Norðurslóðamál á fljúgandi ferð Össur Skarphéðinsson skrifar 13. september 2012 06:00 Nú er rúmt ár liðið síðan að Alþingi samþykkti einróma þingsályktunartillögu mína um stefnu Íslands í málefnum norðurslóða. Með stefnunni var brotið blað. Þar eru í fyrsta sinn skilgreindir hagsmunir og stefnumið Íslands á norðurslóðum með tilliti til alþjóðasamvinnu, auðlindanýtingar, siglinga og umhverfisverndar. Þar eru norðurslóðir skilgreindar sem svæði sem Ísland ætlar að nýta til framleiðslu á miklum verðmætum í framtíðinni, bæði með vinnslu á olíu og gasi en ekki síst í gegnum þjónustu við starfsemi annarra þjóða sem mun tengjast norðursvæðum. Á þessu eina ári hefur margt jákvætt áunnist. Það ber ekki aðeins að þakka gjörbreyttri og stóraukinni áherslu utanríkisþjónustunnar á samvinnu við ríki norðurslóða og sterka hagsmunagæslu fyrir Íslands hönd, heldur ekki síður frumkvæði og elju íslenskra stofnana og einstaklinga. Sterk staða Íslands varðandi stefnumótun svæðisins verður ekki tryggð nema með ábyrgum málflutningi bæði stjórnvalda og einstaklinga. Svæðasamstarf er kjölfestanÍsland hefur unnið ötullega að því að styrkja stoðir Norðurskautsráðsins í því augnamiði að það verði í senn vettvangur heimskautaríkjanna átta til að móta stefnu í sameiginlegum málum, en geti jafnframt ráðist í beinharðar aðgerðir þegar hagsmunir allra fara saman. Besta dæmið um það er samkomulag ríkjanna um leit og björgun á heimskautaslóðum. Það var í reynd leitt til lykta hér á Íslandi og því vel við hæfi að fyrsta sameiginlega björgunaræfing ríkjanna átta á grundvelli samningsins standi nú yfir í næsta nágrenni Íslands. Í henni munu nær allar íslensku viðbragðssveitirnar taka þátt. Markmið okkar Íslendinga er að hér á landi verði ein af þeim alþjóðlegu björgunarmiðstöðvum sem með tíð og tíma tryggja framkvæmd samningsins þegar umsvif á norðurslóðum aukast. Annað af forgangsmálum Íslands, lagalega bindandi samningur um viðbrögð við olíumengun í norðurhöfum, er nú þegar komið á góðan rekspöl. Vonir standa til að gerð samningsins ljúki á þessu ári. Ísland tekur þannig fullan þátt í að treysta samstarf norðurskautsríkjanna á mörgum sviðum. Kaldastríðshaukum þykja það svo sennilega tíðindi að þegar yfirmenn varnarmála í ríkjunum átta funduðu í fyrsta skipti sl. vor var einhugur um að ógnir norðurslóða sneru að umhverfi og borgarlegu öryggi. Í hernaðarlegu tilliti hefur því tekist að halda lágspennu á svæðinu. Norðlæg frændsemiÁ rífu ári frá samþykkt íslensku stefnunnar í málum norðurslóða hef ég beitt mér af alefli fyrir tvíhliða samvinnu milli Íslands og hinna ríkjanna sjö. Ég hef átt sérstaka fundi með sex af sjö starfsfélögum mínum í norðurskautsríkjunum þar sem ég hef lagt til hugmyndir að slíkri samvinnu milli okkar og viðkomandi ríkis. Vísindasamstarf hefur þar verið í öndvegi í samræmi við þau viðhorf okkar að mikilvægustu auðlindirnar á þessu stigi séu mannauður og þekking. Það hefur á skömmum tíma skilað verulegum árangri. Við Jónas Gahr Støre, utanríkisráðherra Noregs, gerðum samkomulag sem innsiglar m.a. nýja prófessorsstöðu við Háskólann á Akureyri og opnar mikilvæga möguleika til samstarfs á sviði mennta og vísinda milli Íslands og Noregs. Margvíslegur annar ávinningur af þeim samningi verður kynntur síðar í vetur. Fyrir frönsku kosningarnar átti ég gagnlegan fund með Alan Juppé, sem þá var utanríkisráðherra Frakka, þar sem lögð voru ítarleg drög að samstarfi við Frakka í norðurvísindum. Þau voru útfærð frekar á fundi með Michel Rocard, fyrrum forsætisráðherra sem nú er sérlegur sendiherra Frakka gagnvart heimskautasvæðum. Það hefur borið ávöxt í staðfestum samstarfsamningum íslenskra háskóla við Marie Curie-háskóla í París sem opnar ný sóknarfæri fyrir vísindamenn okkar um rannsóknir varðandi málefni norðurslóða. Í tengslum við heimsókn Wen Jibao, forsætisráðherra Kína, til Íslands staðfesti ég samkomulag um vísindasamstarf milli ríkjanna, þar sem áhersla er lögð á rannsóknir á norðurljósum, vistkerfum norðursins og þætti, sem tengjast siglingum á nýjum skipaleiðum yfir norðurskautið. Svo vill til að Kínverjar hafa eins og Íslendingar áhuga á að rannsaka svokallaða miðleið sem gengur þvert yfir Norðurpólinn. Hún er minnst rannsökuð, en Snædrekinn, stærsti ísbrjótur Kína, fer einmitt þá leið til baka úr heimsókn sinni til Íslands – með íslenskan hafísfræðing um borð. Ég get þess einnig, að samstarfsyfirlýsing sem ég staðfesti með Lavrov, utanríkisráðherra Rússa, í Moskvu undir lok síðasta árs, felur í sér margvísleg tækifæri fyrir Íslendinga er snúa að norðursiglingum, viðskiptum og auðlindanýtingu. Innlendur þrótturStefnan setur rammann utan um starf sem er unnið á mörgum vígstöðvum. Hér heima er öflugt lið, í rannsóknarstofnunum og háskólum, ekki síst við Háskólann á Akureyri, sem hefur lagt sín lóð á vogarskálarnar. Fljótlega hefst starfsemi svokallaðs Norðurslóðanets á Akureyri sem nýtur stuðnings úr sóknaráætlun landshluta og ætlað er að stuðla að samvinnu stofnana, fyrirtækja og annarra aðila um allt land er fjalla um málefni norðurslóða. Utanríkisráðuneytið hefur ásamt vormönnum Norðurlands og öðrum unnið að því að koma þessu verkefni á koppinn. Slíkt vogarafl getur skapað fjölmörg ný sóknarfæri og matarholur í innlendu og erlendu samstarfi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Norðurslóðir Össur Skarphéðinsson Mest lesið Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Skoðun Til varnar Eyjafjöllum - og Íslandi öllu Pétur Jónasson skrifar Skoðun Réttlætið sem refsar Jóni Hjálmar Vilhjálmsson skrifar Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár Katrín Matthíasdóttir skrifar Sjá meira
Nú er rúmt ár liðið síðan að Alþingi samþykkti einróma þingsályktunartillögu mína um stefnu Íslands í málefnum norðurslóða. Með stefnunni var brotið blað. Þar eru í fyrsta sinn skilgreindir hagsmunir og stefnumið Íslands á norðurslóðum með tilliti til alþjóðasamvinnu, auðlindanýtingar, siglinga og umhverfisverndar. Þar eru norðurslóðir skilgreindar sem svæði sem Ísland ætlar að nýta til framleiðslu á miklum verðmætum í framtíðinni, bæði með vinnslu á olíu og gasi en ekki síst í gegnum þjónustu við starfsemi annarra þjóða sem mun tengjast norðursvæðum. Á þessu eina ári hefur margt jákvætt áunnist. Það ber ekki aðeins að þakka gjörbreyttri og stóraukinni áherslu utanríkisþjónustunnar á samvinnu við ríki norðurslóða og sterka hagsmunagæslu fyrir Íslands hönd, heldur ekki síður frumkvæði og elju íslenskra stofnana og einstaklinga. Sterk staða Íslands varðandi stefnumótun svæðisins verður ekki tryggð nema með ábyrgum málflutningi bæði stjórnvalda og einstaklinga. Svæðasamstarf er kjölfestanÍsland hefur unnið ötullega að því að styrkja stoðir Norðurskautsráðsins í því augnamiði að það verði í senn vettvangur heimskautaríkjanna átta til að móta stefnu í sameiginlegum málum, en geti jafnframt ráðist í beinharðar aðgerðir þegar hagsmunir allra fara saman. Besta dæmið um það er samkomulag ríkjanna um leit og björgun á heimskautaslóðum. Það var í reynd leitt til lykta hér á Íslandi og því vel við hæfi að fyrsta sameiginlega björgunaræfing ríkjanna átta á grundvelli samningsins standi nú yfir í næsta nágrenni Íslands. Í henni munu nær allar íslensku viðbragðssveitirnar taka þátt. Markmið okkar Íslendinga er að hér á landi verði ein af þeim alþjóðlegu björgunarmiðstöðvum sem með tíð og tíma tryggja framkvæmd samningsins þegar umsvif á norðurslóðum aukast. Annað af forgangsmálum Íslands, lagalega bindandi samningur um viðbrögð við olíumengun í norðurhöfum, er nú þegar komið á góðan rekspöl. Vonir standa til að gerð samningsins ljúki á þessu ári. Ísland tekur þannig fullan þátt í að treysta samstarf norðurskautsríkjanna á mörgum sviðum. Kaldastríðshaukum þykja það svo sennilega tíðindi að þegar yfirmenn varnarmála í ríkjunum átta funduðu í fyrsta skipti sl. vor var einhugur um að ógnir norðurslóða sneru að umhverfi og borgarlegu öryggi. Í hernaðarlegu tilliti hefur því tekist að halda lágspennu á svæðinu. Norðlæg frændsemiÁ rífu ári frá samþykkt íslensku stefnunnar í málum norðurslóða hef ég beitt mér af alefli fyrir tvíhliða samvinnu milli Íslands og hinna ríkjanna sjö. Ég hef átt sérstaka fundi með sex af sjö starfsfélögum mínum í norðurskautsríkjunum þar sem ég hef lagt til hugmyndir að slíkri samvinnu milli okkar og viðkomandi ríkis. Vísindasamstarf hefur þar verið í öndvegi í samræmi við þau viðhorf okkar að mikilvægustu auðlindirnar á þessu stigi séu mannauður og þekking. Það hefur á skömmum tíma skilað verulegum árangri. Við Jónas Gahr Støre, utanríkisráðherra Noregs, gerðum samkomulag sem innsiglar m.a. nýja prófessorsstöðu við Háskólann á Akureyri og opnar mikilvæga möguleika til samstarfs á sviði mennta og vísinda milli Íslands og Noregs. Margvíslegur annar ávinningur af þeim samningi verður kynntur síðar í vetur. Fyrir frönsku kosningarnar átti ég gagnlegan fund með Alan Juppé, sem þá var utanríkisráðherra Frakka, þar sem lögð voru ítarleg drög að samstarfi við Frakka í norðurvísindum. Þau voru útfærð frekar á fundi með Michel Rocard, fyrrum forsætisráðherra sem nú er sérlegur sendiherra Frakka gagnvart heimskautasvæðum. Það hefur borið ávöxt í staðfestum samstarfsamningum íslenskra háskóla við Marie Curie-háskóla í París sem opnar ný sóknarfæri fyrir vísindamenn okkar um rannsóknir varðandi málefni norðurslóða. Í tengslum við heimsókn Wen Jibao, forsætisráðherra Kína, til Íslands staðfesti ég samkomulag um vísindasamstarf milli ríkjanna, þar sem áhersla er lögð á rannsóknir á norðurljósum, vistkerfum norðursins og þætti, sem tengjast siglingum á nýjum skipaleiðum yfir norðurskautið. Svo vill til að Kínverjar hafa eins og Íslendingar áhuga á að rannsaka svokallaða miðleið sem gengur þvert yfir Norðurpólinn. Hún er minnst rannsökuð, en Snædrekinn, stærsti ísbrjótur Kína, fer einmitt þá leið til baka úr heimsókn sinni til Íslands – með íslenskan hafísfræðing um borð. Ég get þess einnig, að samstarfsyfirlýsing sem ég staðfesti með Lavrov, utanríkisráðherra Rússa, í Moskvu undir lok síðasta árs, felur í sér margvísleg tækifæri fyrir Íslendinga er snúa að norðursiglingum, viðskiptum og auðlindanýtingu. Innlendur þrótturStefnan setur rammann utan um starf sem er unnið á mörgum vígstöðvum. Hér heima er öflugt lið, í rannsóknarstofnunum og háskólum, ekki síst við Háskólann á Akureyri, sem hefur lagt sín lóð á vogarskálarnar. Fljótlega hefst starfsemi svokallaðs Norðurslóðanets á Akureyri sem nýtur stuðnings úr sóknaráætlun landshluta og ætlað er að stuðla að samvinnu stofnana, fyrirtækja og annarra aðila um allt land er fjalla um málefni norðurslóða. Utanríkisráðuneytið hefur ásamt vormönnum Norðurlands og öðrum unnið að því að koma þessu verkefni á koppinn. Slíkt vogarafl getur skapað fjölmörg ný sóknarfæri og matarholur í innlendu og erlendu samstarfi.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun