Góð stjórnun á umhverfinu snýst um eignarrétt Lars Christensen skrifar 9. desember 2015 09:15 Sögulega hafa flestar fiskveiðiþjóðir heims átt í vandræðum vegna ofveiði. Ástæðan fyrir þessu er klemman sem sjómenn standa frammi fyrir. Þegar sjómaður veiðir fisk úr „sameiginlegum stofni“ minnkar framboðið af fiski til annarra sjómanna, þegar til skamms tíma er litið. Það er augljóslega skynsamlegt fyrir einstaklinginn að auka sjósóknina til að veiða meira. Fiskimaður sem reynir hins vegar að hugsa um „almannaheill“ og takmarka veiði sína til að forðast ofveiði hættir á að tapa illilega. Þetta er það sem hagfræðingar kalla „sameignarvanda“ og kjarni þessa vandamáls er að þegar við höfum ekki vel skilgreindan eignarrétt, í þessu tilfelli á fiski, verður ofveiði. En Íslendingar standa nú um stundir ekki frammi fyrir vandamálum vegna ofveiði, eins og hefur stundum verið áður, og það er vegna þess að Íslendingar hafa rutt brautina fyrir kerfi sem almennt kallast kvótakerfi. Aðalhugmyndin er sú að hverri útgerð er úthlutað kvóta upp á hve mikinn fisk hún má veiða. Með öðrum orðum á útgerðin eign upp á vissan afla. Ennfremur, eins og með annan eignarrétt, er hægt að selja þennan kvóta. Þetta hefur að miklu leyti leyst ofveiðivandann á Íslandi og aðrar þjóðir hafa tekið upp þetta kerfi. Þessi reynsla kennir okkur eina mjög mikilvæga lexíu. Ef við viljum viðhalda góðu umhverfi almennt ættum við að einbeita okkur að því að skilgreina hver hefur eignarhald á umhverfinu, því ef umhverfið er í eigu „okkar allra“ þá fáum við svipuð vandamál og fylgja ofveiði.Þess vegna snýst góð umhverfisstjórn í raun um vel skilgreindan eignarrétt. Skýringarmyndin sýnir þetta. Hún sýnir sambandið á milli tveggja vísitalna – alþjóðlegu eignarréttarvísitölunnar (IPRI), sem mælir eignavernd í ýmsum löndum, og umhverfisvísitölunnar (EPI), sem metur hversu vel ríki standa sig í umhverfismálum á tveim víðtækum stefnusviðum: Heilsuvernd fyrir umhverfisáhrifum og verndun vistkerfa. Hver „punktur“ á grafinu táknar eitt ríki. Ísland kemur vel út í báðum vísitölunum, en er ekki á meðal þeirra efstu. Í eignarréttarvísitölunni er Ísland aðeins í 22. sæti í heiminum, og Ísland er í 14. sæti í umhverfisvísitölunni. Svo það má gera betur. Ef við viljum sjá framfarir í umhverfismálum á Íslandi og halda áfram góðri nýtingu á náttúruauðlindum landsins er kannski mikilvægt að við sækjum hvatningu í árangurinn af notkun „eignarréttarins“ á fiskveiðisviðinu, því ef við viljum ekki eyðileggja náttúruna þurfum við í raun að skilgreina hvar eignarhaldið liggur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lars Christensen Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun
Sögulega hafa flestar fiskveiðiþjóðir heims átt í vandræðum vegna ofveiði. Ástæðan fyrir þessu er klemman sem sjómenn standa frammi fyrir. Þegar sjómaður veiðir fisk úr „sameiginlegum stofni“ minnkar framboðið af fiski til annarra sjómanna, þegar til skamms tíma er litið. Það er augljóslega skynsamlegt fyrir einstaklinginn að auka sjósóknina til að veiða meira. Fiskimaður sem reynir hins vegar að hugsa um „almannaheill“ og takmarka veiði sína til að forðast ofveiði hættir á að tapa illilega. Þetta er það sem hagfræðingar kalla „sameignarvanda“ og kjarni þessa vandamáls er að þegar við höfum ekki vel skilgreindan eignarrétt, í þessu tilfelli á fiski, verður ofveiði. En Íslendingar standa nú um stundir ekki frammi fyrir vandamálum vegna ofveiði, eins og hefur stundum verið áður, og það er vegna þess að Íslendingar hafa rutt brautina fyrir kerfi sem almennt kallast kvótakerfi. Aðalhugmyndin er sú að hverri útgerð er úthlutað kvóta upp á hve mikinn fisk hún má veiða. Með öðrum orðum á útgerðin eign upp á vissan afla. Ennfremur, eins og með annan eignarrétt, er hægt að selja þennan kvóta. Þetta hefur að miklu leyti leyst ofveiðivandann á Íslandi og aðrar þjóðir hafa tekið upp þetta kerfi. Þessi reynsla kennir okkur eina mjög mikilvæga lexíu. Ef við viljum viðhalda góðu umhverfi almennt ættum við að einbeita okkur að því að skilgreina hver hefur eignarhald á umhverfinu, því ef umhverfið er í eigu „okkar allra“ þá fáum við svipuð vandamál og fylgja ofveiði.Þess vegna snýst góð umhverfisstjórn í raun um vel skilgreindan eignarrétt. Skýringarmyndin sýnir þetta. Hún sýnir sambandið á milli tveggja vísitalna – alþjóðlegu eignarréttarvísitölunnar (IPRI), sem mælir eignavernd í ýmsum löndum, og umhverfisvísitölunnar (EPI), sem metur hversu vel ríki standa sig í umhverfismálum á tveim víðtækum stefnusviðum: Heilsuvernd fyrir umhverfisáhrifum og verndun vistkerfa. Hver „punktur“ á grafinu táknar eitt ríki. Ísland kemur vel út í báðum vísitölunum, en er ekki á meðal þeirra efstu. Í eignarréttarvísitölunni er Ísland aðeins í 22. sæti í heiminum, og Ísland er í 14. sæti í umhverfisvísitölunni. Svo það má gera betur. Ef við viljum sjá framfarir í umhverfismálum á Íslandi og halda áfram góðri nýtingu á náttúruauðlindum landsins er kannski mikilvægt að við sækjum hvatningu í árangurinn af notkun „eignarréttarins“ á fiskveiðisviðinu, því ef við viljum ekki eyðileggja náttúruna þurfum við í raun að skilgreina hvar eignarhaldið liggur.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun