýta það eða farga því. Land endurnýjanlegrar orku hefur alla burði til að losa sig við jarðefnaeldsneyti og leggja sitt af mörkum til nýrrar heimsmyndar. Landsvirkjun, orkufyrirtæki þjóðarinnar, ætlar að vera í fararbroddi á þeirri vegferð. Og við þurfum að hefjast strax handa. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar og Kristín Linda Árnadóttir aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar.
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar