Meint endalok landsbyggðar 16. nóvember 2006 05:00 Fyrri hluta október birtist greinaflokkur í Fréttablaðinu undir heitinu „Flóttinn af landsbyggðinni“. Þar var hlutur dreifbýlis settur undir mæliker ameríkskrar hagspeki með þeirri niðurstöðu að þéttbýli utan Reykjavíkur, annars staðar en á Akureyri og í Bolungavík, væri dauðadæmt. Þarna birtust greinar með dramatískar fyrirsagnir eins og: „Austfirðingar í útrýmingarhættu,“ „Hvergi lægri tekjur“ og „Akureyri ein með framtíð.“ Þegar reikniaðferðin er skoðuð kemur reyndar í ljós að hún er í meira lagi vafasöm og á illa við íslenskar aðstæður eins og fram kemur í ágætri grein fræðimanna á Bifröst í Fréttablaðinu þann 13. október. Ég vil vekja athygli á þeirri grein en ekki síður annarri og þó enn alvarlegri hlið þessara mála sem fékk undarlega afgreiðslu í umfjöllun blaðsins. Í lok greinaflokksins fær blaðið Ásgeir nokkur Jónsson frá greiningardeild KB-banka til að tjá sig um þessi válegu tíðindi. „Ekki kvótakerfinu að kenna,“ segir Ásgeir, og dregur fram sökudólg úr óvæntri átt, nefnilega bættar samgöngur í byggðum landsins. Rök hans eru á þá leið, að þegar samgöngur bötnuðu og vegir voru lagðir til hinna afskekktu staða við sjávarsíðuna hafi fólkið farið að flytjast þaðan í burtu. Áður hafi allir flutningar farið fram á sjó og þessar byggðir myndast við ströndina sem þjónustumiðstöðvar við sjóflutninga. Þegar vegakerfið var byggt upp um og upp úr seinna stríði hafi landsbyggðinni tekið að hnigna. Þá hafi flutningar færst af sjó yfir á vegina. Þessi málflutningur er undarlegur. Maðurinn talar eins og sjóflutningar hafi lagst af upp úr miðri öldinni. Hann talar líka eins og þéttbýlismyndun á landsbyggðinni hafi eingöngu stafað af sjóflutningum. Hvað með hlut staðbundinna fiskveiða? Nei, flutningar færðust yfir á vegakerfið og þá hnignaði dreifbýlinu. Þannig skal það vera. Þessi maður þekkir greinilega lítið til í fyrrverandi fiskveiðibæjum Íslands; þekkir ekki hvernig staðan var þar þegar stundaðar voru öflugar fiskveiðar og landvinnsla; á þeim árum þegar ungir sjómenn keyptu báta, sóttu sjóinn og lögðu upp í sinni heimabyggð. Þetta var áður en „fiskeyðistefnan“ lagði sína dauðu hönd á sjávarbyggðirnar. Núna gengur maður þar um götur og sér varla nokkur merki um sjávarútveg. Bryggjur, sem áður iðuðu af lífi, þar sem bátar lögðu upp, bera nú lítil merki um líf og nánast engin um fiskveiðar. Vissulega er fleira sem veldur. Mér dettur ekki til hugar að halda því fram að öll vandræði landsbyggðar séu kvótakerfinu að kenna en þegar menn leita skýringa og sleppa þætti þess alfarið þá er ekki hægt að taka þá alvarlega. Fréttablaðið birtir síðan viðtöl við formenn stjórnmálaflokka sem tjá sig um niðurstöður þessa greinaflokks, þar sem boðuð eru þau válegu tíðindi að 59 af 79, eða þrír fjórðu af sveitarfélögum landsins, séu að fara í eyði. Formaður Samfylkingar talar um háhraðanettengingar, bættar samgöngur og ný störf án þess að tilgreina hvaða og hvar. Sú var tíðin að sá flokkur hafði stefnu í sjávarútvegsmálum. Hún var kölluð „fyrningarstefnan“ og miðaði að því að vinda ofan af kvótaflækjunni. Nú minnist enginn forystumanna flokksins á þá stefnu lengur. Einn þeirra skrifaði grein um „tíu ástæður“ fólks til að kjósa flokkinn. Breytingar á sjávarútvegsstefnunni eru ekki nefndar meðal þeirra ástæðna. Hvað varð eiginlega um stefnu flokksins í sjávarútvegsmálum? Formaður Samfylkingar talaði reyndar fyrir fáum misserum um nauðsynlega sátt við útvegsmenn. Og mér er sagt að sumir hinir stærstu sægreifar séu góðir jafnaðarmenn! Formaður Vinstri grænna þegir líka um þetta mál. Hann vill koma á strandflutningum og jafna flutningskostnað. Gott mál, en eru þessir flokkar búnir að gefast upp í kvótamálinu? Er frjálst framsal aflaheimilda orðið náttúrulögmál á þeim bæjum – líka? Ég hlýt að viðurkenna að vinstri flokkarnir eru mitt kjörlendi en ef afnám kvótakerfisins vantar í stefnu þeirra eigum við ekki samleið. Og ég er ekki eini vinstri maðurinn sem þannig er ástatt um. Aðeins einn flokkur heldur þessu máli á lofti; einn flokkur sem alltaf er minnstur flokka í könnunum en hinir fáu þingmenn hans eru óþreytandi að minna á firringu framsalsins bæði í ræðu og riti. Og enn skrifar Sverrir gamli um landráðamennina. Á að trúa því að Íslendingar ætli að láta hernaðinn gegn landsbyggðinni takast? Á að trúa því upp á svonefnda jafnaðarflokka einnig? Ætlar þjóðin, þegar allt kemur til alls, að sætta sig við það óréttlæti, að sjávarbyggðirnar séu sviptar heimildum til að veiða úr sameiginlegri auðlind þjóðarinnar? Er sátt um það að sjávarútvegurinn sé og verði ofsagróðavegur fyrir fáa og að fleygt sé stíflum og álverum í dreifbýlið sem dúsu. Á það að sannast að úrtölumennirnir, sem segja að orðið sé of seint að snúa óheillaþróuninni við, hafi rétt fyrir sér þegar allt kemur til alls? Fyrir skömmu sagði Halldór Ásgrímsson í ræðu að sjávarútvegsfyrirtækjunum hefði verið breytt úr fiskveiði- í viðskiptafyrirtæki. Þetta virðist hann segja með stolti og hinar hörmulegu afleiðingar, sem geðþóttasala á veiðiheimildum hefur á sjávarplássin, virðast ekki plaga hann. Það renna á mann tvær grímur við að lesa greinaflokk eins og þennan um flóttann af landsbyggðinni þar sem á óskammfeilinn hátt er lýst eyðingu byggðar og þagað um aðalorsökina, fiskveiðistjórnunina sem er „mesta samfélagslega óhæfuverk sem framið hefur verið í sögu þjóðarinnar,“ eins og Magnús Jónsson veðurfræðingur orðar það í lykilgrein um kvótakerfið í Morgunblaðinu fyrir nokkrum misserum. Ekki nóg með að Fréttablaðið láti undir höfuð leggjast að tilgreina þennan meinvald heldur er dreginn fram hagfræðingur til að hvítþvo kvótakerfið. Það er svo í besta falli hlægilegt og fullkomlega í takt við firringuna í þessu máli öllu að hann skuli grípa til þess ráðs að kenna Vegagerðinni um hinn meinta flótta af landsbyggðinni. Ingólfur Steinsson er ritstjóri og tónlistarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson Skoðun Skoðun Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Sjá meira
Fyrri hluta október birtist greinaflokkur í Fréttablaðinu undir heitinu „Flóttinn af landsbyggðinni“. Þar var hlutur dreifbýlis settur undir mæliker ameríkskrar hagspeki með þeirri niðurstöðu að þéttbýli utan Reykjavíkur, annars staðar en á Akureyri og í Bolungavík, væri dauðadæmt. Þarna birtust greinar með dramatískar fyrirsagnir eins og: „Austfirðingar í útrýmingarhættu,“ „Hvergi lægri tekjur“ og „Akureyri ein með framtíð.“ Þegar reikniaðferðin er skoðuð kemur reyndar í ljós að hún er í meira lagi vafasöm og á illa við íslenskar aðstæður eins og fram kemur í ágætri grein fræðimanna á Bifröst í Fréttablaðinu þann 13. október. Ég vil vekja athygli á þeirri grein en ekki síður annarri og þó enn alvarlegri hlið þessara mála sem fékk undarlega afgreiðslu í umfjöllun blaðsins. Í lok greinaflokksins fær blaðið Ásgeir nokkur Jónsson frá greiningardeild KB-banka til að tjá sig um þessi válegu tíðindi. „Ekki kvótakerfinu að kenna,“ segir Ásgeir, og dregur fram sökudólg úr óvæntri átt, nefnilega bættar samgöngur í byggðum landsins. Rök hans eru á þá leið, að þegar samgöngur bötnuðu og vegir voru lagðir til hinna afskekktu staða við sjávarsíðuna hafi fólkið farið að flytjast þaðan í burtu. Áður hafi allir flutningar farið fram á sjó og þessar byggðir myndast við ströndina sem þjónustumiðstöðvar við sjóflutninga. Þegar vegakerfið var byggt upp um og upp úr seinna stríði hafi landsbyggðinni tekið að hnigna. Þá hafi flutningar færst af sjó yfir á vegina. Þessi málflutningur er undarlegur. Maðurinn talar eins og sjóflutningar hafi lagst af upp úr miðri öldinni. Hann talar líka eins og þéttbýlismyndun á landsbyggðinni hafi eingöngu stafað af sjóflutningum. Hvað með hlut staðbundinna fiskveiða? Nei, flutningar færðust yfir á vegakerfið og þá hnignaði dreifbýlinu. Þannig skal það vera. Þessi maður þekkir greinilega lítið til í fyrrverandi fiskveiðibæjum Íslands; þekkir ekki hvernig staðan var þar þegar stundaðar voru öflugar fiskveiðar og landvinnsla; á þeim árum þegar ungir sjómenn keyptu báta, sóttu sjóinn og lögðu upp í sinni heimabyggð. Þetta var áður en „fiskeyðistefnan“ lagði sína dauðu hönd á sjávarbyggðirnar. Núna gengur maður þar um götur og sér varla nokkur merki um sjávarútveg. Bryggjur, sem áður iðuðu af lífi, þar sem bátar lögðu upp, bera nú lítil merki um líf og nánast engin um fiskveiðar. Vissulega er fleira sem veldur. Mér dettur ekki til hugar að halda því fram að öll vandræði landsbyggðar séu kvótakerfinu að kenna en þegar menn leita skýringa og sleppa þætti þess alfarið þá er ekki hægt að taka þá alvarlega. Fréttablaðið birtir síðan viðtöl við formenn stjórnmálaflokka sem tjá sig um niðurstöður þessa greinaflokks, þar sem boðuð eru þau válegu tíðindi að 59 af 79, eða þrír fjórðu af sveitarfélögum landsins, séu að fara í eyði. Formaður Samfylkingar talar um háhraðanettengingar, bættar samgöngur og ný störf án þess að tilgreina hvaða og hvar. Sú var tíðin að sá flokkur hafði stefnu í sjávarútvegsmálum. Hún var kölluð „fyrningarstefnan“ og miðaði að því að vinda ofan af kvótaflækjunni. Nú minnist enginn forystumanna flokksins á þá stefnu lengur. Einn þeirra skrifaði grein um „tíu ástæður“ fólks til að kjósa flokkinn. Breytingar á sjávarútvegsstefnunni eru ekki nefndar meðal þeirra ástæðna. Hvað varð eiginlega um stefnu flokksins í sjávarútvegsmálum? Formaður Samfylkingar talaði reyndar fyrir fáum misserum um nauðsynlega sátt við útvegsmenn. Og mér er sagt að sumir hinir stærstu sægreifar séu góðir jafnaðarmenn! Formaður Vinstri grænna þegir líka um þetta mál. Hann vill koma á strandflutningum og jafna flutningskostnað. Gott mál, en eru þessir flokkar búnir að gefast upp í kvótamálinu? Er frjálst framsal aflaheimilda orðið náttúrulögmál á þeim bæjum – líka? Ég hlýt að viðurkenna að vinstri flokkarnir eru mitt kjörlendi en ef afnám kvótakerfisins vantar í stefnu þeirra eigum við ekki samleið. Og ég er ekki eini vinstri maðurinn sem þannig er ástatt um. Aðeins einn flokkur heldur þessu máli á lofti; einn flokkur sem alltaf er minnstur flokka í könnunum en hinir fáu þingmenn hans eru óþreytandi að minna á firringu framsalsins bæði í ræðu og riti. Og enn skrifar Sverrir gamli um landráðamennina. Á að trúa því að Íslendingar ætli að láta hernaðinn gegn landsbyggðinni takast? Á að trúa því upp á svonefnda jafnaðarflokka einnig? Ætlar þjóðin, þegar allt kemur til alls, að sætta sig við það óréttlæti, að sjávarbyggðirnar séu sviptar heimildum til að veiða úr sameiginlegri auðlind þjóðarinnar? Er sátt um það að sjávarútvegurinn sé og verði ofsagróðavegur fyrir fáa og að fleygt sé stíflum og álverum í dreifbýlið sem dúsu. Á það að sannast að úrtölumennirnir, sem segja að orðið sé of seint að snúa óheillaþróuninni við, hafi rétt fyrir sér þegar allt kemur til alls? Fyrir skömmu sagði Halldór Ásgrímsson í ræðu að sjávarútvegsfyrirtækjunum hefði verið breytt úr fiskveiði- í viðskiptafyrirtæki. Þetta virðist hann segja með stolti og hinar hörmulegu afleiðingar, sem geðþóttasala á veiðiheimildum hefur á sjávarplássin, virðast ekki plaga hann. Það renna á mann tvær grímur við að lesa greinaflokk eins og þennan um flóttann af landsbyggðinni þar sem á óskammfeilinn hátt er lýst eyðingu byggðar og þagað um aðalorsökina, fiskveiðistjórnunina sem er „mesta samfélagslega óhæfuverk sem framið hefur verið í sögu þjóðarinnar,“ eins og Magnús Jónsson veðurfræðingur orðar það í lykilgrein um kvótakerfið í Morgunblaðinu fyrir nokkrum misserum. Ekki nóg með að Fréttablaðið láti undir höfuð leggjast að tilgreina þennan meinvald heldur er dreginn fram hagfræðingur til að hvítþvo kvótakerfið. Það er svo í besta falli hlægilegt og fullkomlega í takt við firringuna í þessu máli öllu að hann skuli grípa til þess ráðs að kenna Vegagerðinni um hinn meinta flótta af landsbyggðinni. Ingólfur Steinsson er ritstjóri og tónlistarmaður.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun