Matvælaöryggið Ólafur Þ. Stephensen skrifar 19. janúar 2012 06:00 Hollusta og hreinleiki eru orðin sem gjarnan eru notuð þegar íslenzkum matvælum er lýst og þau eru markaðssett. Við teljum sjálfum okkur gjarnan trú um að íslenzkur matur sé bæði betri og heilnæmari en matur í öðrum löndum – það sýna skoðanakannanir. Sumir vilja nota þessa meintu yfirburði íslenzkra matvæla sem röksemd fyrir því að beita ofurtollum og tæknilegum viðskiptahindrunum til að koma í veg fyrir innflutning erlendra matvæla til Íslands. Slík meðul eru sögð nauðsynleg til að tryggja matvælaöryggi og vernda íslenzka neytendur. Hins vegar er óhætt að segja að talsvert hafi fallið á glansmynd hollustu og hreinleika síðustu ár. Löggjöf Evrópusambandsins um heilbrigði og hollustu í matvælageiranum hefur verið innleidd hér í áföngum, fyrst fyrir fisk og svo fyrir búvörur eins og kjöt og mjólk. Í ljós hefur komið að þær kröfur sem íslenzk stjórnvöld höfðu gert voru mun minni en gerðar eru í ESB. Ekki er langt síðan eftirlitsmenn ESB könnuðu aðstæður í fimm stórum matvælaframleiðslufyrirtækjum og gerðu verulegar athugasemdir við framleiðsluferla og aðstöðu hjá þeim öllum, svo og eftirlit Matvælastofnunar. Alþjóðlegt samstarf hefur þó verið til bóta í þessum efnum. Eftir nokkur ár þar sem vel gekk að halda niðri sýkingum í alifuglum hafa komið afleit ár þar sem kamfýlóbakter- og salmonella-smit kemur ítrekað upp á fuglabúum. Íslenzkur kjúklingur er ekki heilnæmari en innfluttur. Með aukinni meðvitund neytenda um hvað þeir láta ofan í sig hefur umræða farið vaxandi um aðbúnað dýra í íslenzkum landbúnaði. Hér er stundaður verksmiðjubúskapur eins og í nágrannalöndum okkar, ekki sízt í svína- og alifuglarækt. Dæmi hafa komið upp um ómannúðlega meðferð á grísum og aðbúnaður alifugla er líka gagnrýndur. Matvælastofnun kærði fyrir rúmu ári tug kúabúa fyrir að setja kýrnar aldrei út. Tengd þessu er umræðan um að hlutfall lífrænnar ræktunar í íslenzkum landbúnaði er mun lægra en í öðrum Evrópulöndum og áhugi stjórnvalda á að auka það og styðja við lífræna bændur marktækt minni. Nú síðast bætast við frekar ljótir blettir á gljáfægðu yfirborði, sem tengjast slælegu eftirliti með matvælaframleiðslu. Í díoxín-málinu á Ísafirði þögðu eftirlitsstofnanir yfir díoxín-mengun á landbúnaðarsvæði, þar sem bæði var framleidd mjólk og kjöt. Í tveimur nýjum málum kemur í ljós að Matvælastofnun þegir og gerir neytendum ekki viðvart strax, hvorki um mengaðan áburð né iðnaðarsalt sem notað var í mat. Þessi upptalning er ekki tæmandi. Hún er ekki sett hér fram til að varpa rýrð á íslenzka matvælaframleiðslu; þar er margt vel gert og af miklum metnaði. Hins vegar liggur það líka fyrir að víða er pottur brotinn og við höfum alls ekki efni á að setja okkur á háan hest gagnvart matvælaframleiðslu nágrannalandanna. Ofangreindar staðreyndir afhjúpa þetta tal um innflutningshöft í þágu matvælaöryggis. Það er fyrst og fremst fyrirsláttur til að vernda innlenda framleiðendur gegn samkeppni. Við eigum að hafa viðskipti með mat eins og aðrar vörur sem frjálsust, neytendum til hagsbóta. Og gera sömu ströngu kröfurnar til allra matvæla, framleiðslu þeirra og meðhöndlunar, sömuleiðis í þágu matvælaöryggis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór
Hollusta og hreinleiki eru orðin sem gjarnan eru notuð þegar íslenzkum matvælum er lýst og þau eru markaðssett. Við teljum sjálfum okkur gjarnan trú um að íslenzkur matur sé bæði betri og heilnæmari en matur í öðrum löndum – það sýna skoðanakannanir. Sumir vilja nota þessa meintu yfirburði íslenzkra matvæla sem röksemd fyrir því að beita ofurtollum og tæknilegum viðskiptahindrunum til að koma í veg fyrir innflutning erlendra matvæla til Íslands. Slík meðul eru sögð nauðsynleg til að tryggja matvælaöryggi og vernda íslenzka neytendur. Hins vegar er óhætt að segja að talsvert hafi fallið á glansmynd hollustu og hreinleika síðustu ár. Löggjöf Evrópusambandsins um heilbrigði og hollustu í matvælageiranum hefur verið innleidd hér í áföngum, fyrst fyrir fisk og svo fyrir búvörur eins og kjöt og mjólk. Í ljós hefur komið að þær kröfur sem íslenzk stjórnvöld höfðu gert voru mun minni en gerðar eru í ESB. Ekki er langt síðan eftirlitsmenn ESB könnuðu aðstæður í fimm stórum matvælaframleiðslufyrirtækjum og gerðu verulegar athugasemdir við framleiðsluferla og aðstöðu hjá þeim öllum, svo og eftirlit Matvælastofnunar. Alþjóðlegt samstarf hefur þó verið til bóta í þessum efnum. Eftir nokkur ár þar sem vel gekk að halda niðri sýkingum í alifuglum hafa komið afleit ár þar sem kamfýlóbakter- og salmonella-smit kemur ítrekað upp á fuglabúum. Íslenzkur kjúklingur er ekki heilnæmari en innfluttur. Með aukinni meðvitund neytenda um hvað þeir láta ofan í sig hefur umræða farið vaxandi um aðbúnað dýra í íslenzkum landbúnaði. Hér er stundaður verksmiðjubúskapur eins og í nágrannalöndum okkar, ekki sízt í svína- og alifuglarækt. Dæmi hafa komið upp um ómannúðlega meðferð á grísum og aðbúnaður alifugla er líka gagnrýndur. Matvælastofnun kærði fyrir rúmu ári tug kúabúa fyrir að setja kýrnar aldrei út. Tengd þessu er umræðan um að hlutfall lífrænnar ræktunar í íslenzkum landbúnaði er mun lægra en í öðrum Evrópulöndum og áhugi stjórnvalda á að auka það og styðja við lífræna bændur marktækt minni. Nú síðast bætast við frekar ljótir blettir á gljáfægðu yfirborði, sem tengjast slælegu eftirliti með matvælaframleiðslu. Í díoxín-málinu á Ísafirði þögðu eftirlitsstofnanir yfir díoxín-mengun á landbúnaðarsvæði, þar sem bæði var framleidd mjólk og kjöt. Í tveimur nýjum málum kemur í ljós að Matvælastofnun þegir og gerir neytendum ekki viðvart strax, hvorki um mengaðan áburð né iðnaðarsalt sem notað var í mat. Þessi upptalning er ekki tæmandi. Hún er ekki sett hér fram til að varpa rýrð á íslenzka matvælaframleiðslu; þar er margt vel gert og af miklum metnaði. Hins vegar liggur það líka fyrir að víða er pottur brotinn og við höfum alls ekki efni á að setja okkur á háan hest gagnvart matvælaframleiðslu nágrannalandanna. Ofangreindar staðreyndir afhjúpa þetta tal um innflutningshöft í þágu matvælaöryggis. Það er fyrst og fremst fyrirsláttur til að vernda innlenda framleiðendur gegn samkeppni. Við eigum að hafa viðskipti með mat eins og aðrar vörur sem frjálsust, neytendum til hagsbóta. Og gera sömu ströngu kröfurnar til allra matvæla, framleiðslu þeirra og meðhöndlunar, sömuleiðis í þágu matvælaöryggis.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun