Óþreyjufullur eftir framþróun í geðheilbrigðismálum eftir þrotlausa vinnu frá átján ára aldri Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar 12. nóvember 2020 15:05 Sveinn Rúnar Hauksson. Sveinn Rúnar Hauksson, læknir og stjórnarmaður í Geðhjálp til fjölda ára er orðinn óþreyjufullur eftir áratugastörf í þágu geðheilbrigðismála. Hann vill sjá nýja nálgun í málaflokknum og að honum sé forgangsraðað, helst ekki seinna en strax. Fulltrúar Geðhjálpar afhentu heilbrigðisráðherra undirskriftalista í hádeginu. Þrjátíu þúsund manns hafa skrifað undir kröfuna um að geðheilbrigðismálin verði sett í forgang. Auk undirskriftalistans fylgdi plagg þar sem útlistaðar eru níu aðgerðir til að ná því markmiði. Efst á blaði er heildarúttekt á umfangi og framkvæmd geðheilbrigðisþjónustu á Íslandi. Þá er kallað eftir því að hafist verði handa við að niðurgreiða sálfræðiþjónustu, líkt og Alþingi hefur samþykkt að gera, svo fátt eitt sé nefnt. „Við erum óumræðilega þakklát fyrir þennan stuðning sem við höfum fengið. Þessi samstaða á eftir að skila sínu þannig að geðheilsan og geðheilbrigðisþjónustan verði ekki út undan eins og verið hefur í raun því ef litið er til þess hversu lítill hluti fjárlaga fer til geðheilbrigðisþjónustunnar miðað við hversu stór vandinn er þá er það alveg klárt að geðheilbrigðisþjónustan hefur verið út undan.“ Stofnuðu sjálfboðaliðasamtök til að rjúfa einangrun Sveinn Rúnar hefur látið sig geðheilbrigðismál varða frá átján ára aldri og hefur því góða yfirsýn yfir þá þróun sem orðið hefur í málaflokknum. Hann var til dæmis hluti af sjálfboðaliðasamtökunum Tenglum sem áttu talsverðan þátt í að vekja umræður um stöðu geðsjúkra í byrjun áttunda áratugarins. Sjálfboðaliðarnir unnu meðal annars á vistheimilinu Arnarholti þar sem markmiðið var að rjúfa félagslega einangrun fólks sem þar dvaldi. Í fyrradag steig starfsfólk heimilisins fram á RÚV með óhugnanlegar lýsingar á aðstæðum vistmanna. Tenglar skrifuðu skýrslu um aðstæður fólksins á Arnarholti sem síðar átti eftir að rata í hendur forstöðumannsins sem bannaði sjálboðaliðunum í kjölfarið að stíga fæti inn á vistheimilið. „Þetta [Arnarholtsmál] er ansi alvarleg áminning um það hvernig málin hafa víða verið.“ „Ég verð að viðurkenna að það er svolítil óþreyja í mér og í okkur varðandi þróun mála. Það er alveg rétt hjá þér að ég get litið langt aftur, reyndar til febrúar 1966 ég var aðeins 18 ára gamall og ég, ásamt Pétri Guðjóns, heimsóttum þáverandi prófessor og yfirlækni á Kleppsspítalanum Tómas Helgason og stungum upp á sjálfboðastarfi til að rjúfa félagslega einangrun. Við höfðum miklar hugmyndir um að beita okkur fyrir úrbótum á sviði geðheilbrigðisþjónustunnar. Óhemjumargt jákvætt hefur gerst og ekki síst á því sviði sem við beittum okkur þá fyrir og kölluðum „það er verk að vinna“. Það þurfti að byggja geðdeildir og mennta starfsfólk.“ Önnur svið hafi setið á hakanum. „Það eru mannréttindin. Það eru þessi forna afstaða til þeirra sem eiga við geðrænar áskoranir að stríða sem lýsir sér í því að telja að þeir eigi ekki rétt á sömu meðferð og aðrir. Það fylgir þessu einhver skömm og fordómar sem byggir fyrst og fremst á vanþekkingu. Þess vegna hefur Geðhjálp lagt ríka áherslu á að bæði efla fræðslu á öllum sviðum um leið og málin eru skoðuð; hvernig þessi þjónusta hafi í raun verið í gegnum árin. Það þarf að gera úttekt á geðheilbrigðisþjónustunni.“ Löng og svört saga geðheilbrigðismála á Íslandi Saga geðheilbrigðismála á Íslandi sé bæði svört og ljót hafi einkennst af mikilli fáfræði og fordómum, einkum framan af. „Ég finn alveg fyrir því að hlutir hafa breyst til batnaðar en við erum enn þá eftir á. Það er ekki nógu miklu fé varið til þessara mála. Það þarf að breyta hugarfarinu; fræða fólk og vinna á þessum fordómum og minna á að þessir sjúkdómar eru læknanlegir og að nauðung og þvinganir eru ekki leiðin til bata. Það verður að finna aðrar leiðir en þær sem hafa verið ráðandi; að einangra fólk og loka það inni, ég tala nú ekki um að beita það þvingaða lyfjagjöf. Þetta eru hlutir sem við viljum ekki sjá lengur og áttu aldrei rétt á sér. Eftir að Ísland varð aðili að sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi fólks með fatlanir þá er þetta orðin hrein lögleysa. Við þurfum að breyta lögræðislögunum og fjarlægja greinar sem heima geðlæknum valdbeitingu gagnvart sjúklingi. Hún á ekki við í dag og hún skilar heldur ekki árangri.“ Það er greinilega að það er mikið verk að vinna, en hvað er brýnast? „Það er okkur mikilvægt, á þessum tímamótum, að leggja áherslu á að skoða hlutina upp á nýtt. Við þurfum nýja nálgun, við þurfum að fá nýtt húsnæði, við þurfum að efla fræðslu starfsfólks á þessu sviði en fyrst og fremst þurfum við að hafa í huga að hver og einn einasti maður sem þarf aðstoð og sem leitar hjálpar vegna geðrænna áskorana, að honum sé tekið eins og hverjum öðrum og að hann njóti ævinlega sinna réttinda og að honum sé fyrst og fremst sýnd virðing“. Fólk með sjálfsvígshugsanir er minnt á Hálparsíma Rauða krossins, 1717, og netspjallið. Þá er einnig hægt að leita til Píeta-samtakanna allan sólarhringinn í síma 552-2218 Geðheilbrigði Vistheimili Tengdar fréttir „Færum geðið inn í ljósið“ Geðhjálp, í samstarfi við Píetasamtökin, hefur hrundið af stað undirskriftasöfnun á vefsíðunni www.39.is. Skorað er á stjórnvöld og samfélagið allt að setja geðheilsu í forgang. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar segir brýnt að færa geðið inn í ljósið og setja geðrækt í fyrsta sætið. 15. október 2020 11:39 Jafn miklum krafti verði eytt í geðheilbrigðismál og að berjast við veiruna Meira en þrefalt fleiri hafa fallið fyrir eigin hendi hér á landi í ár en látist af völdum Covid-19. Framkvæmdastjóri Geðhjálpar leggur til að jafn miklum krafti verði eytt í að rannsaka orsakaþætti geðheilbrigðis og vinna að því að bæta geðheilsu þjóðarinnar eins og að berjast við veiruna. 29. ágúst 2020 14:30 Mest lesið Kona réðst að sjö ára dreng við Smáraskóla Innlent Eiginmaður íslenskrar konu lét sig hverfa rétt eftir brúðkaupið Innlent Hafa „góða hugmynd“ hvar og hvenær stúlkunni var ráðinn bani Innlent „Það er ódýrast og best og fljótlegast að kála þessum dýrum“ Innlent Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Innlent Skerjafjarðarskáldið krefst afsökunarbeiðni – annars fer það í mál Innlent Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Innlent Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Fleiri fréttir Svanhildur afhenti Biden trúnaðarbréf Loka almenningsbókasafninu og leita til Akureyrar Búið að taka sýni úr ungu birnunni Vinna málið saman og nýta greinargerð vegna fyrri umsóknar Kona réðst að sjö ára dreng við Smáraskóla Stofna námsstyrk á sviði umhverfismála í nafni Ellýjar Hafa „góða hugmynd“ hvar og hvenær stúlkunni var ráðinn bani Maður sem var leitað við Vík fannst látinn Ákvörðun ráðherra viðurkenning á að mikil þekking sé fyrir norðan Biðin óásættanleg og vill skýr svör frá ríkinu Hinir grunuðu í mansalsmálinu ganga lausir Sveitarfélögin krefja ríkið svara um NPA Norðurlönd dýpka samvinnu í varnarmálum Eiginmaður íslenskrar konu lét sig hverfa rétt eftir brúðkaupið „Það er ódýrast og best og fljótlegast að kála þessum dýrum“ Bein útsending: Birting lýðheilsuvísa í Grindavík Skerjafjarðarskáldið krefst afsökunarbeiðni – annars fer það í mál Húnninn settur í frost þar til hægt verður að stoppa hann upp „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Sjá meira
Sveinn Rúnar Hauksson, læknir og stjórnarmaður í Geðhjálp til fjölda ára er orðinn óþreyjufullur eftir áratugastörf í þágu geðheilbrigðismála. Hann vill sjá nýja nálgun í málaflokknum og að honum sé forgangsraðað, helst ekki seinna en strax. Fulltrúar Geðhjálpar afhentu heilbrigðisráðherra undirskriftalista í hádeginu. Þrjátíu þúsund manns hafa skrifað undir kröfuna um að geðheilbrigðismálin verði sett í forgang. Auk undirskriftalistans fylgdi plagg þar sem útlistaðar eru níu aðgerðir til að ná því markmiði. Efst á blaði er heildarúttekt á umfangi og framkvæmd geðheilbrigðisþjónustu á Íslandi. Þá er kallað eftir því að hafist verði handa við að niðurgreiða sálfræðiþjónustu, líkt og Alþingi hefur samþykkt að gera, svo fátt eitt sé nefnt. „Við erum óumræðilega þakklát fyrir þennan stuðning sem við höfum fengið. Þessi samstaða á eftir að skila sínu þannig að geðheilsan og geðheilbrigðisþjónustan verði ekki út undan eins og verið hefur í raun því ef litið er til þess hversu lítill hluti fjárlaga fer til geðheilbrigðisþjónustunnar miðað við hversu stór vandinn er þá er það alveg klárt að geðheilbrigðisþjónustan hefur verið út undan.“ Stofnuðu sjálfboðaliðasamtök til að rjúfa einangrun Sveinn Rúnar hefur látið sig geðheilbrigðismál varða frá átján ára aldri og hefur því góða yfirsýn yfir þá þróun sem orðið hefur í málaflokknum. Hann var til dæmis hluti af sjálfboðaliðasamtökunum Tenglum sem áttu talsverðan þátt í að vekja umræður um stöðu geðsjúkra í byrjun áttunda áratugarins. Sjálfboðaliðarnir unnu meðal annars á vistheimilinu Arnarholti þar sem markmiðið var að rjúfa félagslega einangrun fólks sem þar dvaldi. Í fyrradag steig starfsfólk heimilisins fram á RÚV með óhugnanlegar lýsingar á aðstæðum vistmanna. Tenglar skrifuðu skýrslu um aðstæður fólksins á Arnarholti sem síðar átti eftir að rata í hendur forstöðumannsins sem bannaði sjálboðaliðunum í kjölfarið að stíga fæti inn á vistheimilið. „Þetta [Arnarholtsmál] er ansi alvarleg áminning um það hvernig málin hafa víða verið.“ „Ég verð að viðurkenna að það er svolítil óþreyja í mér og í okkur varðandi þróun mála. Það er alveg rétt hjá þér að ég get litið langt aftur, reyndar til febrúar 1966 ég var aðeins 18 ára gamall og ég, ásamt Pétri Guðjóns, heimsóttum þáverandi prófessor og yfirlækni á Kleppsspítalanum Tómas Helgason og stungum upp á sjálfboðastarfi til að rjúfa félagslega einangrun. Við höfðum miklar hugmyndir um að beita okkur fyrir úrbótum á sviði geðheilbrigðisþjónustunnar. Óhemjumargt jákvætt hefur gerst og ekki síst á því sviði sem við beittum okkur þá fyrir og kölluðum „það er verk að vinna“. Það þurfti að byggja geðdeildir og mennta starfsfólk.“ Önnur svið hafi setið á hakanum. „Það eru mannréttindin. Það eru þessi forna afstaða til þeirra sem eiga við geðrænar áskoranir að stríða sem lýsir sér í því að telja að þeir eigi ekki rétt á sömu meðferð og aðrir. Það fylgir þessu einhver skömm og fordómar sem byggir fyrst og fremst á vanþekkingu. Þess vegna hefur Geðhjálp lagt ríka áherslu á að bæði efla fræðslu á öllum sviðum um leið og málin eru skoðuð; hvernig þessi þjónusta hafi í raun verið í gegnum árin. Það þarf að gera úttekt á geðheilbrigðisþjónustunni.“ Löng og svört saga geðheilbrigðismála á Íslandi Saga geðheilbrigðismála á Íslandi sé bæði svört og ljót hafi einkennst af mikilli fáfræði og fordómum, einkum framan af. „Ég finn alveg fyrir því að hlutir hafa breyst til batnaðar en við erum enn þá eftir á. Það er ekki nógu miklu fé varið til þessara mála. Það þarf að breyta hugarfarinu; fræða fólk og vinna á þessum fordómum og minna á að þessir sjúkdómar eru læknanlegir og að nauðung og þvinganir eru ekki leiðin til bata. Það verður að finna aðrar leiðir en þær sem hafa verið ráðandi; að einangra fólk og loka það inni, ég tala nú ekki um að beita það þvingaða lyfjagjöf. Þetta eru hlutir sem við viljum ekki sjá lengur og áttu aldrei rétt á sér. Eftir að Ísland varð aðili að sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi fólks með fatlanir þá er þetta orðin hrein lögleysa. Við þurfum að breyta lögræðislögunum og fjarlægja greinar sem heima geðlæknum valdbeitingu gagnvart sjúklingi. Hún á ekki við í dag og hún skilar heldur ekki árangri.“ Það er greinilega að það er mikið verk að vinna, en hvað er brýnast? „Það er okkur mikilvægt, á þessum tímamótum, að leggja áherslu á að skoða hlutina upp á nýtt. Við þurfum nýja nálgun, við þurfum að fá nýtt húsnæði, við þurfum að efla fræðslu starfsfólks á þessu sviði en fyrst og fremst þurfum við að hafa í huga að hver og einn einasti maður sem þarf aðstoð og sem leitar hjálpar vegna geðrænna áskorana, að honum sé tekið eins og hverjum öðrum og að hann njóti ævinlega sinna réttinda og að honum sé fyrst og fremst sýnd virðing“. Fólk með sjálfsvígshugsanir er minnt á Hálparsíma Rauða krossins, 1717, og netspjallið. Þá er einnig hægt að leita til Píeta-samtakanna allan sólarhringinn í síma 552-2218
Geðheilbrigði Vistheimili Tengdar fréttir „Færum geðið inn í ljósið“ Geðhjálp, í samstarfi við Píetasamtökin, hefur hrundið af stað undirskriftasöfnun á vefsíðunni www.39.is. Skorað er á stjórnvöld og samfélagið allt að setja geðheilsu í forgang. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar segir brýnt að færa geðið inn í ljósið og setja geðrækt í fyrsta sætið. 15. október 2020 11:39 Jafn miklum krafti verði eytt í geðheilbrigðismál og að berjast við veiruna Meira en þrefalt fleiri hafa fallið fyrir eigin hendi hér á landi í ár en látist af völdum Covid-19. Framkvæmdastjóri Geðhjálpar leggur til að jafn miklum krafti verði eytt í að rannsaka orsakaþætti geðheilbrigðis og vinna að því að bæta geðheilsu þjóðarinnar eins og að berjast við veiruna. 29. ágúst 2020 14:30 Mest lesið Kona réðst að sjö ára dreng við Smáraskóla Innlent Eiginmaður íslenskrar konu lét sig hverfa rétt eftir brúðkaupið Innlent Hafa „góða hugmynd“ hvar og hvenær stúlkunni var ráðinn bani Innlent „Það er ódýrast og best og fljótlegast að kála þessum dýrum“ Innlent Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Innlent Skerjafjarðarskáldið krefst afsökunarbeiðni – annars fer það í mál Innlent Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Innlent Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Fleiri fréttir Svanhildur afhenti Biden trúnaðarbréf Loka almenningsbókasafninu og leita til Akureyrar Búið að taka sýni úr ungu birnunni Vinna málið saman og nýta greinargerð vegna fyrri umsóknar Kona réðst að sjö ára dreng við Smáraskóla Stofna námsstyrk á sviði umhverfismála í nafni Ellýjar Hafa „góða hugmynd“ hvar og hvenær stúlkunni var ráðinn bani Maður sem var leitað við Vík fannst látinn Ákvörðun ráðherra viðurkenning á að mikil þekking sé fyrir norðan Biðin óásættanleg og vill skýr svör frá ríkinu Hinir grunuðu í mansalsmálinu ganga lausir Sveitarfélögin krefja ríkið svara um NPA Norðurlönd dýpka samvinnu í varnarmálum Eiginmaður íslenskrar konu lét sig hverfa rétt eftir brúðkaupið „Það er ódýrast og best og fljótlegast að kála þessum dýrum“ Bein útsending: Birting lýðheilsuvísa í Grindavík Skerjafjarðarskáldið krefst afsökunarbeiðni – annars fer það í mál Húnninn settur í frost þar til hægt verður að stoppa hann upp „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Sjá meira
„Færum geðið inn í ljósið“ Geðhjálp, í samstarfi við Píetasamtökin, hefur hrundið af stað undirskriftasöfnun á vefsíðunni www.39.is. Skorað er á stjórnvöld og samfélagið allt að setja geðheilsu í forgang. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar segir brýnt að færa geðið inn í ljósið og setja geðrækt í fyrsta sætið. 15. október 2020 11:39
Jafn miklum krafti verði eytt í geðheilbrigðismál og að berjast við veiruna Meira en þrefalt fleiri hafa fallið fyrir eigin hendi hér á landi í ár en látist af völdum Covid-19. Framkvæmdastjóri Geðhjálpar leggur til að jafn miklum krafti verði eytt í að rannsaka orsakaþætti geðheilbrigðis og vinna að því að bæta geðheilsu þjóðarinnar eins og að berjast við veiruna. 29. ágúst 2020 14:30