Reyna að höggva á Gordíonshnútinn Þórgnýr Einar Albertsson skrifar 2. júní 2018 09:00 Zoran Zaev og Alexis Tsipras, forsætisráðherrar Makedóníu og Grikklands, freista þess nú að leysa þessa 27 ára löngu nafnadeilu. NORDICPHOTOS/AFP Löngu áður en Jesú Kristur fæddist í Betlehem stofnaði Karanos nokkur konungsríkið Makedóníu á því svæði sem Grikkland og Makedónía nútímans mætast. Árið var 808 fyrir Krist og lifði konungsríkið allt þar til 168 fyrir Krist áður en það átti stutta endurkomu frá 150 til 148 fyrir Krist. Konungar hins forna konungsríkis voru mýmargir. Raunar svo margir að á árinu 393 fyrir Krist einu saman voru fimm mismunandi konungar. Þótt nöfn þeirra fæstra séu meðalmanninum kunn hefur einn þessara konunga orðið svo gott sem ódauðlegur. Sá maður vermdi sætið frá 336 til 323 fyrir Krist og hét Alexander þriðji af Makedóníu, einnig kallaður Alexander mikli. Undir hans stjórn höfðu Makedóníumenn sigur í tugum orrusta og leysti Alexander ýmis álitamál, meðal annars þegar hann skar á Gordíonshnútinn margrómaða í stað þess að leysa hann. Annars konar Gordíonshnútur hefur valdið töluverðri togstreitu á þessu sama landsvæði nú rúmum 2.000 árum síðar. Allt frá árinu 1991 hafa Grikkir og Makedóníumenn nútímans tekist á um nafn ríkis þeirra síðarnefndu. En nú virðist lausnin vera í sjónmáli. Grikkir og Makedóníumenn eru komnir með sverð sín á loft og hnúturinn bíður skurðarins.Makedónía eða FYROM Þegar Júgóslavía var að liðast í sundur í upphafi tíunda áratugarins ákváðu valdamenn í Skopje að lýsa yfir sjálfstæði. Var því stofnað Lýðveldið Makedónía með Skopje sem höfuðborg. Í ljósi hinnar sögulegu Makedóníu urðu nýju nágrannarnir í Grikklandi hins vegar nokkuð ósáttir við nafnavalið. Á árdögum deilunnar höfðu Grikkir áhyggjur af því að hinir nýju Makedóníumenn vildu, með nafnið af vopni, taka þann hluta Grikklands sem nú kallast gríska Makedónía. Um er að ræða 33.177 ferkílómetra svæði, stærstu stjórnsýslueiningu Grikklands, með Þessalóníku sem höfuðborg. Alls búa 2,4 milljónir svokallaðra Suður-Makedóníumanna í héraðinu en líkt og ríkið í norðri er héraðið innan sögulegra landamarka hins forna konungsríkis. Þættir deilunnar eru þó fleiri. Þjóðflokkurinn Makedóníumenn, algjörlega ótengdur hinum slavnesku Makedóníumönnum sem eru í miklum meirihluta í Makedóníu, býr í grísku Makedóníu. Þá þykir Grikkjum erfitt að Slavarnir í norðri eigni sér Alexander mikla og hafa því krafist þess í áraraðir að Makedónía nútímans verði einfaldlega kölluð FYROM, eða Fyrrverandi júgóslavneska lýðveldið Makedónía (e. Former Yugoslav Republic of Macedonia). Undir því nafni fékk Makedónía svo aðild að Sameinuðu þjóðunum árið 1993. Grikkir eiga bæði aðild að Atlantshafsbandalaginu (NATO) og Evrópusambandinu. Slíka aðild ásælast Makedóníumenn. En þar sem Grikkir hafa neitunarvald gagnvart hugsanlegum aðildarríkjum hefur sú aðild ekki fengist.Breyttir tímar En nú eru breyttir tímar. Þjóðernishyggjuflokkurinn VMRO-DPMNE missti meirihluta sinn á þingi árið 2016, eftir að hafa farið með völdin í tíu ár þar á undan. Þótt flokkurinn héldi stöðu sinni sem stærsti flokkur makedónskra stjórnmála mynduðu allir aðrir flokkar sem náðu sæti á þingi meirihluta og skildu þjóðernishyggjumennina eftir úti í kuldanum. Forsvarsmaður þessa nýja meirihluta, Zoran Zaev, varð forsætisráðherra. Í kosningabaráttu sinni hét hann því að hann myndi beita sér fyrir því að leysa hina áratuga löngu deilu við Grikki og nú virðist Zaev ætla að standa við orð sín. Eftir þreifingar árið 2017 var ákveðið að hefja viðræður á ný undir leiðsögn Sameinuðu þjóðanna þann 17. janúar síðastliðinn. Undanfarna mánuði hafa því sendiherrar, utanríkisráðherrar, jafnvel forsætisráðherrar rætt saman um hvernig leysa beri deiluna.Vika er langur tími Á síðustu sjö dögum hér um bil hefur mikið gerst. Grikkinn Níkos Kotsías og Makedóníumaðurinn Níkóla Dímítrov, utanríkisráðherrar ríkjanna tveggja, funduðu alla síðustu helgi og teiknuðu upp drög að samkomulagi á milli ríkjanna sem svo var sent forsætisráðherrunum tveimur. Þessa sömu helgi hitti Jean-Claude Juncker, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, þá Zoran Zaev og Gjorge Ívanov, forsætisráðherra og forseta Makedóníu. Deutsche Welle greindi frá fundinum og sagði að þar hefði Juncker hrósað mönnunum sérstaklega fyrir hversu hratt þeir hafa gengið til verka við að leysa deiluna. Sagði Juncker að eftir að deilan verði formlega leyst gætu viðræður um aðild Makedóníu að Evrópusambandinu hafist innan fáeinna mánaða. Lýsti Juncker jafnframt hrifningu sinni á því að Makedóníumenn hafi breytt nafni flugvallarins í Skopje til að greiða fyrir viðræðunum. Völlurinn hét áður Flugvöllur Alexanders mikla í Skopje en nafninu var breytt í Alþjóðaflugvöllurinn í Skopje. „Það er stórkostlegt að sjá eitthvað gerast með flugvöllinn,“ hafði Deutsche Welle eftir Juncker. Þjóðin fær að ráða Á blaðamannafundi í vikunni tilkynnti Zaev forsætisráðherra svo að þjóðaratkvæðagreiðsla yrði haldin um nýtt nafn Makedóníu eftir að samningar hefðu náðst við Grikki. Sagði hann á fundinum að Grikkir og Makedóníumenn væru nú sammála um alla stærstu þætti viðræðnanna. „Það verður þjóðaratkvæðagreiðsla, þjóðin fær að ráða,“ sagði Zaev. Zaev sagði að eftir að þjóðþing ríkjanna tveggja hefðu lögfest samkomulagið gæti þjóðaratkvæðagreiðsla farið fram. Um það bil þrjátíu dagar myndu líða á milli og nefndi Zaev að gengið yrði að kjörborðinu í september eða október. Samkvæmt Deutsche Welle liggur á að leysa málið áður en Atlantshafsbandalagsríkin funda þann 11. og 12. júlí næstkomandi. „Við viljum gefa Grikkjum tíma svo þeir geti greint NATO frá málinu. Ég er viss um að lausnin sé í sjónmáli. Líkurnar á því að við náum að leysa þessa löngu deilu eru miklar. Við viljum leysa þetta fyrir 20. júní,“ sagði Zaev. Og eftir að málið verður leyst býst Zaev við því að NATO-aðild fylgi fljótlega í kjölfarið. Aðild að Evrópusambandinu komi svo með tíð og tíma.Ekki enn í höfn En þótt stór skref hafi verið stigin hefur enn ekki verið höggvið á hnútinn. Heimildarmaður AP innan grísku ríkisstjórnarinnar sagði í gær ólíklegt að samningar næðust á næstu dögum vegna tregðu Makedóníumanna til að fylgja þeim viðmiðum sem samþykkt hafi verið um samningaviðræðurnar. Símtali Alexis Tsipras, forsætisráðherra Grikkja, og Makedóníumannsins Zaev, sem átti að verða um helgina, yrði frestað en Zaev hafði áður sagt að það ætti að fara fram í gær. Þá greindi fréttastofan AP einnig frá því í gær að Ívanov Makedóníuforseti hefði sagst andvígur því að Makedóníumenn þyrftu að breyta heiti Makedóníu innanlands, vildi sum sé enn þá tala um Makedóníu á innlendum vettvangi. Grikkir hafa hins vegar krafist þess að nafninu verði breytt innan lands sem utan. Þrátt fyrir þetta hafa Grikkir og Makedóníumenn aldrei verið eins nærri því að leysa þessa 27 ára deilu, líkt og Zaev sagði á blaðamannafundinum í vikunni. Birtist í Fréttablaðinu Norður-Makedónía Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Innlent „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Innlent Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Skerjafjarðarskjáldið krefst afsökunarbeiðni – annars fer það í mál Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Erlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Erlent Fleiri fréttir Fógeti skaut dómara Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Ísraelar gera umfangsmiklar loftárásir á skotmörk í Líbanon Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Telur að hægt hefði verið að koma í veg fyrir kafbátsslysið Microsoft segir rússneskt tröllabú á bak við falsáróður um Harris Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi 169 börn sem fæddust eftir 7. október á lista yfir látnu Settu sprengjur í símboðana Látin eftir hákarlaárás suður af Kanaríeyjum „Það er hula yfir sólinni“ Norskur læknir grunaður um að nauðga 88 konum Sjá meira
Löngu áður en Jesú Kristur fæddist í Betlehem stofnaði Karanos nokkur konungsríkið Makedóníu á því svæði sem Grikkland og Makedónía nútímans mætast. Árið var 808 fyrir Krist og lifði konungsríkið allt þar til 168 fyrir Krist áður en það átti stutta endurkomu frá 150 til 148 fyrir Krist. Konungar hins forna konungsríkis voru mýmargir. Raunar svo margir að á árinu 393 fyrir Krist einu saman voru fimm mismunandi konungar. Þótt nöfn þeirra fæstra séu meðalmanninum kunn hefur einn þessara konunga orðið svo gott sem ódauðlegur. Sá maður vermdi sætið frá 336 til 323 fyrir Krist og hét Alexander þriðji af Makedóníu, einnig kallaður Alexander mikli. Undir hans stjórn höfðu Makedóníumenn sigur í tugum orrusta og leysti Alexander ýmis álitamál, meðal annars þegar hann skar á Gordíonshnútinn margrómaða í stað þess að leysa hann. Annars konar Gordíonshnútur hefur valdið töluverðri togstreitu á þessu sama landsvæði nú rúmum 2.000 árum síðar. Allt frá árinu 1991 hafa Grikkir og Makedóníumenn nútímans tekist á um nafn ríkis þeirra síðarnefndu. En nú virðist lausnin vera í sjónmáli. Grikkir og Makedóníumenn eru komnir með sverð sín á loft og hnúturinn bíður skurðarins.Makedónía eða FYROM Þegar Júgóslavía var að liðast í sundur í upphafi tíunda áratugarins ákváðu valdamenn í Skopje að lýsa yfir sjálfstæði. Var því stofnað Lýðveldið Makedónía með Skopje sem höfuðborg. Í ljósi hinnar sögulegu Makedóníu urðu nýju nágrannarnir í Grikklandi hins vegar nokkuð ósáttir við nafnavalið. Á árdögum deilunnar höfðu Grikkir áhyggjur af því að hinir nýju Makedóníumenn vildu, með nafnið af vopni, taka þann hluta Grikklands sem nú kallast gríska Makedónía. Um er að ræða 33.177 ferkílómetra svæði, stærstu stjórnsýslueiningu Grikklands, með Þessalóníku sem höfuðborg. Alls búa 2,4 milljónir svokallaðra Suður-Makedóníumanna í héraðinu en líkt og ríkið í norðri er héraðið innan sögulegra landamarka hins forna konungsríkis. Þættir deilunnar eru þó fleiri. Þjóðflokkurinn Makedóníumenn, algjörlega ótengdur hinum slavnesku Makedóníumönnum sem eru í miklum meirihluta í Makedóníu, býr í grísku Makedóníu. Þá þykir Grikkjum erfitt að Slavarnir í norðri eigni sér Alexander mikla og hafa því krafist þess í áraraðir að Makedónía nútímans verði einfaldlega kölluð FYROM, eða Fyrrverandi júgóslavneska lýðveldið Makedónía (e. Former Yugoslav Republic of Macedonia). Undir því nafni fékk Makedónía svo aðild að Sameinuðu þjóðunum árið 1993. Grikkir eiga bæði aðild að Atlantshafsbandalaginu (NATO) og Evrópusambandinu. Slíka aðild ásælast Makedóníumenn. En þar sem Grikkir hafa neitunarvald gagnvart hugsanlegum aðildarríkjum hefur sú aðild ekki fengist.Breyttir tímar En nú eru breyttir tímar. Þjóðernishyggjuflokkurinn VMRO-DPMNE missti meirihluta sinn á þingi árið 2016, eftir að hafa farið með völdin í tíu ár þar á undan. Þótt flokkurinn héldi stöðu sinni sem stærsti flokkur makedónskra stjórnmála mynduðu allir aðrir flokkar sem náðu sæti á þingi meirihluta og skildu þjóðernishyggjumennina eftir úti í kuldanum. Forsvarsmaður þessa nýja meirihluta, Zoran Zaev, varð forsætisráðherra. Í kosningabaráttu sinni hét hann því að hann myndi beita sér fyrir því að leysa hina áratuga löngu deilu við Grikki og nú virðist Zaev ætla að standa við orð sín. Eftir þreifingar árið 2017 var ákveðið að hefja viðræður á ný undir leiðsögn Sameinuðu þjóðanna þann 17. janúar síðastliðinn. Undanfarna mánuði hafa því sendiherrar, utanríkisráðherrar, jafnvel forsætisráðherrar rætt saman um hvernig leysa beri deiluna.Vika er langur tími Á síðustu sjö dögum hér um bil hefur mikið gerst. Grikkinn Níkos Kotsías og Makedóníumaðurinn Níkóla Dímítrov, utanríkisráðherrar ríkjanna tveggja, funduðu alla síðustu helgi og teiknuðu upp drög að samkomulagi á milli ríkjanna sem svo var sent forsætisráðherrunum tveimur. Þessa sömu helgi hitti Jean-Claude Juncker, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, þá Zoran Zaev og Gjorge Ívanov, forsætisráðherra og forseta Makedóníu. Deutsche Welle greindi frá fundinum og sagði að þar hefði Juncker hrósað mönnunum sérstaklega fyrir hversu hratt þeir hafa gengið til verka við að leysa deiluna. Sagði Juncker að eftir að deilan verði formlega leyst gætu viðræður um aðild Makedóníu að Evrópusambandinu hafist innan fáeinna mánaða. Lýsti Juncker jafnframt hrifningu sinni á því að Makedóníumenn hafi breytt nafni flugvallarins í Skopje til að greiða fyrir viðræðunum. Völlurinn hét áður Flugvöllur Alexanders mikla í Skopje en nafninu var breytt í Alþjóðaflugvöllurinn í Skopje. „Það er stórkostlegt að sjá eitthvað gerast með flugvöllinn,“ hafði Deutsche Welle eftir Juncker. Þjóðin fær að ráða Á blaðamannafundi í vikunni tilkynnti Zaev forsætisráðherra svo að þjóðaratkvæðagreiðsla yrði haldin um nýtt nafn Makedóníu eftir að samningar hefðu náðst við Grikki. Sagði hann á fundinum að Grikkir og Makedóníumenn væru nú sammála um alla stærstu þætti viðræðnanna. „Það verður þjóðaratkvæðagreiðsla, þjóðin fær að ráða,“ sagði Zaev. Zaev sagði að eftir að þjóðþing ríkjanna tveggja hefðu lögfest samkomulagið gæti þjóðaratkvæðagreiðsla farið fram. Um það bil þrjátíu dagar myndu líða á milli og nefndi Zaev að gengið yrði að kjörborðinu í september eða október. Samkvæmt Deutsche Welle liggur á að leysa málið áður en Atlantshafsbandalagsríkin funda þann 11. og 12. júlí næstkomandi. „Við viljum gefa Grikkjum tíma svo þeir geti greint NATO frá málinu. Ég er viss um að lausnin sé í sjónmáli. Líkurnar á því að við náum að leysa þessa löngu deilu eru miklar. Við viljum leysa þetta fyrir 20. júní,“ sagði Zaev. Og eftir að málið verður leyst býst Zaev við því að NATO-aðild fylgi fljótlega í kjölfarið. Aðild að Evrópusambandinu komi svo með tíð og tíma.Ekki enn í höfn En þótt stór skref hafi verið stigin hefur enn ekki verið höggvið á hnútinn. Heimildarmaður AP innan grísku ríkisstjórnarinnar sagði í gær ólíklegt að samningar næðust á næstu dögum vegna tregðu Makedóníumanna til að fylgja þeim viðmiðum sem samþykkt hafi verið um samningaviðræðurnar. Símtali Alexis Tsipras, forsætisráðherra Grikkja, og Makedóníumannsins Zaev, sem átti að verða um helgina, yrði frestað en Zaev hafði áður sagt að það ætti að fara fram í gær. Þá greindi fréttastofan AP einnig frá því í gær að Ívanov Makedóníuforseti hefði sagst andvígur því að Makedóníumenn þyrftu að breyta heiti Makedóníu innanlands, vildi sum sé enn þá tala um Makedóníu á innlendum vettvangi. Grikkir hafa hins vegar krafist þess að nafninu verði breytt innan lands sem utan. Þrátt fyrir þetta hafa Grikkir og Makedóníumenn aldrei verið eins nærri því að leysa þessa 27 ára deilu, líkt og Zaev sagði á blaðamannafundinum í vikunni.
Birtist í Fréttablaðinu Norður-Makedónía Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Fjórir í bílnum en enginn við stýrið Innlent „Ég hefði bara sagt af mér á staðnum“ Innlent Yazan afar létt að vera ekki vísað frá landi Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Skerjafjarðarskjáldið krefst afsökunarbeiðni – annars fer það í mál Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Erlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Erlent Fleiri fréttir Fógeti skaut dómara Títan bilaði og lenti í árekstri nokkrum dögum fyrir hinstu förina Íbúar Springfield klofnir í afstöðu sinni til heimsóknar Trump Ísraelar gera umfangsmiklar loftárásir á skotmörk í Líbanon Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Telur að hægt hefði verið að koma í veg fyrir kafbátsslysið Microsoft segir rússneskt tröllabú á bak við falsáróður um Harris Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi 169 börn sem fæddust eftir 7. október á lista yfir látnu Settu sprengjur í símboðana Látin eftir hákarlaárás suður af Kanaríeyjum „Það er hula yfir sólinni“ Norskur læknir grunaður um að nauðga 88 konum Sjá meira