Flestir eru að gera það gott 27. september 2006 00:01 Hagvöxtur undanfarinna tveggja ára á Íslandi hefur verið með eindæmum mikill, vel á áttunda prósent hvort ár, ef miðað er við aukningu vergrar landsframleiðslu. Jafnvel þótt tekið sé tillit til fólksfjölgunar var vöxturinn mikill, ríflega 6% aukning á mann hvort ár. Hagvaxtartölur sem þessar eru sjaldséðar í auðugum ríkjum, það er helst að ríki sem eru að ná að brjótast til velmegunar úr sárri fátækt nái þetta örum vexti. Vöxturinn minnkar þó aðeins ef tekið er tillit til þess að þjóðin safnar ört skuldum í útlöndum og hluti landsframleiðslunnar rennur til að greiða vexti af þeim. Þegar afraksturinn af striti landsmanna vex þetta ört er nánast óhjákvæmilegt að laun hækka einnig mikið. Það hafa þau líka gert. Raunar hefur hlutur launa og launatengdra gjalda í landsframleiðslu sjaldan eða aldrei verið hærri en í fyrra, rétt tæp 69% skv. mælingum Hagstofunnar. Launþegar hafa því notið góðærisins ríkulega, a.m.k. ef horft er til þeirra í heild, þótt vitaskuld sé hækkunin ekki sú sama hjá öllum. Þessi ríflega aukning launatekna verður hins vegar nánast ræfilsleg þegar sveiflurnar í fjármagnstekjum landsmanna eru skoðaðar. Í fyrra hækkaði markaðsverðmæti hlutabréfa í skráðum félögum í Kauphöll Íslands um nánast sömu upphæð og nam öllum launum og launatengdum gjöldum á landinu. M.ö.o., þeir sem áttu þessi hlutabréf fengu jafnmikið fyrir það og öll fyrirtæki landsins greiddu í laun og launatengd gjöld. Hlutabréf skiluðu að jafnaði um 60% raunávöxtun þetta ár, sem er vitaskuld óvenju gott og miklu meira en hægt er að gera sér vonir um að jafnaði. Jafnvel í meðalári hefur hlutabréfamarkaðurinn þó gefið vel af sér eða ríflega 20% raunávöxtun á ári að meðaltali frá byrjun árs 1993. Vegna þess hve markaðsverðmæti skráðra hlutafélaga var lítið framan af á þessu tímabili þá nam þessi ávöxtun ekki háum fjárhæðum, a.m.k. ekki sem hlutfall af vergri landsframleiðslu. Samanlagt markaðsverðmætið náði fyrst einu prósenti af landsframleiðslu árið 1992 en vöxturinn hefur verið ævintýralegur. Þegar mest varð snemma á þessu árið var markaðsverðmæti hlutafélaga í Kauphöll Íslands orðið tvöföld landsframleiðslan en hefur reyndar aðeins minnkað síðan. Þegar markaðsverðmætið er orðið þetta mikið skiptir ávöxtunin verulegu máli í öllu efnahagslífi landsmanna. Undanfarin fjögur ár hefur ávöxtun hlutabréfa í Kauphöll Íslands samanlagt numið sem samsvarar landsframleiðslu í eitt og hálft ár. Sá mikli auður sem orðið hefur til - a.m.k. á pappírnum - skýrir m.a. væntanlega talsverðan hluta viðskiptahalla landsmanna því að hluti fjármagnsteknanna fer í neyslu og innflutning. Hækkun fasteignaverðs hefur haft áhrif í sömu átt. Hallæri á hlutabréfamarkaði eða snörp lækkun fasteignaverðs myndi hafa þveröfug áhrif, draga úr neyslu og innflutningi, hægja á hjólum efnahagslífsins og bæta viðskiptajöfnuðinn. Fjármagnstekjurnar skiptast miklu ójafnar en launatekjur og því hefur tekjudreifing landsmanna breyst mikið. Sérstaklega eiga þeir allra ríkustu miklu meira en áður og tekjur þeirra eru að sama skapi miklu hærri. Þess vegna er allt í einu sprottin upp fámenn stétt manna sem ferðast um í einkaþotum, á hallir í útlöndum, kaupir innlend einbýlishús til niðurrifs og gerir ýmislegt fleira sem auðkýfinga fyrri ára hefði ekki einu sinni dreymt um. Flestir aðrir eiga þó líka hlutabréf, a.m.k. óbeint vegna aðildar sinnar að lífeyrissjóði og fá því einhverja hlutdeild í góðærinu á hlutabréfamarkaðinum. Í lok síðasta árs áttu innlendir lífeyrissjóðir íslensk hlutabréf fyrir 187 milljarða króna. Þótt þetta sé verulegt fé þá samsvarar þetta þó ekki nema um einum tíunda af verðmæti allra skráðra hlutabréfa hérlendis. Auk þess eiga lífeyrissjóðirnir eitthvað af innlendum hlutabréfum óbeint, vegna eignar í verðbréfasjóðum. Það er því helst að góðærið fari alveg framhjá þeim sem vegna aldurs eða veikinda eru ekki á vinnumarkaði og eiga lítil lífeyrisréttindi eða aðrar eignir. Viðskipti Mest lesið „Við eigum margar rómantískar stundir í vinnunni“ Atvinnulíf Langaði svakalega mikið í sleik við George Clooney Atvinnulíf „Alls konar fólk heyrt í mér um alls konar hluti“ Viðskipti innlent Stöðva þurfi rányrkju bílastæðaeigenda Neytendur Fegurð er glæpur kom út í mínus Viðskipti innlent Skuldar félagi Einars 44 milljónir og gæti misst 295 milljóna hús Viðskipti innlent Atvinnumissir: „Ég kunni nú ekki við að spyrja Jón beint“ Atvinnulíf Nýtt trend: Engir yfirmenn á vinnustaðnum Atvinnulíf Segir engar breytingar hafa verið gerðar á uppskrift SS pylsna Neytendur Stýrivextir lækkaðir í Bandaríkjunum í fyrsta sinn í fjögur ár Viðskipti erlent Fleiri fréttir 4,4 milljarðar til borgarinnar vegna framkvæmda á Hólmsheiði Fegurð er glæpur kom út í mínus Skuldar félagi Einars 44 milljónir og gæti misst 295 milljóna hús „Alls konar fólk heyrt í mér um alls konar hluti“ Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Hjalti Már tekur við af Hreiðari Þór hjá Datera Stórfyrirtæki hyggja á uppbyggingu á Hólmsheiði Bæta við níunda áfangastað sínum á Spáni Heildareignir einstaklinga jukust um rúm fimm prósent á síðasta ári Fleiri leigi nú af vinum og ættingjum Sjúkratryggingar grunaðar um ríkisaðstoð Sparar kylfingum tíma með rástímaleitarsíðu Sótti 410 milljónir og margfaldaði starfsmannafjöldann Aðgerðir stjórnvalda eigi líka að taka mið af æviskeiði Steinar fjárfestir í Snjallgögnum Bjørn Richard til liðs við Athygli Fljúga til Gautaborgar næsta sumar Meirihluti auglýstra nýbygginga óseldur Sjálfbærnisviðið lagt niður og Erla Ósk hættir Hafsteinn Dan nýr lagaprófessor við HR Ráðin nýr yfirlögfræðingur Hugverkastofunnar Hafa ekki tekið ákvörðun um vaxtahækkun „Þetta hefur slæm áhrif á heimilin sem hafa augljóslega minna á milli handanna“ Flytja Friday's innan Smáralindar og fjölga stöðunum Kröfur upp á um 13 milljarða í þrotabú Skagans 3X Íslandsbanki hækkar líka vexti verðtryggðra lána Séreign inn á húsnæðislán hafi nýst sterkefnuðum mest Ver vaxtahækkunina: Ekki hægt að selja brauðið ódýrara en hveitið Hafa veitt virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun Ekki króna í þrotabúi Base parking Sjá meira
Hagvöxtur undanfarinna tveggja ára á Íslandi hefur verið með eindæmum mikill, vel á áttunda prósent hvort ár, ef miðað er við aukningu vergrar landsframleiðslu. Jafnvel þótt tekið sé tillit til fólksfjölgunar var vöxturinn mikill, ríflega 6% aukning á mann hvort ár. Hagvaxtartölur sem þessar eru sjaldséðar í auðugum ríkjum, það er helst að ríki sem eru að ná að brjótast til velmegunar úr sárri fátækt nái þetta örum vexti. Vöxturinn minnkar þó aðeins ef tekið er tillit til þess að þjóðin safnar ört skuldum í útlöndum og hluti landsframleiðslunnar rennur til að greiða vexti af þeim. Þegar afraksturinn af striti landsmanna vex þetta ört er nánast óhjákvæmilegt að laun hækka einnig mikið. Það hafa þau líka gert. Raunar hefur hlutur launa og launatengdra gjalda í landsframleiðslu sjaldan eða aldrei verið hærri en í fyrra, rétt tæp 69% skv. mælingum Hagstofunnar. Launþegar hafa því notið góðærisins ríkulega, a.m.k. ef horft er til þeirra í heild, þótt vitaskuld sé hækkunin ekki sú sama hjá öllum. Þessi ríflega aukning launatekna verður hins vegar nánast ræfilsleg þegar sveiflurnar í fjármagnstekjum landsmanna eru skoðaðar. Í fyrra hækkaði markaðsverðmæti hlutabréfa í skráðum félögum í Kauphöll Íslands um nánast sömu upphæð og nam öllum launum og launatengdum gjöldum á landinu. M.ö.o., þeir sem áttu þessi hlutabréf fengu jafnmikið fyrir það og öll fyrirtæki landsins greiddu í laun og launatengd gjöld. Hlutabréf skiluðu að jafnaði um 60% raunávöxtun þetta ár, sem er vitaskuld óvenju gott og miklu meira en hægt er að gera sér vonir um að jafnaði. Jafnvel í meðalári hefur hlutabréfamarkaðurinn þó gefið vel af sér eða ríflega 20% raunávöxtun á ári að meðaltali frá byrjun árs 1993. Vegna þess hve markaðsverðmæti skráðra hlutafélaga var lítið framan af á þessu tímabili þá nam þessi ávöxtun ekki háum fjárhæðum, a.m.k. ekki sem hlutfall af vergri landsframleiðslu. Samanlagt markaðsverðmætið náði fyrst einu prósenti af landsframleiðslu árið 1992 en vöxturinn hefur verið ævintýralegur. Þegar mest varð snemma á þessu árið var markaðsverðmæti hlutafélaga í Kauphöll Íslands orðið tvöföld landsframleiðslan en hefur reyndar aðeins minnkað síðan. Þegar markaðsverðmætið er orðið þetta mikið skiptir ávöxtunin verulegu máli í öllu efnahagslífi landsmanna. Undanfarin fjögur ár hefur ávöxtun hlutabréfa í Kauphöll Íslands samanlagt numið sem samsvarar landsframleiðslu í eitt og hálft ár. Sá mikli auður sem orðið hefur til - a.m.k. á pappírnum - skýrir m.a. væntanlega talsverðan hluta viðskiptahalla landsmanna því að hluti fjármagnsteknanna fer í neyslu og innflutning. Hækkun fasteignaverðs hefur haft áhrif í sömu átt. Hallæri á hlutabréfamarkaði eða snörp lækkun fasteignaverðs myndi hafa þveröfug áhrif, draga úr neyslu og innflutningi, hægja á hjólum efnahagslífsins og bæta viðskiptajöfnuðinn. Fjármagnstekjurnar skiptast miklu ójafnar en launatekjur og því hefur tekjudreifing landsmanna breyst mikið. Sérstaklega eiga þeir allra ríkustu miklu meira en áður og tekjur þeirra eru að sama skapi miklu hærri. Þess vegna er allt í einu sprottin upp fámenn stétt manna sem ferðast um í einkaþotum, á hallir í útlöndum, kaupir innlend einbýlishús til niðurrifs og gerir ýmislegt fleira sem auðkýfinga fyrri ára hefði ekki einu sinni dreymt um. Flestir aðrir eiga þó líka hlutabréf, a.m.k. óbeint vegna aðildar sinnar að lífeyrissjóði og fá því einhverja hlutdeild í góðærinu á hlutabréfamarkaðinum. Í lok síðasta árs áttu innlendir lífeyrissjóðir íslensk hlutabréf fyrir 187 milljarða króna. Þótt þetta sé verulegt fé þá samsvarar þetta þó ekki nema um einum tíunda af verðmæti allra skráðra hlutabréfa hérlendis. Auk þess eiga lífeyrissjóðirnir eitthvað af innlendum hlutabréfum óbeint, vegna eignar í verðbréfasjóðum. Það er því helst að góðærið fari alveg framhjá þeim sem vegna aldurs eða veikinda eru ekki á vinnumarkaði og eiga lítil lífeyrisréttindi eða aðrar eignir.
Viðskipti Mest lesið „Við eigum margar rómantískar stundir í vinnunni“ Atvinnulíf Langaði svakalega mikið í sleik við George Clooney Atvinnulíf „Alls konar fólk heyrt í mér um alls konar hluti“ Viðskipti innlent Stöðva þurfi rányrkju bílastæðaeigenda Neytendur Fegurð er glæpur kom út í mínus Viðskipti innlent Skuldar félagi Einars 44 milljónir og gæti misst 295 milljóna hús Viðskipti innlent Atvinnumissir: „Ég kunni nú ekki við að spyrja Jón beint“ Atvinnulíf Nýtt trend: Engir yfirmenn á vinnustaðnum Atvinnulíf Segir engar breytingar hafa verið gerðar á uppskrift SS pylsna Neytendur Stýrivextir lækkaðir í Bandaríkjunum í fyrsta sinn í fjögur ár Viðskipti erlent Fleiri fréttir 4,4 milljarðar til borgarinnar vegna framkvæmda á Hólmsheiði Fegurð er glæpur kom út í mínus Skuldar félagi Einars 44 milljónir og gæti misst 295 milljóna hús „Alls konar fólk heyrt í mér um alls konar hluti“ Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Hjalti Már tekur við af Hreiðari Þór hjá Datera Stórfyrirtæki hyggja á uppbyggingu á Hólmsheiði Bæta við níunda áfangastað sínum á Spáni Heildareignir einstaklinga jukust um rúm fimm prósent á síðasta ári Fleiri leigi nú af vinum og ættingjum Sjúkratryggingar grunaðar um ríkisaðstoð Sparar kylfingum tíma með rástímaleitarsíðu Sótti 410 milljónir og margfaldaði starfsmannafjöldann Aðgerðir stjórnvalda eigi líka að taka mið af æviskeiði Steinar fjárfestir í Snjallgögnum Bjørn Richard til liðs við Athygli Fljúga til Gautaborgar næsta sumar Meirihluti auglýstra nýbygginga óseldur Sjálfbærnisviðið lagt niður og Erla Ósk hættir Hafsteinn Dan nýr lagaprófessor við HR Ráðin nýr yfirlögfræðingur Hugverkastofunnar Hafa ekki tekið ákvörðun um vaxtahækkun „Þetta hefur slæm áhrif á heimilin sem hafa augljóslega minna á milli handanna“ Flytja Friday's innan Smáralindar og fjölga stöðunum Kröfur upp á um 13 milljarða í þrotabú Skagans 3X Íslandsbanki hækkar líka vexti verðtryggðra lána Séreign inn á húsnæðislán hafi nýst sterkefnuðum mest Ver vaxtahækkunina: Ekki hægt að selja brauðið ódýrara en hveitið Hafa veitt virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun Ekki króna í þrotabúi Base parking Sjá meira