Fastir pennar

Í tilefni af kvikmyndahátíð

Páll Baldvin Baldvinsson skrifar

Alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík hefst í dag. Hátt í hundrað kvikmyndir verða á dagskrá næstu daga, þúsundir manna fara í bíó til að sjá efni sem annars sést ekki hér á landi.

Í gær voru síðustu sýningar á Nordisk Panorama í Oulo í Finnlandi. Þar var valið úr hátt í sex hundruð nýjum myndum á dagskrána frá Norðurlöndunum og löndunum við Eystrasalt. Hátíðin er árleg og ein margra, en hefur þá sérstöðu að sýna norrænt efni. Fimm íslensk verk voru á dagskránni, eitt komst á verðlaunapall. Engin íslensk sjónvarpsstöð var þar, ekki heldur íslenskir kvikmyndahúsaeigendur.

Íslenski kvikmyndaiðnaðurinn er vanþróaður. Vandamál hans er ekki aðeins smæð markaðarins, heldur takmarkanir, hömlur sem inn í hann eru byggðar. Kvikmyndahús sinna mest dreifingu fyrir bandaríska aðila, eru raunar upp á þá komin og sælgætissölu til að ná endum saman. Dæmin þekkjast varla að kvikmyndahúsaeigendur hafi lagt fé í framleiðslu mynda af nokkru tagi. Skólamarkaðurinn er ekki til, og hafa stjórnvöld sýnt vítavert kæruleysi í vanrækslu á myndefni, íslensku og erlendu, fyrir skólakerfið. Myndin sem tæki til kennslu ekki notuð að gagni hér á landi.

Sjónvarpsstöð geta menn sett á stofn hér á landi án nokkurra skyldna við kvikmyndaiðnaðinn. Og í fákeppninni sem ríkir hér er íslenskt myndefni á frjálsum markaði keypt af ríki og einkaaðilum fyrir smánarhlut af kostnaði framleiðslunnar. Menntamálaráðherra ber ábyrgð á þessu ástandi. Lög um ríkisútvarp og fjölmiðlalögin sem tóku til sjónvarpsrekstur snerust að minnstu leyti um kröfur til fyrirtækjanna um efnishlut íslenskra framleiðenda. Það sem mestu máli skipti fyrir kvikmyndaiðnaðinn í landinu kom ekki til umræðu.

Vitaskuld á að leggja sjónvarpsstöðvum sem starfa á landsvísu þá ábyrgð á herðar að hluti dagskrár sé íslenskur, keyptur á markaði og þeim efnishlut sé ætlaður tiltekinn hlutur af aflafé. Eins á að gera svo vel í samningi við ríksfjölmiðla sem starfa í almannaþágu að þeir þurfi ekki að vera eins og gærur á götuhorni til að ná sér í auglýsingatekjur og styrkjafé. Slíkar stöðvar hafi afl til að sinna hlutverki sínu, sem þær gera ekki í dag af þeim þrótti sem sómi væri að.

Þó einkennilegt sé hefur Sjálfstæðisflokkurinn, flokkur einkaframtaksins, aldrei haft verulegan áhuga á að efla hag smærri fyrirtækja í kvikmyndaiðnaði, líkast til sökum þess að toppurinn í flokknum hefur löngum átt sína uppáhaldsmenn í leiknum bíómyndum. Rétt eins og flokkurinn hefur í gegnum tíðina tryggt sínum mönnum stóla sjónvarps og útvarps. Það er vonlítið að nokkrar þær breytingar verði í skipulagi myndmiðla hér á landi þannig að kvikmyndaiðnaður í landinu komist með hjálp tilstyrks almennings á hnén nema forræði þeirra mála fari úr höndum sjálfstæðismanna.

Það er því sárabót að einkafyrirtæki skuli veittur styrkur til að bæta fyrir það sem vantar í flóru kvikmyndamenningar hér á landi frá ráðuneytinu, fyrst þar hafa menn ekki afl, vit og þor til að koma fótum undir innlendan kvikmyndaiðnað og skapi honum glugga í sjónvarpsstöðvum, skólum og víðar.






×